جلسه پنجم؛ ارکان مهندسی نظام فکری/بخش چهارم

انقلاب اسلامی افق گشایی کرده و مدعی است می توان در سایه دین داری و مفاهیم قدسی به سعادت و رفاه و امنیت رسید. بنابراین اگر بخواهیم این انقلاب سیاسی به نتیجه برسد طبیعتاً باید دو انقلاب دیگر اتفاق بیفتد

4- ضرورت نهضت نرم افزاری در تولید علم
سوالی که مطرح است اینکه آنچه زمینه همه امور را فراهم می کند چیست؟ طبیعی است یک نهضت و خیزشی به سمت تولید علم و تولید نرم افزارهاست که نرم افزارها سطوح مختلفی هم دارند. مقصود ما از نرم افزار در این جا نرم افزارهای رایانه ای نیستند، بلکه نرم افزار، یک طیف وسیعی است که حداقل آن، نظام مفاهیم اجتماعی است؛ یعنی نظام مفاهیمی که در یک جامعه وجود دارد. این نظام مفاهیم، اعم از مفاهیم بنیادی جامعه مثل عام ترین مفاهیم نظری و فلسفی تا مفاهیم در حد منطق ها و روش ها و مفاهیمی که بر پایه این روش ها تولید می شود مانند مفاهیم تخصصی و آنگاه فرهنگ عمومی هستند و همه این ها جزو نرم افزارهای اجتماعی به حساب می آیند.
گرچه ممکن است بعضی از این ها را در لایه بندی نسبت به بعض دیگر سخت افزار قراردهیم. مثلاً ممکن است بگوییم منطق، نرم افزار تولید علم است، پس علم سخت افزار منطق است یا متدولوژی علوم و فلسفه علم، نرم افزار تولید علم است. بنابراین این مفاهیم تخصصی، نسبت به مفهوم منطقی و روش ها و متدها سخت افزار می شوند. حال اگر این ها را در یک دسته بندی عام ملاحظه کنیم ، مفاهیم اجتماعی اعم از مفاهیم بنیادی و منطق ها تا مفاهیم تخصصی و فرهنگ عمومی - که فرهنگ زندگی یک جامعه را شکل می دهند ـ نرم افزار اجتماعی هستند که بر اساس این نرم افزار، ابتدا ساختارهای اجتماعی، سپس محصولات اجتماعی و فن آوری ها شکل می گیرد. محصولات هم اعم از محصولات آزمایشگاهی است. محصولات، یا ابزار تولید هستند مثل کارخانه یا محصولات مصرفی هستند. پس سطوح مختلف محصولات، سخت افزار و مفاهیم، نرم افزار می شوند. البته در یک طبقه بندی وقتی به صورت نسبی ملاحظه شود می توان گفت حتی ساختارهای اجتماعی نسبت به محصولات نرم افزار هستند، ولی به صورت دسته بندی عمومی، مفاهیمی که در جامعه هستند نرم افزارهای اجتماعی می شود.
یک حرکت عمومی به سمت ایجاد یک نظام مفاهیم و یک نرم افزار و یک شبکه مفاهیم کارآمد لازم است. این حرکت در حد پیش قراول شدن در علم مدرن نیست؛ یعنی این گونه نیست که ما باید به حدی برسیم که در پاسخگویی به صورت مسئله های مطرح شده وپاسخ داده شده در دنیای مدرن نیازمند به علم غرب نباشیم، بلکه پیشرو باشیم نه دنباله رو؛ چون وقتی علم، جهانی شد همه به هم نیازمند می شوند.
- بیرون آمدن از مصرف گرایی مطلق علم، گام اول در نهضت نرم افزاری
اولین خیزش در نهضت نرم افزاری این است که از مصرف کنندگی در علم بیرون بیاییم و در جامعه تحقیقاتی ما فرهنگ تولید علم پیدا شود و جامعه محققین ما بدانند که علم، تولید کردنی است. فرهنگی که هم اکنون در کشورهای به اصطلاح غیر پیشرفته نسبت به علم وجود دارد این است که علم مصرف کردنی است. تلقی آنها این نیست که علم چیزی است که تولید می شود و یک وقتی نبوده، اما با یک تلاش جمعی، آن را تولید   کرده اند. اصلاً با شیوه تولید علم آشنا نیستند، بلکه فقط با شیوه آموزش و به کارگیری آن آشنا هستند؛ یعنی علم را به عنوان یک پدیده مصرف کردنی می شناسند. پس اولین گام این است که فرهنگ مصرف کنندگی به فرهنگ تولید گری تبدیل شود و اینکه ما لااقل درعرصه تولید علم مصرف کننده نباشیم. این گام اول بسیار میمون و مبارک است، ولی کفایت نمی کند.
