درگذشت آیت الله سیدحسن  طاهری خرم آبادی (1392ش)

حضرت  آیت الله  سیدحسن  طاهری  خرم آبادی  در روز اول  خرداد ماه  1317 هجری  شمسی  در خرم آباد به  دنیا آمد. پدرش  مرحوم  حاج  سید حیدر طاهری  خرم آبادی  از شاگردان  برجسته  مرحوم  آیت الله  حاج  شیخ  عبدالکریم  حائری  یزدی  و از دوستان  نزدیک  حضرت  امام (ره ) و آیت الله  گلپایگانی (ره ) بود که  پس  از سالها تحصیل  و بهره  بردن  از محضر عالمان  بزرگ  حوزه  علمیه  اصفهان ، مشهد و قم  با درخواست  مردم  شریف  خرم  آباد به  زادگاه  خود بازگشت  و تا آخر عمر به  رتق  و فتق  امور مردم  همت  گماشت . از ویژگیهای  بارز مرحوم  حاج  سید حیدر برخورداری  از محبوبیت  فراوان  بین  مردم  و علمای  شهر، حلم  و بردباری  و عدم  علاقه  به  زخارف  دنیا و مادیات  بود. آیت الله  سید حسن  طاهری  خرم  آبادی  که  شیفتگی  زائدالوصفی  به  پدر داشت ، در سن  9 سالگی  مجبور به  بردوش  کشیدن  داغ  هجرت  پدر شد و این  یتیمی  زودهنگام  در پرورش  و استواری  آینده  او تأثیر بسزایی  داشت . وی  از خاطرات  شیرین  همراهی  با پدر، خاطره  سفر به  عتبات  عالیات  را ذکر می کند که  در آن ، ضمن  باریابی  به  حرم  ملکوتی  ائمه  هدی ، به  محضر علمای  بزرگ  آن  دیار نیز شرفیاب  شدند. مادر او نیز که  زنی  پاکدامن  و از طائفه  اشعریون  قم  بود، در حدود سال  1360 شمسی  دار فانی  را وداع  گفت . دوران  تحصیل : آیت الله طاهری  خرم  آبادی  تحصیلات  خود را در یکی  از دبستانهای  خرم  آباد آغاز کرد. وی  اصرار داشت  که  با لباس  روحانیت  به  مدرسه  برود؛ اما بسیاری  از معلمان  شدیداً با این  مسأله  مخالف  بودند که  پشتیبانی های  مرحوم  حجه الاسلام  والمسلمین  حاج  سید احمد طاهری ، عموی  ایشان ، آنها را وادار به  سکوت  می کرد. وی  در همان  دوره  دبستان ، با دیگر شاگردان  مدرسه  به  مناظره  در باره  مسائلی  چون  علم  و ثروت  می پرداخت  و گاهی  که  نماز جماعت  برپا می شد، امامت  آن  را به  عهده  می گرفت . با پایان  یافتن  دوره  ابتدایی ، به  مدرسه  علمیه  کمالیه  رفت  و طی  دو سال  جامع  المقدمات  و سیوطی  را فرا گرفت . سپس  به  همراه  مادر خود، به  قم  عزیمت  کرد تا تحصیلات  حوزوی  خود را در آن  دیار عالم  پرور ادامه  دهد. در نخستین  روز سکونت  در قم ، به  حرم  مطهر حضرت  معصومه (س ) آمد و در کنار صحن  بزرگ ، مشغول  وضو گرفتن  شد که  ناگاه  چهره ای  ملکوتی ، او را به  خود جلب  نمود که  در حال  بازگشت  از حرم  بود. بی  اختیار از یکی  از طلاب  پرسید: این  آقا کیست ؟ و او پاسخ  داد: حاج  آقا روح  الله  خمینی ! بدین  ترتیب  از همان  آغاز ورود به  قم ، شیفته  امام (ره ) شد و بعدها، به  سبب  رفاقت  نزدیک  امام (ره ) با پدرش ، مورد تفقد و عنایت  ویژه  ایشان  قرار گرفت . در همان  سال  اول  ورود به  قم ، مغنی ، حاشیه  ملاعبدالله  و مقداری  از سیوطی  که  باقی  مانده  بود فرا گرفت . در سال  بعد معالم  الاصول  و شرح  شمسیه  و در دو سال  بعد از آن ، لمعه ، قوانین  و مطول  را آموخت  و در سال  پنجم  رسائل  و مکاسب  شیخ  انصاری  را آغاز کرد. ظرف  سه  سال  آن  کتابها را به  همراه  جلد اول  کفایه  به  پایان  برد و جلد دوم  کفایه  را هم  زمان  با رفتن  به  درس  خارج  امام (ره ) شروع  نمود. مقداری  از درس  خارج  قضا را در محضر آیت الله العظمی  بروجردی  فرا گرفت  که  به  دلیل  فوت  ایشان ، از ادامه  آن  باز ماند. هم  زمان  در درس  بیع  امام  شرکت  می جست  و پس  از تبعید امام  نیز به  درس  مرحوم  آیت الله داماد و آیت الله حاج  آقا مرتضی  حائری  یزدی  رفت . استادان  و دوستان : حضرت  آیت الله طاهری  خرم  آبادی  در دوره  تحصیل  خود از محضر استادان  و عالمان  برجسته ای  کسب  فیض  نمود که  حوزه های  علمیه  خاطره  مبارزات  و مجاهدتهای  آنان  را هرگز از خاطر نمی زداید. وی  با ورود به  قم ، حاشیه  ملاعبدالله  را نزد آقای  هاشمی  رفسنجانی  فرا گرفت . برای  تحصیل  معالم  الاصول  و مطول  به  نزد آقای  شب  زنده دار رفت  و لمعه  را نزد مرحوم  حاج  آقا حسین  جزایری  از فضلای  خرم آباد، آقایان  باقری  کنی  و ستوده  خواند و رسائل  شیخ  انصاری  را نزد آقایان  مکارم  شیرازی ، شب زنده دار، مشکینی  و سبحانی  فرا گرفت  و برای  آموختن  مکاسب  محرمه  با آقای  حاج  سید علی  محقق  داماد به  مباحثه  پرداخت  کتاب  بیع  را نیز نزد آیت الله خزعلی  فرا گرفت . کفایه الاصول  را نیز در محضر مرحوم  شیخ  عبدالجواد اصفهانی  (جبل  عاملی ) و مرحوم  سلطانی  (طباطبایی ) آموخت . برای  تحصیل  درس  خارج ، به  درس  مرحوم  آیت الله بروجردی  و مرحوم  امام  خمینی  رفت . ایشان  در باره  ویژگی  علمی  امام (ره ) می فرماید: «بحث  ایشان ، شاگرد پرور بود و فکر را به  کار می انداخت . تنها نقل  عبارت  دیگران  نبود. درس  ایشان  تفاوت  زیادی  داشت  با کل  درسهایی  که  ما تا آن  موقع  در حوزه  دیده  بودیم . الان  هم  معتقدم  که  نوشته های  فقهی  و اصولی  ایشان  قابل  طرح  و استفاده  و درخور دقت  است . البته  نمی خواهم  بگویم  که  نظری  فوق  نظرات  ایشان  نیست . شاگردان  ایشان  همان  موقع  به  نظرات  ایشان  اشکال  می گرفتند و خود ایشان  هم  مشوّق  بود؛ اما نظرات  ایشان  در همه  ابعاد به  قدری  عمیق  و دقیق  است  که  همیشه  قابل  طرح  و بحث  خواهد بود. از نظر علمی  می توان  گفت  که  حضرت  امام  در ابعاد مختلف  فقهی ، اصولی ، فلسفی  و عرفانی  در عصر خویش  فقیه  و اندیشمندی  استثنایی  بود. حضرت  امام  از یک  نبوغ  و استعداد بالایی  برخوردار بود. بدون  هیچ  گونه  مبالغه ای  می توانم  بگویم  بعد از معصومین (ع ) حضرت  امام  یک  انسان  استثنایی  بود». آیت الله طاهری  خرم  آبادی ، پس  از تبعید امام ، در درس  آقایان  گلپایگانی ، شیخ  مرتضی  حائری  و داماد شرکت  نمود و از محضر مرحوم  حاج  آقا حسن  فرید اراکی  بهره های  فراوان  برد. در بخش  فلسفه  نیز، ایشان  منظومه  ملاهادی  سبزواری  را نزد مرحوم  آیت الله حاج  آقا مصطفی  خمینی  و آیت الله