تقويم تبليغی ماه رجب

تقويم تبليغی ماه رجب

در این نوشتار در رابطه با ماه رجب المرجب؛ تقويم تبليغی ماه رجب جهت استفاده مبلغان و مروجان شعائر دینی درج می گردد، امید است که بهره کافی را برده باشید.

ماه مبارک رجب، ماهِ نزول رحمت الهی[1] و ماهِ مولودِ[2] کعبه است.
ابن عباس می گوید: «هرگاه ماه رجب فرا می رسید، رسول الله صلی الله علیه و آله، به مسلمانان دستور گِردهمآیی می داد و عظمت این ماه را به آنان، تذکّر می داد. »[3]

معنی رجب

عن ابی الحسن علیه السلام قال:
«رجب نهر فی الجنّة اشد بیاضا مِن اللّبن واحلی مِنَ العسل، مَن صام یوما مِن رجبٍ سقاه اللّه عزّوجلّ مِن ذلک النّهر؛
رجب، نهری است در بهشت، (آب آن (سفیدتر از شیر و شیرین تر از عسل است، کسی که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خدای عزّوجلّ از آن نهر به او می آشاماند. »[4]
برنامه های ویژۀ این ماهِ عزیز به شرح ذیل است
۱ ـ روزه
امام صادق علیه السلام فرموده است: «وقتی که حضرت نوح علیه السلام سوار بر کشتی شد، اوّلین روز از ماهِ رجب بود، به همراهانش دستور داد که این روز را روزه بگیرند و سپس فرمود:, روزۀ این روز تا سال آینده، روزه گیر را از آتش دور می کند و فردی که هفت روز از این ماه را روزه بگیرد درهای عذاب به روی او بسته می شود. »[5]
و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دربارۀ روزۀ این ماه فرموده است:
«آن که یک روز این ماه را روزه بدارد، از ناراحتی قیامت ایمن خواهد بود. »[6]
علامۀ مجلسی در مورد ثواب روزۀ ایام ماه رجب و به تعدادِ روزهایی[7] که مؤمنین در این ماه روزه می گیرند، ثمراتِ قابل توجّهی را برشمرده است که بیان آن ها مفصل است.

أینَ الرجبیون؟

در خصوص روزه داری در این ماه از ناحیۀ ائمۀ اطهار علیهم السلام تأکید بسیار شده است و ثواب دنیوی و اخروی برای صائمین در این ماه بر شمرده اند، از جمله امام صادق علیه السلام فرموده است:
«اذا کان یوم القیامة نادی مناد من بطنان العرش أَینَ الرَّجَبیون؟ فیقوم اناس یضیء وجوههم لأهل الجمع علی رؤوسهم تیجان الملک و ذکر ثوابا جزیلاً الی أن قال:,هذا لمن صام مِن رجب شیئا ولو یوما من اوّله او وسطه او آخره؛ روز قیامت منادی از بطن عرش صدا می زند: کجایند رجبیون؟ (در این هنگام (عدّه ای از میان مردم بر می خیزند و این در حالی است که از چهرۀ آن ها نور می درخشد و (خداوند) بر سر آنان تاج ملائکه را نهاده است. و (امام صادق علیه السلام (ثواب زیادی را ذکر کرد تا آنجا که فرمود:, این مزد کسانی است که ماه رجب روزه گرفته اند ولو یک روز از اوّل، وسط و یا آخر آن. »[8]
۲ ـ صدقه
صدقه دادن به مساکین به اندازۀ یک مُدْ طعام توسط کسانی که وسعت مالی دارند، کسانی که توانایی مالی ندارند هر مقدار از تسبیحات و اذکار را می توانند بخوانند.[9]
۳ ـ خواندن این دعا که حضرت امام صادق علیه السلام به معلی بن خنیس تعلیم داد که بعد از نماز صبح و عشا بخواند:
«یا من ارجوه لکلّ خیر و امَن سخطه عند کل شرّ، یامن یعطی الکثیر بالقلیل، یا من یعطی من سأله، یا من یعطی من لم یسئله و من لم یعرفه تحنّنا منه و رحمة اعطنی بمسئلتی ایاک جمیع خیرالدّنیا و جمیع خیر الآخرة واصرف عنّی بمسئلتی ایاک جمیع شرّ الدّنیا و شرّ الآخرة فانّه غیر منقوص ما اعطیت و زدنی من فضلک یا کریم یا ذاالجلال و الاکرام، یا ذاالنعماء والجود، یا ذالمنّ و الطَّول، حرّم شیبتی علی النّار. »[10]
۴ ـ زیارت ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام [11]
۵ ـ انجام حج عمره[12]
۶ ـ خواندن دعای مخصوص این ماه، هر روز[13]
۷ ـ تکراراذکار ذیل در این ماه
یک هزار بار «لا اله الاّ اللّه»، یک صد بار «استغفراللّه الذی لا اله الاّ هو وحده لاشریک له و اتوب الیه»، یک هزار مرتبه «استغفراللّه ذالجلال والاکرام من جمیع الذّنوب و الاثام. »[14]
۸ ـ نماز
در هر شب ماه رجب، دو رکعت نماز بدین ترتیب خوانده شود:
الف ـ در هر رکعت بعد از حمد، سه مرتبه سورۀ کافرون و یک مرتبه سورۀ اخلاص.
ب ـ پس از نماز این دعا خوانده شود:
«لا اله الاّ اللّه وحده لاشریک له، لهُ الملک و له الحمد، یحیی و یمیت و هو حی لایموت بیده الخیر و هو علی کل شی ءٍ قدیر و الیه المصیر ولاحول ولا قوّة الاّ باللّه العلی العظیم. اللّهمّ صلّ علی محمد النبی الاُمی و اله. » و سپس حاجت خود را از خدای سبحان طلب کند.»[15]

