زیارت قبور و صحبت با مردگان حرام و شرک است؟!!!
جدال احسن در بیانات آیت الله سبحانی (نقد و بررسی شبهات وهابیان در رابطه با اینکه آیا زیارت قبور و صحبت با مردگان حرام و شرک است؟!!!)
زیارت قبور
شیعه و اهل سنت از رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت كرده اند که فرمود:
« زوروا القبور فإنّها تذکّرکم الآخرة » (القزوینی، محمدبن یزید؛ سنن ابن ماجة؛ مصادر حدیث سنی فقه، تحقیق و ترقیم وتعلیق:محمد فؤادعبد الباقی،دارالفكر للطباعة والنشر والتوزیع، ج1، ص500.) هیچ یک از علما در زیارت قبور اشکالی نکرده و تمامی علمای اسلام چه سنّی و چه شیعه معتقدند که زیارت قبور از مستحبات است. حضرت میفرماید: قبرستان بروید قبور را زیارت کنید؛ چراکه یادآور آخرت است. انسان زمانی که وارد قبرستان می شود درمی یابد چه کسانی با چه جایگاههای عظیمی هماکنون أسیر خاک هستند! ( آقای سرمد شاعری است که به مصر رفته و اهرام آنجا را دیده است این اشعار از دیوان وی است:
به مصر رفتم و آثار باستان دیدم به چشم آنچه شنیدم ز داستان دیدم
بسى چنین و چنان خوانده بودم از تاریخ چنان فتاد نصیبم كه آنچنان دیدم
گواه قدرت شاهان آسمان درگاه بسى هرم ز زمین سر به آسمان دیدم
ز روزگار کهن در حریم الأهرام نشان روز نو و دولت جوان دیدم
گذشته در دل آینده هر چه پنهان داشت به مصر از تو چه پنهان که بر عیان دیدم
تو كاخ دیدى و من خفتگان در دل خاك تو نقش دیدى و من نعش ناتوان دیدم
تو تخت دیدى و من بخت واژگون از تخت تو صَخره دیدى و من سُخره زمان دیدم
تو عكس دیدى و من گردش جهان برعكس توشكل ظاهر و من صورت نهان دیدم
شدم به موزة مصر و ز عهد عاد ثمود هزاران وصلة فرعون باستان دیدم
تو چشم دیدى و من دیدة حریصان باز هنوز در طمع عیش جاودان دیدم
تو تاج دیدى و من تخت رفته بتاراج تو عاج دیدى و من مشت استخوان دیدم
تو سکه دیدی و من رواج سکة سکوت تو حلقه من به نگین نام بی نشان دیدم
تو آزمندی فرعون و من نیاز فرعون تو گنج خسرو و من رنج دهقان دیدم
میان این همه آثار خوب و بد به مثل دو چیز از بد و از خوب توأمان دیدم
یكى نشانة قدرت یكى نشانة حرص دو بازمانده ز دیوان خسروان دیدم
بقدرت است قوام جهان که بی قدر است نه هیچ قاعدة قائم در این جهان دیدم)
برخی آثار زیارت قبور :
زیارت قبور ، آثار فراوانی دارد که به برخی از آنها اشاره میشود.
1. زیارت قبور ، ما را متوجه آخرت كرده، از غرورمان می كاهد؛
2. زیارت قبورِ علما، صلحا، أطبا و خدمت گذاران نوعی تقدیر از مقام آنهاست.
وقتی که به زیارت علما و بزرگان می رویم می خواهیم از آنها تقدیر کرده و بگوییم که شما را فراموش نکردهایم. زیارت نوعی تقدیر از نقش هدایت گری و یا خدمت خالصانۀ انسانهای بزرگ است.
