مرگ "ویلْفِردو پارِتو" فیلسوف برجسته ایتالیایی (1923م)

ویلفردو پارِتو، فیلسوف اروپایى در 15 ژوئیه 1848م در پاریس به دنیا آمد. وی در ابتدا در رشته مهندسی تحصیل کرد و سپس به عنوان استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه لوزان سوئیس به تدریس پرداخت. پارِتو ریاضیات را در فرضیه های اقتصادی وارد کرد و کوشید تا در مقولات اجتماعی بین عوامل معقول و غیرمعقول تمیز قائل شود و بدین ترتیب موجبات صعود و سقوط طبقه حاکم را مشخص نماید. به نظر وی، اعمالی منطقی و معقول نامیده می شوند که وسایل متناسب با هدف را به کار برند و پیوندی منطقی باعث اتصال وسیله و هدف باشد. این پیوند باید از طرف کسانی که برای داوری شایستگی دارند مورد تایید قرار گیرد. پارتو در فلسفه سیاسی از شیفتگان ماکیاولی، فیلسوف هم وطن خود بود و حکومت مطلقه را تنها حکومت عملی و کارآمد برای اجتماعات بشری می دانست. او نسبت به کسانی که براساس تمایلات بشر دوستانه طالب دموکراسی بودند با دیده خوبی نمی نگریست و بر این عقیده بود که نیت بشر دوستانِ واقعی، نیکی کردن به جامعه است همچنان که نیت کودکی که بر اثر نوازش بیش از حد، مایه هلاکت پرنده ای می شود نیکی کردن به آن است. به عبارت دیگر، پارِتو معتقد بود که اقلیتی از مردم برای آن آفریده شده اند که چون اربابی جابر حکومت کنند و اکثریت آفریده شده اند، برای آنکه چون بنده ای مطیع، فرمانبرداری نمایند. فلسفه ماکیاولی و مشرب پارتو، مورد نظر فاشیست های ایتالیایى در زمان موسولینی، نخست وزیر مستبد ایتالیا قرار گرفت و آنان علی رغم اعتراضات پارتو که می گفت فلسفه اش را بد فهمیده اند، احترام و افتخار بسیار بر سرش گذاشتند. شاید علت این کج فهمی، معلول نامنظمی نوشته های پارتو بوده است. زیرا وی به جای آنکه اندیشه های خود را به صورت منظم در یک دستگاه فلسفی ارائه کند، آنها را به صورت پراکنده و یادداشت های اتفاقی که اکثراً با یک دیگر متناقض بودند، ثبت می کرد. مشهورترین اثر پارِتو ذهن و اجتماع در دو جلد نام دارد که در آن، اندیشه های خود را مطرح نموده است. ویلفردو پارتو، سرانجام در 20 اوت 1923م در 75 سالگی درگذشت.