امینی  آموخت . اشارات  و الهیات  شفا را نزد آیت الله جوادی  آملی  و مقداری  از اسفار را نزد مرحوم  علامه  طباطبایی  فرا گرفت . بخشی  از اسفار را نیز در محضر آیت الله شهید مطهری  خواند. ایشان  در دوره  سطح  با آقایان  سید احمد مرعشی ، سید علی  محقق ، عمید زنجانی  به  مباحثه  می پرداخته  است  و از هم  مباحثه ایهای  دوره  تحصیل  درس  خارج ، از آقایان  مؤمن ، حسینی  کاشانی ، ربانی  املشی  و حاج  حسن  تهرانی  نام  می برد. فعالیتهای  علمی  و فرهنگی : آیت الله طاهری  خرم  آبادی ، در سالهای  متمادی  حضور در حوزه  علمیه  قم ، خدمات  علمی  و فرهنگی  شایانی  را به  این  حوزه  سترگ  تقدیم  داشته  است . در بخش  تدریس ، ایشان  بسیاری  از کتب  دوره  سطح  را به  نوآموزان  حوزه  درس  داده  است  و هم  اکنون  نیز به  تدریس  درس  خارج  فقه  و اصول  مشغول  است  و طلاب  و فضلای  بسیاری  را به  جامعه  علمی  و فقهی  کشور ارزانی  داشته  است . در کنار تدریس ، از سالهای  پیش  از انقلاب  تاکنون ، در نشریات  گوناگونی ، مقاله های  جامع  علمی  و سیاسی  خود را به  چاپ  رسانده  است  که  برخی  از آنها به  صورت  کتاب  منتشر شده  است . برخی  از کتابهایی  که  ایشان  تاکنون  به  رشته  تحریر درآورده ، بدین  شرح  است : 1ـ رساله  فی  صله  الرحم  و قطعیتها؛ 2ـ رساله  فی  مقدار المهر؛ 3ـ مسأله  ولایه  الفقیه  فی  کلام  الشیخ  الانصاری ؛ 4ـ اسلام  و مسائل  اجتماعی ؛ 5ـ ولایت  فقیه  و حاکمیت  ملت ؛ 6ـ جهاد در قرآن ؛ 7ـ رساله ای  در عموم  حجیت  بینه . برخی  از کتب  ایشان  در دست  چاپ  است  که  از آنها می توان  به  کتابی  در ردّ شبهات  وهابیه  و کتابهایی  چون  منابع  مالی  اسلام  در حکومت  اسلامی  و کتاب  الخمس  و ذبایح  اهل  کتاب  و کتاب  ولایه  الفقیه  اشاره  کرد. فعالیت های  سیاسی : زندگی  عالمان  مجاهد در عصر ما، همواره  با مبارزه  با رژیم  منحوط  پهلوی  همراه  بوده  است . آیت الله طاهری  خرم  آبادی  نیز، چون  دیگر عالمان  عصر خویش  و مانند پیر و مراد و مقتدای  خویش ، حضرت  امام  خمینی (ره ) حکومت  ننگین  پهلوی  و سکوت  در مقابل  ستمهای  آن  را برنمی تابید و روز و شب  را به  مبارزه  با آن  می گذراند. سخنرانی ها، نامه ها و اعلامیه ها، به  زندان  رفتن ها و شکنجه  شدن های  وی  نقش  مهمی  را در پیشبرد انقلاب  و پیروزی  آن  ایفا می کرد که  ذکر نمونه ها و شرح  آن ، در این  مختصر نمی گنجد. در سال  1341، شاه  و عوامل  آن ، لوایح  ششگانه ای  را با ظاهر اصلاحات  و ایجاد رفاه  برای  مردم  تدوین  کردند و می خواستند آن  را به  رفراندوم  بگذارند. امام (ره ) که  به  خوبی  از حیله ها و عوام فریبی های  شاه  اطلاع  داشت ، مخالفت  خود را با لوایح  اعلام  نمود و به  آیت الله طاهری  خرم  آبادی  نیز دستور داد که  به  خرم  آباد برود و مسائل  مطرح  شده  را با علما و مردم  آن  دیار در میان  بگذارد. تلاش  آیت الله طاهری  خرم  آبادی  در آن  روزگار برای  رساندن  پیام  امام (ره ) و گرد هم  آوردن  