- تولید شبکه علوم دینی گام دوم در نهضت نرم افزاری
قدم دوم حرکت به سمت تولید علم دینی است که زمینه این کار پس از تولید شبکه تحقیقات و نظام منطقی تحقیقاتی فراهم می گردد. در این مرحله به جای این که معرفت های دینی را زمینی و خاکی کنیم معرفت های تجربی را قدسی می کنیم؛ یعنی جریان هدایت وحیانی را در همه آموزه های علمی بشری جاری می کنیم و در نتیجه یک شبکه هماهنگ از آموزه های دینی و تجربی و عقلانی بشر ایجاد می نماییم. شبکه ای ایجاد می کنیم که متباین و از هم گسیخته ومتناقض نباشد، بلکه شبکه ای هماهنگ باشد. حال برای اینکه این تلاش به صورت جمعی اتفاق بیفتد، قبل از آن باید زمینه های اجتماعی آن فراهم شودکه البته در شرایط فعلی بعضی از این زمینه ها فراهم شده، ولی گام های دیگری هم باید در این جهت برداشته شود تا حرکت به سمت نهضت نرم افزاری (حرکت به سمت تولید نظام اطلاعات و شبکه اطلاعات اجتماعی) آغاز شود. در صورتی که بتوانیم همه شئون جامعه را بر محور تبعیت و بندگی خدای متعال و بر محور معنویت هماهنگ کنیم، این خود زمینه تحقق عدالت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را بر محور معنویت و بر محور کلمه توحید و بر محور بندگی خدا برای بشر فراهم می آورد و این چیزی است که از طریق یک نهضت نرم افزاری اتفاق می افتد و در حقیقت چنین حرکتی است که «انقلاب فرهنگی» را به نتیجه می رساند.
- انقلاب فرهنگی هدف نهضت نرم افزاری
سخن آخر این که انقلاب اسلامی در واقع نوعی افق گشایی بوده است. این اتفاق هم بعد از آن بود که ادعا شده بود یک راه بیشتر برای رسیدن به سعادت وجود ندارد و آن راهی است که در دنیای مدرن طی شده و در حقیقت مدرنیزم تنها الگو و تنها راه رسیدن به سعادت است. می دانید که در دل این زندگی مدرن، رابطه معیشت انسان و آموزه های قدسی قطع شده است و در واقع غیر قدسی کردن و زمینی کردن معیشت تنها راه رسیدن به سعادت و امنیت و رفاه است.
امّا انقلاب اسلامی افق گشایی کرده و مدعی است می توان در سایه دین داری و مفاهیم قدسی به سعادت و رفاه و امنیت رسید. بنابراین اگر بخواهیم این انقلاب سیاسی به نتیجه برسد طبیعتاً باید دو انقلاب دیگر اتفاق بیفتد: یکی انقلاب فرهنگی است که مجموعه فرهنگ بشر باید زیر و رو و دگرگون شود و جهت گیری آن - که به سمت دنیا است - به سمت پرستش خدا بشود. این انقلاب فرهنگی از طریق یک خیزش و جنبش نهضت نرم افزاری فراهم می آید. این انقلاب فرهنگی نیز زمینه ساز یک انقلاب اقتصادی و ایجاد تحول در ساختارهای اداره جامعه و تحول در فن آوری ها و تکنولوژی و محصولات است و تا این انقلاب فرهنگی اتفاق نیفتد ، امکان یک انقلاب سیاسی موفق و ایجاد ساختارهای منظم جدید در عرصه سیاست و فرهنگ و اقتصاد فراهم نخواهد آمد و طبیعتاً دست یابی به فن آوری ها و محصولات جدید و کلاً یک شیوه جدید از زندگی، تابع چنین حرکت میمون و مبارکی است که به نظر می رسد این گام ها سرآغاز این حرکت میمون خواهد بود.
***************************************
منبع:برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آیت الله میرباقری