آنچه که در مورد آب نیسان باید بدانید

آب نیسان

آب نیسان آبی است که در ماه نیسان از آب باران پیش از آن که به زمین برسد، گرفته شود بعد از آن هر یک از «فاتحه الکتاب» و«آیة الکرسى» و «قل یا ایها الکافرون» و «سبّح اسم ربّک الاعلى»، «قل اعوذ بربّ الفلق»، «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل هو اللّه احد» هر یک را هفتاد مرتبه، و مى گوئید: هفتاد مرتبه«لا اله الاّ اللّه» و هفتاد مرتبه«اللّه اکبر»و هفتاد مرتبه:«اللّهم صلى على محمّد و ال محمّد»و هفتاد مرتبه«سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اکبر»  و هفت روز صبح و پسین از آن می آشامد هر ناخوشی که باشد خداوند عالم شفا می دهد، و هر گاه در چشم چکانند ناخوشی چشم را زائل کند و اگر محبوس بیاشامد خلاص شود، و وسوسه دل را ببرد و عداوت و بدگوئی مردم را نسبت به آشامنده زائل نماید.[1]

بیشتر بخوانید: معنای هنگام زوال و پسین چیست؟

بنابراین اینگونه شد که سوره های زیر هر کدام جداگانه ۷۰ مرتبه خوانده شود:

۱ـ سوره مبارکه حمد.
۲ـ آیة الکرسى. (آیه ۲۵۵ تا ۲۵۷ سوره مبارکه بقره)
۳ـ سوره مبارکه الکافرون.
۴ـ سوره مبارکه الاعلى.
۵ـ سوره مبارکه الفلق.
۶ـ سوره مبارکه النّاس.
۷ـ سوره مبارکه توحید

و همچنین اذکار زیر را 70 مرتبه باید برآب جمع آوری شده خواند.

۱ـ لا اله الاّ اللّه.
۲ـ اللّه اکبر.
۳ـ اللّهم صلّ على محمّد و آل محمّد.
۴ـ سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اکبر.

تاریخ شروع و گرفتن آب نیسان طبق متن کتاب خزائن از 24 فروردین ماه هر سال است تا اواخر اردیبهشت، که بخاطر تقارن ماه نیسان با اردیبهشت ماه بهتر است اعمال در این ماه انجام گیرد

تاریخ و زمان دقیق ماه نیسان و گرفتن آب نیسان :

«ماه نیسان ماه هفتم از ماه های سریانی[2]  و ماه اول در تقویم یهودی و ماه چهارم در تقویم رومی که اکنون در بلاد عربی به جای ماه آوریل به کار می رود[3]. در لغت نامه دهخدا آمده که نیسان ماه هفتم از سال سریانی میان آذار و ایار و ماه دوم بهار است که مطابق اردیبهشت فارسی و ثور عربی و تقریبا مطابق است با آوریل فرانسوی و آن ۳۰ روز است.[4]

از این تعریف بر می آید که سال رومی و سریانی، سال شمسی است و بر مبنای حرکت خورشید است و از این رو مطابقت همیشگی وجود دارد.

بنا بر آنچه در کتاب بحارالانوار آمده سال رومی مانند سال سلجوقی ملکشاهی(همین سال و ماه های امروزی ما ایرانیان) شمسی است و بدین جهت باهم مطابقت دارد.[5]

در طب الرضا(علیه السلام) آمده که دومین ماه سال رومی نیسان است که بعد از آذار واقع می شود. آذار ۳۱ روز است و از 7 روز مانده به نوروز شروع می شود پس روز ۲۵ فروردین شروع ماه نیسان است و در ویژگی های آن نوشته:
نیسان 30 روز است، در این ماه روزها بلند مى شود، مزاج فصل بهار در آن نیرومند مى شود، خون به جنبش مى آید، بادهاى شرقى در آن وزیدن می گیرد.[6]

البته در مقدار سال اختلافی هست، چون دقیق گردش خورشید ۳۶۵ روز و یک چهارم است. بعضی از تقویم ها مثل «فارس قدیم» این یک چهارم را جمع کرده و بعد از گذشت هر ۱۲۰ سال، سال ۱۲۱ را سیزده ماهی قرار می دادند. در تقویم ملکشاهی که امروز در ایران جاری است، این یک چهارم را در هر چهار سال یک بار جمع کردند و در آن اسفند را سی روز شمردند.

