حکم شرعی لعن علنی از نظر مراجع تقلید

حکم شرعی لعن علنی از نظر مراجع تقلید

در این بخش حکم شرعی لعن علنی از نظر مراجع تقلید را مرور می کنیم. با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.

آیا لعن علنی در زمان حاضر درست است؟

پاسخ حجت الاسلام مهدی طاها

قطعا لعن علنی به نفع شیعیان نبوده و نیست!، آثار مخرب این کارها بر کسی پوشیده نیست، جان شیعیان را به خطر می اندازد و زمینه پذیرش مکتب اهل البیت علیهم السلام را  در میان منصفان در مخالفان کمرنگ خواهد کرد. در اینجا به نظر شیخ مفید (رضوان الله تعالی علیه) که از اعاظم و بزرگان شیعه هست استناد می کنیم، ایشان در کتاب اعتقادات شیعه که نشان از اعتقادات اصیل شیعه هست می نویسد که تقیه در این موارد واجب است و کسی که تقیه نکند مانند آن است که نماز واجب را ترک کرده و [گناه کار] است!، به روایتی استناد می کند که نشان می دهد در نزد ایشان دارای اعتبار هست و گرنه در کتاب اعتقادات آن را مطرح نمی کرد.

در این روایت آمده است که به امام صادق علیه السلام خبر دادند که ای پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ما در مسجد می بینیم که مردی از [طرفداران شما] در مسجد علنی دشمنان شما لعن می کند و به آنها فحش می دهد!. حضرت پاسخ دادند، او را چه می شود!، چرا این کارها را می کند، خداوند او را لعنت کند که آبروی ما را می برد و زمینه تعرض به ما [و شیعیان و مکتب ما] را فراهم می سازد.

قال الشیخ- رحمه اللّه-: اعتقادنا فی التقیّة أنّها واجبة، من تركها كان بمنزلة من ترك الصلاة وَ قِیلَ لِلصَّادِقِ- عَلَیْهِ السَّلَامُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، إِنَّا نَرَى فِی الْمَسْجِدِ رَجُلًا یُعْلِنُ بِسَبِّ أَعْدَائِكُمْ وَ یُسَمِّیهِمْ. فَقَالَ: مَا لَهُ- لَعَنَهُ اللَّهُ- یَعْرِضُ بِنَا».[1]

باید از خود پرسید هدف لعن چیست و چرا لعن می کنیم؟! آیا برای بغض و کینه ی شخصی است یا نه به دستور ائمه ی معصومین و به خاطر خداست؟ اگر به خاطر کینه ی شخصی و هوای نفس است که هیچ ارزشی ندارد چون عملی که برای خدا نباشد هیچ ارزشی ندارد، یا نه چون می خواهیم به خدا و رسول و خاندانش اظهار ارادت و اطاعت کنیم این کار را می کنیم؟، اگر این طور است در عصر غیبت اهل البیت علیهم السلام ما را به فقها و علمای ربانی ارجاع داده اند و تمام مراجع و فقها لعن علنی را جایز نمی دانند، حالا باید از آن افرادی که با جهل خود سبب بهانه دادن به دست دشمن و کشتار شیعان می شوند سوال کرد به چه قیمتی بر روی رفتارهای جاهلانه و احمقانه خود که خلاف فتوای مراجع هست پافشاری می کنید و در ریختن خون شیعیان مظلوم شریک می شوید!.

اهانت به مقدسات دیگر مذاهب چه حکمی دارد؟

جواب: اینجانب هم چون بسیاری از علمای اسلام و دلسوزان امّت اسلامی بار دیگر اعلام میکنم که هر گفته و عملی که موجب برافروختن آتش اختلاف میان مسلمانان شود و نیز اهانت به مقدّسات هر یک از گروه های مسلمان یا تکفیر یکی از مذاهب اسلامی، خدمت به اردوگاه کفر و شرک و خیانت به اسلام و حرام شرعی است.