3. زیارت قبور ، تجدید بیعت با انبیا و اولیا ا ست. شیعه با زیارت قبور انبیا و أئمه می گوید ما در همان مسیری که شما بودید قدم برمیداریم و در حقیقت از پویندگان راه شما هستیم. در اعمال حج نیز مستحب است که انسان دست بر روی حجرُ الاسود گذاشته و این دعا را بخواند: « ثم تطوف بالبیت، وتبدأ بركن الحجر الأسود وقل: أمانتی أدیتها، ومیثاقی تعاهدته، لتشهد لی بالموافاة، آمنت بالله عزّ وَ جلّ، وكفرت بالجبت والطاغوت، واللات والعزى، وهبل والأصنام، وعبادة الأوثان والشیطان، وكل ندّ یعبد من دون الله جل سبحانه عما یقولون علواً كبیراً » (علی بن بابویه ، فقهُ الرضا، چاپ الأولى1406 ق، انتشارات المؤتمر العالمی للإمام الرضا 7 ، مشهد المقدسة ، ص 218-219 ؛ و نیز نقل است: الحمد لله الذی هدانا لهذا و ما كنّا لنهتدی لو أن هدانا الله، لقد جائت رسل ربنّا باالحقّ،سبحان الله و الحمد لله و لا اله الّا الله و الله اكبر.لا اله الّا الله وحده لا شریك له الملك و له الحمد، یُحیی و یُمیت و هو حیّلا یموت،بیده الخیر و هو علی كل شیءٍ قدیر.و صلی الله علی محمدٍ و علی آله وسلّم.)
گویا دست بر حجر الاسود می گذاریم و با ابراهیم خلیل بیعت می کنیم و می گوییم: ابراهیم عزیز! ما شما را ندیدیم اما این سنگ، اثری از آثار شماست. دست برآن می نهیم چونان که گویا دست به ابراهیم خلیل می دهیم كه ما نیز در راه توحید باقی خواهیم ماند و از توحید منحرف نخواهیم شد.
البته فواید دیگری هم برای زیارت هست، اما به همین مقدار اکتفا می کنیم. علاوه بر این روایاتی از پیغمبر اکرم داریم که هر که حج کند اما مرا زیارت نکند به من جفا کرده است: « من حجَّ بیت ربّی و لم یزرنی فقد جفانی »( النمازی الشاهرودی، الشیخ علی (محدث نوری)؛ مستدرک سفینة بحارالانوار، سال 1418ق، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، ج2،ص 203)
این روایت با چهل سند از پیغمبر اکرم (صلی الله وعلیه وآله) نقل شده و لذا تمام مسلمانان جهان در این چهارده قرن هر موقع حج می رفتند به مدینه و زیارت پیغمبر نیز میشتافتند. سنّت بر همین جاری بوده و اكنون نیز هست.
مناقشه وهابیت : سفر به نیّتِ زیارت قبر پیامبر، جائز نیست.
قبل از ورود به اشکال وهابیت، باید عرض شود که برخی از آنها می گویند زُوّار به زیارت قبر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) نمی روند؛ بلکه به زیارت مسجد پیغمبر می روند! این دروغی بس آشکار است. همة مسلمانان در هنگام زیارت خانه خدا به زیارت قبر پیغمبر اکرم می رفتند و لذا زیارت نامه هم می خواندند.
در بخش جنائز از کتاب " الفقه علی المذاهب الاربعه " آمده است که ائمۀ اهل سنت، همگی معتقدند زیارتِ قبور، مستحب است و تاکنون نیز به آن عمل می شده است.
اما مناقشۀ اصلی این است که می گویند: شدّ سفر و شدّ رحال(مهیّای سفرشدن) برای زیارت جائز نیست. یعنی اگرکسی ساکن مدینه بود، می تواند به زیارت برود؛ اما کسانی که ساکن آنجا نیستند نمی توانند به عنوان زیارت قبر پیغمبر، عازم مدینه شوند و این سفر جائز نیست. در واقع آنها معتقدند که خود زیارت مستحب است؛ اما سفر برای زیارت جائز نیست. این شبهه از ابن تیمیه است. دلیل آنها روایت ابوهریره از پیغمبر اکرم است: « لا تشدّ الرحال الا الی ثلاثة مساجد مسجدالحرام و مسجدالاقصی و مسجدی هذا » (مسند احمد، ج2، صص277-278. قال حدثنا علی بن إسحاق حدثناه عبدالله ثنا ابن جریج فذكر حدیثا قال وأخبرنی عطاء أن أباسلمة أخبره عن أبی هریرة عن عائشة فذكره ولم یشك حدثنا عبدالله حدثنی أبی ثنا عبدالرزاق أنا معمر عن الزهری عن ابن المسیب عن أبی هریرة قال قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لا تشد الرحال الا لثلاثة مساجد مسجد الحرام و مسجدی هذا والمسجد الأقصى.)