در ماه رومی سال ۳۶۶ روز حساب شده[7] و بدین جهت یک تغییر کمی با سال ملکشاهی پیدا می کند که با توجه به رعایت کبیسه در تقویم ملکشاهی، این تغییر در هر 4 سال تکرار شده و مطابقت کلی به هم نمی خورد. بدین جهت ماه نیسان همیشه با ماه دوم یعنی اردیبهشت مطابق می شود، البته با کمی پس و پیش.»

تبصره: تاریخ شروع و گرفتن آب نیسان [آب باران] طبق متن کتاب خزائن از 24 فروردین ماه هر سال است تا اواخر اردیبهشت، البته توصیه می کنیم چون ماه نیسان با اردیبهشت ماه تقارن دقیق تری دارد، خوب است که در این ماه این اعمال انجام شود.

اسامی ماه های سریانی

نام های این ماه ها و مطابقت هر یک با ماه های سال خورشیدی به قرار زیر بوده است. توضیح اینکه نخستین ماه این تقویم، یعنی ماه آذار، حدوداً یک هفته مانده به فروردین ماه خورشیدی آغاز می شود:

آذار تقریباً مطابق با اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه (۳۱ روز)
نیسان تقریباً مطابق با اردیبهشت ماه (۳۰ روز)
ایار تقریباً مطابق با خرداد ماه (۳۱ روز)
حزیران تقریباً مطابق با تیر ماه (۳۰ روز)
تموز تقریباً مطابق با مرداد ماه (۳۱ روز)
آب تقریباً مطابق با شهریور ماه (۳۱ روز)
ایلول تقریباً مطابق با مهر ماه (۳۰ روز)
تشرین الاول تقریباً مطابق با آبان ماه (۳۱ روز)
تشرین الآخر تقریباً مطابق با آذر ماه (۳۰ روز)
کانون الاول تقریباً مطابق با دی ماه (۳۱ روز)
کانون الآخر تقریباً مطابق با بهمن ماه (۳۱ روز)
شباط تقریباً مطابق با اسفند ماه (۲۸ روز، هر چهار سال یکبار ۲۹ روز)

ابونصر فراهی در کتاب نصاب الصبیان اسامی ماه های سریانی را به این شکل به نظم درآورده است:

دو تشرین و دو کانون و پس آنگه                         شباط و آذر و نیسان، ایار است
حزیران و تموز و آب و ایلول                             نگه دارش که از من یادگار است

نکته بسیار مهم درمورد آب نیسان این است که آب نیسان آبی است که در ماه نیسان از آب باران پیش از آن که به زمین برسد، گرفته شود