سوال: شرکت در مجالسی که در آن به مقدسات دیگر مذاهب توهین می شود چه حکمی دارد؟

جواب: هر گونه گفتار یا کردار و رفتاری که در زمان حاضر سوژه و بهانه به دست دشمن بدهد و یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین گردد، شرعا حرام اکید است.[2]

سوال: آیا حکم وحدت منافاتی با تبرّی ندارد؟ آیا اگر شخصی مقلد حضرت آیت الله خامنه ای نباشد، بر او واجب است که از دستورات ایشان مبنی بر عدم لعن تبعیت کند؟

جواب: قطعاً وحدت مسلمین با تبرّی منافات ندارد. یعنی افراد می توانند با دشمنان خدا و دشمنان اولیای خدا دشمن باشند و با آنهایی که در حال جنگ با مسلمانان هستند مقابله کنند، و در عین حال با دیگر مسلمان ها وحدت نیز داشته باشند. پس وحدت مسلمانان با تبرّی از دشمنان خدا و دشمنان اولیای خدا هیچ منافاتی ندارد. به عنوان نمونه امام خمینی رضوان الله تعالی علیه هم ولایی بودند هم متبرّی از دشمنان خدا و دشمنان اولیای خدا و در عین حال به مقدسات سایر مسلمانان و اشخاص مورد احترام آنها لعن و توهین هم نمی کردند. خیلی از بزرگان بودند که مردم را به وحدت دعوت کردند و از دشمنان خدا هم تبرّی جستند.

وحدت بین مسلمین و پرهیز از تفرقه یک امر واجب است و ایجاد اختلاف و تفرقه بین مسلمانان که به نفع دشمنان و به نفع استکبار جهانی و صهیونیسم بین المللی است، حرام است. اما اینکه اگر مقلد حضرت آقا هم نباشند، باید مراعات این مسئله را بکنند؟ بله دیگران هم باید مراعات این مسئله را بکنند. در این مسئله فرقی ندارد که افراد مقلد حضرت آقا باشند یا مقلد سایر مراجع. چرا که به فتوای همه ی مراجع معظم تقلید، انجام کارهایی که بر ما واجب نیست ولو مستحب هم باشند اگر انجام آن کارها موجب سوء استفاده ی دشمنان علیه مکتب اهل بیت علیهم السلام شود تا به پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام توهین کنند یا موجب اختلاف بین مسلمانان باشد جایز نیست.

سوال: نظر حضرت آیت الله خامنه ای درباره ی برگزاری مراسم لعن چیست؟

جواب: حضرت آقا بارها فرموده اند که به مقدسات سایر مذاهب توهین نکنید. بنابراین باید از این کار پرهیز کرد و نکته ی جالب توجه اینجا است که برخی می گویند در مجالس خصوصی اشکالی ندارد که لعن بگوییم؛ در حالی که حضرت آقا قید نزدند که مجلس عمومی باشد یا خصوصی، بلکه به طور کلی فرموده اند که به مقدسات سایر مسلمانان یعنی سایر فِرَق اسلامی توهین نکنید. حضرت آقا در جایی فرموده اند: «آن شیعه ای هم که از روی نادانی و غفلت، یا گاهی از روی غرض – این را هم سراغ داریم و افرادی را هم از بین شیعیان می شناسیم که فقط مسئله شان مسئله ی نادانی نیست، بلکه مأموریت دارند برای اینکه ایجاد اختلاف کنند – به مقدسات اهل سنت اهانت می کند، عرض می کنم: رفتار هر دو گروه حرام شرعی است و خلاف قانونی است.» بنابراین توهین به مقدسات سایر مذاهب اسلامی به نظر حضرت آقا حرام شرعی است.

سوال: آیا حرام بودن بی احترامی به اعتقادات مذاهب شامل غیر اهل سنت هم می شود؟

جواب: به هر حال مذاهبی هستند که دارند با مسالمت زندگی می کنند و آنها هم به مقدسات ما معمولاً توهین نمی کنند. توهین به آنها هم اگر موجب تفرقه و فتنه انگیزی در جامعه شود قطعاً حرام است.