۹ ـ عمل لیلة الرغائب

«اولین شب جمعۀ ماه مبارک رجب (لیلة الرَغائب) نامیده شده است که فضائل بسیاری برای این شب برشمرده اند و دستور مخصوص این عمل، چنین است:
روز پنجشنبه را روزه بگیرد. بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز دو رکعتی بدین ترتیب بخواند:
الف ـ در هر رکعت بعد از حمد، سه مرتبه سورۀ قدر و دوازده مرتبه سورۀ اخلاص
ب ـ بعد از هر نماز بگوید: «اللّهم صلّ علی محمد النبّی الاُمّی و علی آله»
ج ـ آن گاه سجده کند و ۷۰ مرتبه بگوید: «سبّوحٌ، قُدّوسٌ، رب الملائکة والرّوح» سپس از سجده برخیزد و بگوید: «ربّ اغفر وارحم و تجاوز عمّا تعلم انّک انت العلی العظیم»
د ـ بار دیگر به سجده رود و ۷۰ بار بگوید: «سبّوح، قدّوس، ربُّ الملائکة والروح» و در پایان حوائج خود را درخواست کند. »[16]

شب اول ماه رجب

شب ولادت با سعادت ششمین اختر آسمان ولایت و امامت حضرت امام محمد باقر علیه السلام در سال ۵۷ ه. ق.
۱ ـ غسل[17]
۲ ـ احیا[18]
۳ ـ بعد از عشا دو رکعت نماز به ترتیب زیر خوانده شود:
الف ـ در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه سورۀ انشراح و سه بار سورۀ اخلاص
ب ـ در رکعت دوم بعد از حمد، سوره های انشراح، اخلاص، فلق و ناس
ج ـ پس از نماز ۳۰ مرتبه «لا اله الاّ اللّه و ۳۰ مرتبه صلوات»[19]
۴ ـ زیارت امام حسین علیه السلام[20]
۵ ـ دعای امام جواد علیه السلام[21]

