محمدشاه قاجار چون به پادشاهی رسید، وزارت خود را به پیشكارش میرزاابوالقاسم فراهانی داد. او وزیری با تدبیر و با نفوذ بود. اما چون محمدشاه مردِ ضعیف النفسی بود در اداره امور مملكت به رأی او كمتر توجه داشت. وی در مقام صدارت اعظمی، شاهزادگان خودسر قاجار را با خشونت و قساوت رام ساخت. قائم مقام با همه هوش و كفایت، كاردانی، قدرت بر تقریر و تحریر، درایت در امور اجتماعی و سیاسی و احاطه عجیب بر ادب فارسی و عربی، مردی خودپسند و مغرور بود كه در پیشبرد مقاصد خود از كشتن و كور كردن مخالفان و دروغ و نیرنگ خودداری نمی كرد و در این راه، دوست و دشمن نمی شناخت. این هیبت و صلابت و قدرت و برّندگی كه خواه ناخواه با سنگدلی و حق ناشناسی و استبداد رأی و بلندپروازی و خودپسندی و دریدگی همراه بود موجب شد قائم مقام در بین طبقات مردم، محبوبیتی در خور نداشته بلكه همواره مورد حسد و بغض درباریان و بدگمانی شاه قاجار باشد. حسودان و دشمنان قائم مقام ، سرانجام محمدشاه را به اعدام او موافق كردند و با كمك حاج میرزا آقاسی فرمان قتل قائم مقام را از شاه گرفتند. او را در شب آخر صفر 1251 ق برابر با ششم تیرماه 1214ش با دستمالی خفه كرده و جسدش را در حرم شاه عبدالعظیم دفن نمودند. قائم مقام فراهانی علاوه بر مقام سیاسی، دارای تبحّر علمی در بسیاری از فنون، مخصوصاً علوم و فنون ادبی و ساده نویسی بود و سبكی جدید در نثر فارسی به وجود آورد. از آثار مشهور این سیاست مدار و نویسنده ایرانی می توان به كتاب های منشات، جلایر نامه و دیوان اشعار او، اشاره كرد.
مطالب مرتبط