آداب گرفتن آب نیسان و خواص آن

سید جلیل على بن طاووس (ره) روایت کرده: روزى جمعى از اصحاب نشسته بودند، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله وارد شد و به ایشان سلام کرد، و اصحاب جواب سلام ایشان را گفتند حضرت فرمودند: آیا میخواهید دوایى را که جبرییل به من تعلیم داد که نیازمند دواى پزشکان نباشم به شما تعلیم دهم؟ امیرالمؤمنین علیه السّلام و سلمان و دیگران پرسیدند آن دوا چیست؟ حضرت به امیر المؤمنین علیه السّلام خطاب فرمودند که در ماه نیسان رومى آب باران را میگیرى و هر کدام از سوره هاى فاتحه الکتاب و آیة الکرسى، و توحید و فلق، و ناس، و کافرون را هفتاد مرتبه میخوانى، و در روایت دیگر سوره قدر را نیز هفتاد مرتبه، و هفتاد مرتبه اللّه اکبر، و هفتاد مرتبه لا اله الا اللّه گفته و هفتاد مرتبه صلوات میفرستى، آنگاه هفت روز در بامداد و شامگاه از آن آب میآشامى، به حق خدایى که مرا به راستی به رسالت بر خلق برانگیخت سوگند یاد میکنم، که جبرییل گفت: خدا از کسیکه این آب را میآشامد، بر میدارد هر دردى را که در بدنش باشد، و به او عافیت بخشد، و دردها را از تن و استخوان هاى او بیرون کند، و اگر در لوح دردى براى او مقدر شده باشد محو میکند.
و به حق پروردگارى که مرا به حق فرستاده، اگر فرزند نداشته باشد، و فرزند بخواهد، آب نیسان را به آن نیت بیاشامد به او فرزند روزى شود، و اگر زن عقیم باشد، با نیت از این آب بیاشامد، از او فرزند پدید آید، و اگر مرد و زن پسر یا دختر خواهند، از آن آب بیاشامند مقصود ایشان حاصل گردد.
چنان که حق تعالى میفرماید:
«یهَبُ لِمَنْ یشَاءُ إِنَاثاً وَ یهَبُ لِمَنْ یشَاءُ الذُّکورَ أَوْ یزَوِّجُهُمْ ذُکرَانا وَ إِنَاثاً وَ یجْعَلُ مَنْ یشَاءُ عَقِیماً.[8]
خدا هرکه را بخواهد دختران و هرکه را بخواهد پسرانى می بخشد، یا پسران و دختران به ایشان عطا می کند و هرکه را بخواهد نازا قرار دهد.»
سپس فرمود: اگر کسى درد سر داشته باشد، از این آب بیاشامد به قدرت حق درد سر او آرام شود، و اگر درد چشم داشته باشد، و در چشم هاى خود قطره اى از این آب بریزد، و چشمهاى خود را با آن بشوید، و از آن بیاشامد، به اذن خدا شفا یابد، و آشامیدن از این آب بن دندانها را محکم کند، و دهان را خوشبو نماید، و لعاب بن دندانها، و بلغم را کم کند، و به سبب خوردن و آشامیدن تَخَمه و امتلاء نگیرد، و از بادهاى قولنج و غیر آن اذیت نشود، و به درد پشت و درد شکم مبتلا نگردد، و از زکام آزار نکشد، و دچار درد دندان نشود، و درد معده و انگل معده را زایل کند، و نیازمند به حجامت نشود، و از بیمارى بواسیر، و خارش بدن، و آبله و دیوانگى و پیسى و رعاف و استفراغ نجات یابد، و کور و لال و کر و زمین گیر نشود، و آب سیاه در دیده اش نیاید، و دردى که موجب افطار روزه و نقصان نمازش گردد عارض او نشود، و از وسوسه هاى جنیان و شیاطین گزندى نبیند.

آنگاه رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: جبرییل گفت: هرکه از این آب بیاشامد، و به همه دردهایى که در مردم است مبتلا باشد، موجب شفاى او از تمام آنها گردد، و نیز گفت: به حق خدایى یکه تو را به راستى فرستاده، هرکه حکمت بر زبان او جارى کند، و دلش را از فهم و بینایى پر کند، و از کرامت هایش به او عطا فرماید، آنچه به احدى از عالمیان عطا نکرده، و هزار آمرزش رحمت بر او فرستد، و غشّ و خیانت و غیبت و حسد و ستم و کبر و بخل و حرص و غضب را از دل او برکند، و از عداوت و دشمنى مردم و بدگویى ایشان نجات یابد.
و موجب شفاى همه بیماریهاى او شود.

و نیز در خواص آن آمده که اگر کسی در زندان باشد، و از آن بیاشامد، از حبس نجات یابد، و سردى بر طبع او غالب نگردد، و اکثر آن خواص که بیان شد، در این روایت نیز آمده، و آب باران مطلقا مبارک است و منفعت دارد، خواه در نیسان و خواه در غیر آن، از رسول اللّه صلّى الله علیه و آله روایت شده که فرمودند : جبرئیل دوا و دارویی را به من یاد داده  که با بودن آن به دارویی دیگر نیاز نیست (یعنی آثار فراوانی دارد)، عرضه شد: یا رسول الله، این دوا چیست؟
فرمودند : آب باران را جمع می کنید قبل از آنکه به زمین برسد. و آن را در ظرفی تمیز می ریزید و بر روی آن می خوانید الحمدلله الی آخرها هفتاد مرتبه، پس از آن می نوشی در هر صبح و شام به اندازه جرعه و قدحی؛ قسم به آن خدایی که من را به حق مبعوث کرد این دارو سبب می شود که مریضی از بدن و استخوان و رگها و عروق رخت بربندد.