روزهای ماه مبارک رجب

روز اولِ ماه
اعمال
۱ ـ غسل[22]
۲ ـ روزه[23]
۳ ـ زیارت امام حسین علیه السلام[24]
۴ ـ زیارت امام رضا علیه ا لسلام[25]
۵ ـ نماز حضرت سلمان
این نماز ده رکعت است که به صورت پنج نماز دو رکعتی بشرح زیر خوانده می شود:
الف ـ در هر رکعت بعد از حمد، یک بار سورۀ اخلاص (قل هوالله احد) و سه بار سورۀ کافرون
ب ـ بعد از هر رکعت، دست ها را بلند کند و این دعا را بخواند:
«لا اله الاّ اللّه وحده لاشریک له، له الملک و لهُ الحمد، یحیی و یمیت و هو حی لایموت بیده الخیر و هو علی کلّ شی ءٍ قدیر. »
ج: سپس بگوید: «اَللّهُمَّ لا مانِعَ لِما اَعْطَیتَ وَ لا مُعْطِی لِما مَنَعْتَ وَ لا ینْفَعُ ذَالجِدِّ مِنْکَ الجِدُّ. »[26]
روز سوم ماه
شهادت امام هادی علیه السلام در سال ۲۵۴ ه. ق.[27]
روز دهم ماه
الف ـ ولادت امام جواد علیه السلام در سال ۱۹۵ ه. ق.[28]
ب ـ وفات عباس بن عبدالمطلب، در سال ۳۲ ه. ق.[29]
روز سیزدهم ماه
ولادت با سعادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام در سال ۲۳ ه. ق مطابق با سال ۳۰ عام الفیل. اعمال ویژۀ شب و روز سیزدهم رجب چنین است:
در شب سیزدهم دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، سورۀ یس، ملک و اخلاص خوانده شود[30] مستحب است.
اعمال
۱ ـ روزه[31]
۲ ـ اعمال ام داوود[32]
روز چهاردهم ماه
اعمال
در شب چهاردهم چهار رکعت نماز دو رکعتی (مثلِ دستورِ شب سیزدهم)[33] خوانده می شود. در روز آن، روزه وارد شده است.[34]
روز پانزدهم ماه
وفات حضرت زینب کبری علیهاالسلام در سال ۶۲ ه. ق.
اعمال
شب پانزدهم
۱ ـ غسل[35]
۲ ـ احیا[36]
۳ ـ شش رکعت نماز به صورت نماز دو رکعتی و مطابق دستور نماز شب سیزدهم.[37]
۴ ـ زیارت امام حسین علیه السلام.[38]
روز پانزدهم
۱ ـ غسل.[39]
۲ ـ روزه[40]
۳ ـ نماز حضرت سلمان (مطابق دستور روز اول ماه رجب)[41]
۴ ـ زیارت امام حسین علیه السلام.
از هشتمین امام معصوم علیه السلام سؤال شد: چه زمانی زیارت امام حسین علیه السلام فضیلت بیشتری دارد؟ فرمود: «نیمۀ رجب و نیمۀ شبعان. »[42]
روز بیست و چهارم ماه
فتح خیبر، در سال ۷ ه. ق.[43]
روز بیست و پنجم ماه
شهادت امام موسی کاظم علیه السلام در سال ۱۸۳ ه. ق. و در سن ۵۵ سالگی در بغداد[44]
روز بیست و ششم ماه
وفات ابوطالب پدر مولای متّقیان حضرت علی علیه السلام در سال سوم قبل از هجرت[45]
روز بیست و هفتم ماه
بعثت حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله در سال سیزدهم ه. ق. اعمال مخصوص شب و روز آن چنین است:
اعمال
شب بیست و هفتم
۱ ـ غسل[46]
۲ ـ زیارت حضرت علی علیه السلام[47]
۳ ـ دعای مخصوص این شب[48]
۴ ـ دوازده رکعت نماز به صورت شش نماز دو رکعتی خوانده شود و سپس:
الف ـ بعد از نمازها، ۷ مرتبه سوره های حمد، ناس، اخلاص، کافرون، قدر و آیة الکرسی خوانده شود
ب ـ آنگاه این دعا تلاوت شود:
«الحمد لله الّذی لم یتخذ ولدا ولم یکن له شریک فی الملک و لم یکن لهُ و لی من الذُّلِ و کبّرهُ تکبیرا. اللّهم انّی اسئلکَ بمعاقدِ عزّک، علی ارکان عرشک و منتهی الرحمةِ مِن کتابِک و باسمک الاعظم الاعظم و ذکرک الاعلی الاعلی الاعلی و بکلماتک التّامات ان تُصلّی علی محمد و آله و ان تفعل بی ما اَنت اهله»[49]
روز بیست و هفتم
۱ ـ غسل
۲ ـ روزه: از حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام روایت شده است که: ثواب روزۀ این روز برابر است با هفتاد سال روزه گرفتن.[50]
۳ ـ ذکر صلوات[51]
۴ ـ زیارت حضرت رسول و حضرت علی علیه السلام[52]
روز سی ام ماه
اعمال
۱ ـ غسل[53]
۲ ـ روزه[54]
۳ ـ نماز حضرت سلمان[55]

منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره ۹- تقويم تبليغی ماه رجب
-----------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
[1] بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۲۶.
[2] وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۴۷، حدیث ۳۳.
[3] بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۴۷، حدیث ۳۳.
[4] ثواب الاعمال، ص ۴۷؛ بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۳۶.
[5] وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸، حدیث ۱.
[6] بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۴۷، حدیث ۳۳.
[7] همان، ص ۲۶ تا ۳۱.
[8] وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۵۵، چاپ اسلامیه؛ بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۴۱ با همین مضمون.
[9] بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۴۲، ح ۲۹.
[10] همان، ج ۹۸، ص ۳۹۰.
[11] مفاتیح الجنان، انتشارات حافظ تهران، ص ۱۳۹.
[12] همان، ۱۳۹.
[13] بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۸۹.
[14] همان، ج ۹۷، ص ۵۳.
[15] مفاتیح الجنان، ص ۱۳۸.
[16] بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۹۶، ح ۲.
[17] مفاتیح الجنان، ص ۴۰.
[18] المراقبات، ص ۴۱.
[19] بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۷۹.
[20] مفاتیح الجنان، ص ۱۴۰.
[21] همان، ص ۱۴۰.
[22] عروة الوثقی، ج ۱، ص ۴۶۱.
[23] بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۳۳.
[24] کامل الزیارات، ص ۱۸۲، ح ۲.
[25] مفاتیح الجنان، ص ۲۵۰.
[26] المراقبات، ص ۴۶.
[27] تقویم عبادی، ص ۶۶.
[28] همان، ص ۶۷.
[29] همان، ص ۶۷.
[30] مفاتیح الجنان، ص ۱۴۲.
[31] بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۵۰، حدیث ۳.
[32] همان، ج ۹۸، ص ۳۹۹؛ مفاتیح، ص ۱۴۴.
[33] مفاتیح الجنان، ص ۱۴۲.
[34] بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۵۰، ح ۳.
[35] همان، ج ۹۷، ص ۴۶.
[36] مفاتیح الجنان، ص ۱۴۲.
[37] همان.
[38] همان.
[39] همان.
[40] بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۵۰، ح ۳.
[41] مفاتیح، ص ۱۴۲.
[42] کامل الزیارات، ص ۱۸۲، ح ۱.
[43] تقویم عبادی، ص ۷۰.
[44] منتهی الآمال، ج ۲، ص ۲۱۴.
[45] تقویم عبادی، ص ۷۰.
[46] عروة الوثقی، ج ۱، ص ۴۶۱.
[47] مفاتیح الجنان، ص ۱۴۸.
[48] همان، ص ۱۵۰.
[49] همان، ص ۱۴۸.
[50] عروة الوثقی، ج ۱، ص ۴۶۱.
[51] همان، ج ۲، ص ۲۴۱؛ بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۳۷، حدیث ۲۱.
[52] مفاتیح الجنان، ص ۱۵۲.
[53] همان، ص ۱۵۲.
[54] عروة الوثقی، ج ۱، ص ۴۶۱.
[55] مفاتیح الجنان، ص ۱۵۴.