سوال: برخی می گویند شعار برادری و برابری بین شیعه و سنی فقط جنبه ی سیاسی دارد و حکم شرعی نیست. آیا این مطلب درست است؟

جواب: خیر، این مطلب درست نیست. وحدت مسلمین حکم شرعی است. تعبیر حضرت آقا این است که «شعار وحدت مسلمین را یک مسئله ی استراتژیک می دانم یک مسئله ی تاکتیکی و مصلحتی هم نیست که حالا بگوییم مصلحت ما ایجاب می کند که با مسلمین غیرشیعه ارتباط داشته باشیم مسلمانان، به تدریج این اختلافات مذهبی و طایفه ای را کم کنند و از بین ببرند چون در خدمت دشمنان است.» و خدمت به دشمنان هم حرام است.

سوال: تکلیف ما در برخورد با شیعیانی که اصرار به تفرقه افکنی میان مسلمانان را دارند چیست؟ آیا امر به معروف و نهی از منکر آنها واجب است؟

جواب: نظر حضرت آقا این است که تفرقه بین مسلمانان کار حرامی است و توهین به مقدسات سایر مسلمین هم حرام است. فعل حرام منکر است و نهی از منکر هم واجب است؛ اما با وجود شرایط و مراعات مراتب.[3] 

اهانت به خلفا در مجالس فرحة الزهرا

سوال: لعن یا اهانت به یکی از خلفا و همچنین عایشه و حفصه، آشکارا یا مخفیانه چه حکمی دارد؟ آیا بیان مطاعن ایشان در مجالس عمومی جایز است؟ تشکیل مجالس عیدالزهرا، آشکارا یا مخفیانه چه حکمی دارد؟

جواب: لازم است از کارهایی که باعث تفرقه صفوف و ایجاد شکاف بین مسلمانان می شود خودداری شود و همه ی مسلمین در برابر دشمنان اسلام متحد شوند و ما روز نهم ربیع را به مناسبت شروع ولایت و امامت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف جشن می گیریم و این روزی است که به نام «فرحة الزهرا» معروف است. جشن گرفتن این روز یک امر عرفی است و وجه شرعی ندارد. بعضی افراد کارهای دیگری به این مناسبت اضافه کرده اند که ما در این مورد صحبتی نمی کنیم.

دیدگاه شیعه در مورد لعن عایشه

سوال: آیا لعن عایشه در مذهب شیعه جایز است؟

جواب: لازم است از کارهایى که باعث تفرقه صفوف و ایجاد شکاف بین مسلمانان مى شود خوددارى شود، و همه ی مسلمین در برابر دشمنان اسلام متّحد شوند.[4] 

آیت الله مكارم شیرازی: بررسی مسأله سب و لعن مهم است، برخی خیال می کنند ولایت این است و بدون سب و لعن ولایتی نیست. ایشان افزودند: در حالی که مسأله این نبوده و این کار دارای چه آثار و پیامدهای نامطلوبی است، امام صادق علیه السلام در روایتی می فرمایند «شما به عیادت بیماران آنها بروید، در تشییع جنازه آنها شرکت کنید و در نماز آنها حاضر شوید».

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با تأکید بر حفظ وحدت و انسجام میان امت اسلامی بیان داشتند: وحدت مسلمان باید حفظ شود تا از این خونریزی ها جلوگیری شود، مسأله ولایت را با هیچ چیزی مبادله نمی کنیم، ولی دانستن منطق و ادبیات و بیان مدارک و منابع در این موضوع بسیار مهم است؛ نکند افراطی گری سبب از بین رفتن زحمات بزرگان و جلوگیری از تبلیغات برای گسترش مکتب شود.[5] 

نظر آیت الله وحید خراسانی درباره لعن علنی خلفا

سوال: نظر حضرتعالی درباره لعن علنی خلفا[چیست]؟.