علمای  خرم  آباد و تصمیم گیری  برای  مسائل  پیش  آمده ، نقطه  عطفی  در مبارزات  ایشان  می باشد. همچنین  ایشان  پس  از مدتی  به  قم  رفت  و گزارش  مذاکرات  علما و جریانهای  پیش  آمده  در شهر را به  اطلاع  امام (ره ) رساند. وی  در اوایل  سال  1342 به  منظور تبلیغ  و در آستانه  ماه  محرم ، تصمیم  به  عزیمت  به  کاشان  گرفت  و آن  را با امام (ره ) در میان  گذاشت . امام (ره ) موافقت  فرمودند و پیامهایی  برای  علمای  کاشان  با موضوعیت  جریان های  پیش  آمده  و ضرورت  مبارزه  با رژیم  شاه ، دادند. وی  ضمن  رساندن  این  سخنرانی های  مهم  و افشاگرانه ای  را در ایام  ماه  محرم  انجام  داد که  شور عجیبی  در مردم  کاشان  ایجاد کرد و ساواک  و عوامل  رژیم  پهلوی  را هراسناک  ساخت . همچنین  سخنرانی  وی  پس  از حادثه  پانزدهم  خرداد در حرم  مطهر حضرت  معصومه (ع ) در حمایت  از امام (ره ) و محکوم  کردن  جنایات  رژیم ، در کارنامه  مبارزاتی  او می درخشد. در طول  سال های  مبارزه ، آیت الله طاهری  خرم  آبادی ، بارها و بارها مورد تعقیب  ساواک  قرار گرفت  و بارها تبعید یا زندانی  شد. اما بینش  صحیح  وی  از انقلاب  و همچنین  اطاعت  محض  از امام (ره ) و علاقه  وافر به  ایشان ، تبعید و زندان  و... را بر ایشان  هموار می ساخت . ایشان  هدف  امام  خمینی (ره ) از نهضت  را اینگونه  بیان  می کند: «از پای  درآوردن  حکومت  سلطنتی  در حد ساقط  کردن  آن  و یا ضعیف  کردن  آن ، به  عنوان  هدف  میان  مدت  برای  همه  روشن  بود. اما هدف  نهایی  نمی خواهم  بگویم  برای  همه ، ولی  برای  بسیاری  از مبارزان  نیز مجهول  بود. به  هر حال  تا قبل  از مطرح  شدن  مباحث  ولایت  فقیه  حضرت  امام ، بحثی  در مورد نظام  جایگزین  رژیم  شاهنشاهی  نشده  بود. مباحث  امام  افق  مبارزه  را وسیع تر کرد و یک  هدف  مشخص  و روشن  را برای  نهضت  ترسیم  کرد و آن ، حکومت  اسلامی  و مسأله  ولایت  فقیه  بود». آیت الله طاهری  خرم  آبادی ، در حدود سال  56 به  عضویت  رسمی  جامعه  مدرسین  حوزه  علمیه  قم  درآمد، هر چند پیش  از آن  نیز در فعالیت های  مبارزاتی  با اعضای  این  مرکز همکاری  داشت . فعالیت های  سیاسی  آیت الله طاهری  خرم  آبادی  به  پیش  از انقلاب  محدود نیست . ایشان  پس  از پیروزی  شکوهمند انقلاب  اسلامی  نیز در مسؤولیت های  گوناگون  به  ایفای  نقش  پرداختند و خدمات  ارزشمندی  را در عرصه های  گوناگون  به  انجام  رساندند. برخی  از فعالیت های  ایشان  پس  از پیروزی  انقلاب  بدین  شرح  است : 1ـ عضویت  در مجلس  خبرگان  قانون  اساسی  به  نمایندگی  از مردم  لرستان ؛ 2ـ عضویت  در جامعه  مدرسین  حوزه  علمیه  قم ؛ 3ـ نمایندگی  امام  در امور حج  و زائران  بیت الله  الحرام ؛ 4ـ نمایندگی  حضرت  امام  در سپاه  پاسداران  انقلاب  اسلامی  در سال  1360؛ 5ـ نمایندگی  امام  در پاکستان ؛ 6ـ عضویت  در مجلس  خبرگان  رهبری  و عضویت  در هیأت  رئیسه  آن ؛ 7ـ امامت  جمعه  موقت  تهران  با حکم  مقام  معظم  رهبری .