كوتاهى در پرداخت قرض‏

از حضرت صادق علیه السلام یا امام باقر علیه السلام درباره كسى كه دین خود را نپردازد در حالى كه قدرت بر پرداخت دارد و بمیرد روایت شده: روز قیامت مدیون را مى آورند در حالى كه از وحشت آنچه بر عهده اوست نگران است، اگر داراى حسنات باشد از حسناتش به صاحب مال مى دهند، و اگر فاقد حسنات باشد از گناهان صاحب مال در پرونده او مى گذارند.[1]

زمان رسول خدا صلى الله علیه و آله مردى از دنیا رفت در حالى كه دو دینار بدهكار بود، رسول خدا صلى الله علیه و آله را براى نماز خبر كردند، حضرت از نماز خواندن بر آن میّت بدهكار خوددارى فرمودند. و این عمل مهم را به این خاطر ترك كردند تا كسى جرأت بر خوردن مال مردم، پیدا نكند.[2] ابوثمامه مى گوید: بر حضرت جواد علیه السلام وارد شدم و عرضه داشتم: قصد حج دارم، اما به یكى از افراد مرجئه بدهكارم چه مى فرمائید؟

دزدان سه نفرند: آن كه از پرداخت زكات خوددارى مى كند، آن كه خوردن مهر زنان را حلال دانسته و از اداى آن سرباز مى زند، آن كه پولى را قرض مى گیرد و نیّت اداى آن را ندارد.

حضرت فرمود:
برو دَینت را ادا كن، و مواظب باش خدا را با بر گردن داشتن دَین ملاقات نكنى، به حقیقت كه مؤمن خیانت نمى ورزد![3] معاویة بن وهب مى گوید: به حضرت صادق علیه السلام عرضه داشتم:
به ما خبر رسید مردى از انصار مُرد و بر عهده او دَین بود، رسول خدا صلى الله علیه و آله بر او نماز نخواند و فرمود: شما مردم هم بر او نماز نخوانید تا دَین او را بپردازند.

امام فرمود: صحیح است.[4] حضرت صادق علیه السلام فرمود:
خَفِّفُوا الدَّیْنَ فَانَّ فِى خِفَّةِ الدَّیْنِ زِیادَةَ الْعُمْرِ.[5]
قرض و دَین را سبك كنید كه در سبكى دَین، طول عمر است.

روایت بالا گویا جنبه روانى دارد، به این صورت كه مدیون بر اثر سنگینى دین در اضطراب و وحشت و ناامنى است، و این حالات باعث سكته و فشارهاى عصبى است، و سكته و فشارهاى عصبى عمر را كوتاه مى كند.
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
السُّرَّاقُ ثَلاثةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ، وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّساءِ، وَ كَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَ لَمْ یَنْوِ قَضاءَهُ.[6]
دزدان سه نفرند: آن كه از پرداخت زكات خوددارى مى كند، آن كه خوردن مهر زنان را حلال دانسته و از اداى آن سرباز مى زند، آن كه پولى را قرض مى گیرد و نیّت اداى آن را ندارد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
مَنْ یَمْطُلْ عَلى ذى حَقٍّ حَقَّهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَى اداءِ حَقِّهِ فَعَلَیْهِ كُلَّ یَوْمٍ خَطیئَةُ عَشّارٍ.[7]
كسى كه نسبت به اداى حقّ ذى حقّى مماطله و كندى كند در صورتى كه قدرت بر اداى آن حق را دارد، هر روز گناه آن كسى كه به ناحق و به زور از مردم باج مى گیرد بر گردن اوست.

هر مؤمنى مانع مؤمنى از رسیدن به مالش شود، در حالى كه به آن نیازمند است، به خدا قسم از طعام بهشت نچشد و از رحیق مختوم ننوشد.

امام صادق علیه السلام فرمود:
یا یُونُسُ! مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ اقامَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ خَمْسَمِأَةِ عامٍ عَلى رِجْلَیْهِ حَتّى یَسیلَ مِنْ عَرَقِهِ اودِیَةٌ وَ یُنادِى مُنادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ، هذا الظّالِمُ الَّذى حَبَسَ عَنِ الْمُؤْمِنِ حَقَّهُ. قالَ: فَیُوَبَّخُ ارْبَعینَ عاماً ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ الَى النّارِ.[8]
اى یونس! هر كس حقّ مؤمنى را حبس كند. خداوند در قیامت پانصد سال او را سر پا نگاه مى دارد تا از عرق او رودها جارى شود، و یك منادى از جانب خداوند فریاد برآورد كه: این همان ظالمى است كه حق مؤمن را حبس كرده است. امام فرمود: پس چهل سال او را توبیخ مى كنند و سپس فرمان مى دهند تا او را به آتش ببرند.

و نیز آن حضرت فرمود:
ایُّمَا مُؤْمِنٍ حَبَسَ مُؤْمِناً عَنْ مالِهِ وَ هُوَ مُحتاجٌ الَیْهِ لَمْ یَذُقْ وَاللَّهِ مِنْ طَعامِ الْجَنَّةِ وَ لایَشْرَبُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخْتُومِ.[9]
هر مؤمنى مانع مؤمنى از رسیدن به مالش شود، در حالى كه به آن نیازمند است، به خدا قسم از طعام بهشت نچشد و از رحیق مختوم ننوشد.

پی نوشت ها:
]1[- بحار الأنوار: 7/ 274، باب 11، حدیث 46؛ علل الشرایع: 2/ 528، باب 312، حدیث 6.
]2[- بحار الأنوار: 100/ 142، باب 2، حدیث 9؛ علل الشرایع: 2/ 528، باب 312، حدیث 6.
]3[- تهذیب الأحكام: 6/ 184، باب 81، حدیث 7؛ وسائل الشیعة: 18/ 324، باب 4، حدیث 23772.
]4[- بحار الأنوار: 100/ 143، باب 2، حدیث 12؛ علل الشرایع: 2/ 590، حدیث 37.
]5[- مستدرك الوسائل: 13/ 387، باب 1، حدیث 15680؛ الأمالى، شیخ طوسى: 667، حدیث 1396.
]6[- بحار الأنوار: 100/ 146، باب 3، حدیث 1؛ وسائل الشیعة: 28/ 293، باب 27، حدیث 3799.
]7[- بحار الأنوار: 100/ 146، باب 3، حدیث 3؛ من لایحضره الفقیه: 4/ 15، حدیث 4968.
]8[- بحار الأنوار: 100/ 147، باب 3، حدیث 6؛ ثواب الاعمال: 240.
]9[- بحار الأنوار: 100/ 147، باب 3، حدیث 7؛ ثواب الاعمال: 240.
-------------------------------------------
منبع: انصاریان،تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ج 10، ص: 105.