گفتگوی بین ادیان
برای ایران اسلامی که داعیه دار دین مداری در دنیا است، گفتگوی بین ادیان ، امری ضروری به نظر می رسد. اما این گفتگوها باید هدفمند بوده و نتیجه بخش باشد.
در گفتگوی بین ادیان ، دین مسیحیت، بشترین سهم را دارد زیرا که به تصریح قرآن، آنها نرم خوتر هستند. «نزدیکترین دوستان به مؤمنان را کسانی می یابی که می گویند: «ما نصاری هستیم»؛ این بخاطر آن است که در میان آنها، افرادی عالم و تارک دنیا هستند؛ و آنها (در برابر حق) تکبر نمی ورزند.»[1]
اما با وجود این، ذکر نکاتی هم لازم است:
نکته اول: تاریخ استعمار پر است از نقش مخرب دستگاه کلیسا، گرچه این موضوع، نباید مانع از گفتگو شود و آنها را با دیده «همراهی با استعمار» نگاه کنیم، اما باید ملاحظاتی هم داشته باشیم. از آنجا که دستگاه کلیسا نقش چندانی در سیاست و اجتماع ندارد و صرفا به توصیه های اخلاقی و مانند آن، اکتفا می کند، طبعا دوست دارد همین رویه را در گفتگوها دنبال کند (ایمان خوب است و دنیا باید دیندار باشد و غیره)؛ اما کاری به جنگ و درگیری در دنیا (داعش و جنایات آمریکا) و مانند آن ندارد. بنابراین ایران باید فضای بحث را به سمت موضوعات کاربردی تر ببرد. (یعنی اعتقاد به صلح کل و تعطیلی دشمن ستیزی و امر به معروف و نهی از منکر)
نکته دوم: باید گفتگوهای انجام شده (بحث های روز)، با نگاه توحیدی باشد. مثلا محیط زیست، بحث روز است اما باید هدف از این گفتگو، خدایی شدن جامعه باشد. قرآن می فرماید:«صالح به قوم خود گفت: ای قوم، خدای یگانه را که شما را جز او خدایی نیست پرستش کنید، او خدایی است که شما را از زمین بیافرید و برای عمارت و آباد ساختن آن برگماشت، پس شما از خدای خود آمرزش طلبید و به درگاه او توبه کنید.»[2] پیام این آیه این است که است گفتگو درباره محیط زیست باید با نگاه توحیدی باشد وگرنه انسان فقط به حفظ محیط زیست توجه می کند و دیگر کاری به مسائلی دیگر ــ مثل جنگ افروزی دولت های استکباری که علاوه بر کشتار انسان ها، محیط زیست را نیز تخریب می کنند ـــ ندارد. این طرز تفکر در جامعه غرب هست و کم و بیش، عالمان دینی آنها نیز متاثر از این رویه اند. بنابراین باید گفتگوها را مدیریت کرد. چندی پیش پروفسور برونو لاتور با همین دیدگاه به ایران آمد و در دیدار با آیت الله جوادی آملی (حفظه الله) از کم کاری دین در زمینه محیط زیست، گفت ولی از ایشان سخنان قابل تاملی شنید: «محیط زیست یک گوشه ای از بیماری ماست، محیط زیست که جنگ جهانی اول و دوم را درست نمی کند، جنگ‌های نیابتی را درست نمی کند، الان مردم یمن را روزانه دارند می کشند! اما شما به فکر این هستید که سرما خورده اید، مشکل محیط زیست در مقابل این مشکلات مانند یک سرماخوردگی در مقابل سرطان است! از دین داریم دور می شویم! این‌ها که داعیه تمدّن دارند جنگِ روزانه راه انداختند، داعش و سلفی راه انداختند.»[3] و شاید از اثر همین سخنان استاد جوادی بود که ابوذر ترکمان بعد ازاشاره به گفتگوی آینده بین ادیان در مورد محیط زیست و افراط گرایی گفت: «تنها راهی که می تواند به بشر کمک کند بازگشت به سمت آسمان و خداگونه ای شدن با استفاده از آموزه های حقیقی ادیان است.»[4]
سخن آخر اینکه؛ گفتگوی بین ادیان باید ناظر به مسائل روز (محیط زیست، افراط گرایی و...) باشد و مهم تر اینکه، نگاه توحیدی نیز داشته باشد.
پی نوشتها:
1ــــ مائده/82
2ــ هود/61
3ــ کلیک کنید
4ــ کلیک کنید