پاسخ: لعن علنی ابدا، لعن علنی ابدا.[6]

آیت الله بهجت رحمه الله علیه فرمودند:

در زمان ما که اهل تسنن در میان ما هستند. و چه بسا وسایل ضبط و استراق سمع داشته و از گفتار و کردار و افراد، و از صحنه ها عکس برداری کنند، و ممکن است این کارها موجب اذیت و آزار و یا قتل شیعیانی که در بلاد و کشورهای دیگر در اقلیت هستند، گردد. در این صورت اگر یک قطره خون از آنها ریخته شود، ما مسبب آن و یا شریک جرم خواهیم بود.

از راه هایی که مرحوم آقای بروجردی رحمه الله نیز همین راه را می رفتند، همان بیان مشترکات میان ما و عامّه و ترک مَطاعِن و یا لعن و سبّ آشکار آنهاست. که از جمله، بیان حدیث معروف و مشهور بین فَریقَین، یعنی حدیث ثقلین، است.[7]

السید السیستانی: لا خلافات حقیقیة بین الشیعة والسنة

أكد المرجع الشیعی الأعلى فی العراق آیة الله السید علی السیستانی الثلاثاء، انه لا خلافات حقیقیة بین السنة والشیعة، مشیرا الى انه خادم لجمیع العراقیین.

وأضاف السید السیستانی، فی كلمة ألقیت نیابة عنه خلال افتتاح الملتقى الأول لعلماء السنة والشیعة فی العراق فی مدینة النجف الاشرف، بالقول: (انا أحب الجمیع، والدین هو المحبة، أعجب كیف استطاع الأعداء ان یفرقوا بین المذاهب الاسلامیة ).

ومضى قائلا: (هذه المجالس واللقاءات مهمة ومفیدة ومن خلالها یعرف الجمیع انه لا توجد خلافات حقیقیة بینهم، ان نقاط الخلاف بین الشیعة والسنة فی قضایا فقهیة موجودة بین أبناء المذهب الواحد أیضا ).- وقال السید السیستانی: ( لابد للشیعة ان یدافعوا عن الحقوق الاجتماعیة والسیاسیة للسنة قبل أبناء السنة انفسهم).

وأضاف: ان ( خطابنا هو الدعوة الى الوحدة، وكنت ولا أزال أقول لا تقولوا اخواننا السنة، بل قولوا (أنفسنا أهل السنة). انا استمع الى خطب أئمة الجمعة من أهل السنة أكثر مما استمع لخطب الجمعة من أهل الشیعة. نحن لا نفرق بین عربی وكردی، والاسلام هو الذی یجمعنا معا ).

وأوضح انه یشیر فی أبحاثه الفقهیة ( الى فتاوى أئمة السنة، نحن متحدون فی كعبة واحدة وصلاة واحدة وصوم واحد، حینما یقول لی بعض أبناء السنة أیام النظام السابق انه أصبح شیعیا، اسأله لماذا ؟ فیقول لولایة أهل البیت، فأقول له ان أئمة السنة دافعوا عن ولایة أهل البیت ). وأضاف قائلا: ( المقابر الجماعیة طالت السنة كما طالت الشیعة. انی مع الجمیع حینما یطالبون بحقوقهم ). [8] 

منابع:

[1] اعتقادات الامامیة، باب ۳۹،ص۱۰۸.
[2] استفتائات مقام معظم رهبری.
[3] سایت رسمی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای؛ توسط حجت الاسلام والمسلمین فلاح زاده.
[4] استفتائات آیت الله مكارم شیرازی.
[5] سایت آیت الله مكارم شیرازی.
[6] استفتائات حضرت آیت الله وحید خراسانی.
[7] برگرفته از در محضر بهجت، ج۱، ص ۱۳۸.
[8] سایت رسمی حضرت آیت الله سیستانی / عربی.