مرحوم ملا احمد نراقی در کتابش نقل کرده هفت روز، صبح و پسین از آن می آشامد هر ناخوشی که باشد خداوند عالم شفا می دهد و هرگاه در چشم چکاند، ناخوشی چشم را زائل کند و اگر محبوس و زندانی بیاشامد خلاص شود، وسوسه دل ببرد و عداوت و بدگویی مردم را نسبت به آشامنده زائل کند؛ برای افرادی که از مشکل نازایی رنج می برند می تواند یکی از راههای علاجشان در نظر گرفته شود.

هرچند خوردن آب باران در این محدوده زمانی حتی اگر بدون رعایت نکات بالا باشد نیز می تواند تأثیر خوبی بر بدن افراد داشته باشد و این به علت تأثیر کواکب و صور فلکی خاص در این موقع از سال است اما ارجح است به منظور تأثیر بیشتر و بهتر، رعایت نکات فوق شود تا از ثواب و خواص آن بهره مند شد.

چنان که در حدیث معتبر از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام آمده: بیاشامید آب آسمان را که پاک کننده بدن شماست، و دردها را دفع میکند، چنان که حق تعالى میفرماید:
«وَ ینَزِّلُ عَلَیکمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِیطَهِّرَکمْ بِهِ وَ یذْهِبَ عَنْکمْ رِجْزَ الشَّیطَانِ وَ لِیرْبِطَ عَلَى قُلُوبِکمْ وَ یثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ.[9]
خدا بر شما از آسمان آبى فرو میفرستد، براى آنکه شما را به آن پاک گرداند، و از شما وسوسه شیطان را برگیرد، و دل هاى شما را محکم نماید، و قدمهاى شما را با آن ثابت گرداند.»

و در انجام برنامه آب نیسان بهتر آن است که اگر جمعى بخوانند، هرکدام مجموع آن سوره ها و اذکار را هفتاد مرتبه بخوانند، و براى آنها که میخوانند فایده اش عظیم تر، و ثوابش بیشتر است، و در این سالها پس از 23 روز که از نوروز بگذرد، تقریباً داخل نیسان ماه رومى میشوند، و ماه نیسان 30 روز است.

و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که در هفتم حزیران، حتماً حجامت کن، و اگر میسر نشود در چهاردهم، و اول حزیران تقریباً هشتاد و چهارم نوروز است و آن نیز 30 روز است، و حزیران ماه نحسى است، چنان که در حدیث معتبر نقل شده خدمت امام صادق علیه السّلام ماه حزیران ذکر شد، حضرت فرمود: این ماه ماهى است که در آن حضرت موسى (علیه السلام) بر بنى اسراییل نفرین کرد، و در یک شبانه روز 300 هزار نفر از ایشان از بین رفتند.

باز به سند معتبر از آن حضرت نقل شده: خداى تعالى اجل ها را در ماه حزیران نزدیک میکند، یعنى مرگ در آن بسیار است، و آگاه باش ماه هاى رومى بنایش بر حرکت زمین به دور خورشید است و عدد آنها 12 ماه است به این ترتیب تشرین اول - تشرین آخر، کانون اول - کانون آخر، شباط، آذار، نیسان، ایار، حزیران، تموز آب، ایلول و چهار ماه را سى روز مى گیرند، که تشرین آخر و نیسان و حزیران و ایلولند، و هفت ماه دیگر غیر شباط را سى و یک روز مى گیرند و شباط را در سه سال متوالى بیست و هشت میگیرند، در سال چهارم که سال کبیسه ایشان است بیست و نه روز میگیرند و سال ایشان 365 روز و یک چهارم روز است، و تشرین اول که اول سال ایشان است در این سالها موافق نوزده درجه میزان است، و تفصیلش در کتاب «بحار الانوار» مذکور است و چون این ماه ها در احادیث آمده در اینجا کوتاه و مختصر ایراد کردیم انتهى.[10]