یعنی بار سفرْ بستن و سفرکردن فقط به سه جا جائز است: مسجد الحرام، مسجد الأقصی، و مسجدالنبی، و در بقیه حرام است. بیرون مکّه، در خیلی از مکانها روی تابلوها همین روایت را نوشته اند.
پاسخ: استثناء بر دو قسم است: استثنای مفرّغ و استثنای غیرمفرّغ. اگر هنگام استثناء مستثنی منه ذکر شود، مثل: « جائنی القوم الاّ زیداً » این إستثناء را غیر مفرّغ (تامّ)، و اگر مستثنی منه حذف شود، مثل:« جائنی الاّ زیداً » این إستثناء را مفرّغ می نامند. پس گاهی مستثنی منه حذف می شود و گاهی مستثنی منه مذکور است. در این حدیث، مستثنی منه محذوف است. در عبارت « لا تشدّ الرحال الاّ.. » مستثنی منه چیست؟ این جاست که مغالطۀ وهابیت آشکار میشود. می گوییم مستثنی منه چیست؟ خواهند گفت: « لا تشدّ الرحال الی مکان من الأمکنه الا الی ثلاثة ». اگر این را بگویند، قطعاً سخن باطلی است! چراکه اگر واقعاً فقط سفر به سه مکان جائز باشد پس سفر برای تجارت، تحصیل علم، صله أرحام و جهاد و... حرام خواهد بود! و این خلاف ضرورت وحقیقت است؛ چراکه قرآن می فرماید: ‹ فَسِیرُواْ فِی الأَرْضِ فَانْظُرُواْ ›( سوره مباکه آل عمران،آیه 137.)پس معلوم می شود، مستثنی منه مکان نیست. به نظر شیعه، مستثنی منه مسجد است یعنی: « لا تشد الرحال الی مسجد من المساجد الا الی ثلاثة ...» لذا می گوییم برای هیچ مسجدی سفر شایسته نیست مگر این سه تا. فرض کنید در مشهد، مسجد جامعی هست، اما فردی بگوید که من می خواهم نیشابور رفته و در مسجد جامع نیشابور نماز بخوانم! این کار لغوی است؛ چراکه همان مسجد جامع در خود مشهد هم هست.
پس بحث پیغمبر اکرم نفیاً و اثباتاً حول مسجد است، و هیچ ارتباطی به زیارت قبر پیغمبر یا سایر اولیاء ندارد.
2. علاوه بر این، خود روایت پیش ما مخدوش است؛ چرا که ابوهریره آدم سالمی نیست. در صحیح بخاری آمده كه وقتی بخاری در جایی گیر می کند و ثابت می شود حدیثش دروغ است می گوید: « هذا من کیس ابی هریره »!!( القرطبی، ابوالحسن علی بن عبدالملك بن بطال الكبری؛ شرح صحیح بخاری، مكتبه الرشد، السعودیه(ریاض)1423هق 2003م، چاپ دوم ص 527.)
3. از نظر روایات ائمة اطهار(علیهم السلام) : ، مسجد كوفه جزو مساجد اَربعه است. پس أهمیّت مسجد کوفه از نظر ما کمتر از سه مسجد مذکور نبوده و شدّ رحال برای این مسجد نیز مثل آن سه مسجد خواهد بود .
4. علاوه بر این، خود پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله ) شنبه ها از مدینه عازم مسجد قبا میشدند، و در آنجا نماز می خواندند. دخت گرامی پیغمبر اکرم، زهرای مرضیه (سلام الله علیها) در بعضی از روزها به زیارت قبر حمزه می رفت و آنجا دو رکعت نماز در مسجد کنار قبر حمزه می خواند و بازمیگشت.
مطالب مرتبط
