مرجع بیدار/آیت اللّه سید محمد هادی میلانی(ره)

رویش صبح

در شامگاه هفتم محرم سال 1313 ه . ق، درست هنگامی که بانگ نوحه و ناله عزاداران حسینی در آسمان شهر نجف پیچیده بود، در خانواده ای اهل علم و معنویت، کودکی پا به عرصه هستی نهاد.

سیّد جعفر، پدر نوزاد، که از سادات حسینی و از تبار مشعل داران هدایت و نور بود، این مولود مبارک را «محمّد هادی» نام نهاد و از همان روزها، به آینده پربارش می اندیشید، تا وارث علم و فضیلت خاندان حسینی گردد و این چنین شد که محمد هادی میلانی، بعدها از پیام آوران نهضت حسینی گردید و کاروان چندین صدساله عشق و حماسه را قافله سالاری کرد.

تدریس

جلسات درس آیت اللّه میلانی در حوزه بزرگ نجف، بسیار باشکوه و از امتیازات زیادی برخوردار بود. دقت عقلی و عرفی ایشان در تبیین مسائل و تسلط وی به مبانی فقهی و اصولی، از جمله ویژگی های بارز ایشان به شمار می رفت.

به دلیل چنین ویژگی هایی، در روزهایی که حاج آقا حسین قمی از مراجع وقت در کربلا اقامت داشت، مورد توجه ایشان قرارگرفت و به حوزه علمیه کربلا دعوت شد و مدت ها در شکوفایی و تقویت حوزه علمیه کربلا به آیت اللّه قمی کمک کرد. ایشان مدت هیجده سال اقامت در کربلا، جلسات درس و بحث علمی خود را در کنار بارگاه حسین بن علی علیه السلام انجام می داد. به همین دلیل، جلسات درس و بحث علمی اش بسیار پررونق بود.

مقام معنوی

آیت اللّه میلانی با الهام گیری از توصیه های معصومان(علیهم السلام) بر این باور بود که رسیدن به عالم بالا برای انسان، بدون تابش نور الاهی بر دل و جان او ممکن نیست و آن چرا انسان غیرمهذّب علم می پندارد، اطلاعات انباشته شده در صفحات مغز است. ایشان مردی متفکر و بسیار مؤدب و باوقار بود. هیچ گاه از کسی بدگویی نمی کرد و عفت زبان داشت. بسیار در اعمال و کردار خود محتاط بود. همواره نمازشب می خواند و فرزندانش را نیز به شب زنده داری توصیه می کرد و می فرمود: «توفیقات پروردگار در شب زنده داری و نماز شب است». او چنان زاهدانه زندگی می کرد که در موقع مرگ، جز مقداری کتاب و تعدادی فرش کهنه چیز دیگری برجای نگذاشت و این ها همه نشان از روح معنوی حاکم بر زندگی آن عالم بزرگ است.

دلداده اهل بیت

آیت اللّه میلانی که خود از تبار پاکان و شاخه ای از شجره طیبّه ولایت بود، سینه ای سرشار از عشق و دلدادگی به ائمه معصومان، به ویژه به امام عصر(عج) داشت. این استیاق در لحظه های پرشور زندگی ایشان، به ویژه در دعای ندبه، زیارت عاشورا و زیارت جامعه کبیره آن عارف کامل دیدنی بود. این عشق به حضرت صاحب الامر(عج) در اشعار بسیار زیبایی که آن مرجع بیدار به زبان عربی سروده، کاملاً نمایان است.

تندیس اخلاص

اخلاص و خدابینی، یکی دیگر از ویژگی های معنوی آیت اللّه میلانی بود. ایشان چنان عمل می کرد که گویی خدا را در همه کارهایش به آشکار می دید و به همین دلیل، همواره از مطرح ساختن خود نگران بود. هیچ گاه وسوسه و خودنمایی در کارهایش راه نمی یافت و با این که در عصر خود از مراجع بزرگ و جامع شرایط تقلید بود، امّا همیشه می فرمود: «من راضی نیستم که نام مرا ببرید». در سال 1347 ش آیت اللّه میلانی به کمک مردم زلزله زده کاخک و گناباد شتافت و در این زمینه، گروهی طلاب را به یاری آسیب دیدگان فرستاد و البته از آن ها خواست که صحبتی از او به میان نیاورند و این ها همه نشان از اخلاص و پاکی آن بزرگوار داشت و بسیاری را شیفته آن فرزانه روزگار می کرد.

جراح مسیحی

در سال 1382 ق، پرفسور «برلون» یکی از جراحان تیم پزشکی آیت اللّه میلانی بوده است. او خاطره هایی از آیت اللّه میلانی نقل کرده و آن را عامل مسلمان شدن خود می داند.

من پس از عمل جراحی سید، پیش از آن که ایشان از حالت بیهوشی بیرون بیایند، مراقب بودم که وقتی به هوش می آید چه می گوید؛ چرا که این مرحله از نظر پزشکان مرحله حساسی است و شاید بیمار بعضی از اسرار زندگی اش را بگوید.

ایشان آرام حرکت کرد و در حالی که در آن لحظه نیز خدا خدا می گفت، با پروردگارش راز و نیاز می کرد. من تحت تأثیر این صحنه شگفت، به حقانیت آیین اسلام پی بردم و بدان گرویدم.

پرفسور «برلون» پس از گرویدن به دین اسلام، وصیت کرد که در شهر مقدس مشهد دفنش کنند.

به سوی اصلاح

اصلاح وضع حوزه علمیه مشهد و شکوفایی بخشیدن به دروس مدارس دینی و علمی در این شهر، چیزی است که با اقامت آیت اللّه میلانی انجام گرفت. حضرت آیت اللّه خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره می فرماید: «ما دیدیم که مرحوم آیت اللّه میلانی از کربلا ـ که نزدیکی نجف بود ـ آمدند به مشهد و یک حوزه علمیه بزرگی را به وجود آوردند. این یک واقعیت است. ... از برکات الاهی برای حوزه علمیه مشهد، وجود آیت اللّه میلانی بود».

پیشگام نهضت

آیت اللّه میلانی، با پیام ها، نامه ها و اعلامیه هایی که خطاب به دولت وقت و ملت ها می فرستاد، نقش عمده ای در هدایت و حرکت های مردمی برضد رژیم شاه به عهده داشت. ایشان در اعتراض به لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی چنین نوشت:

وظیفه خود می دانم با استمداد حضرت بقیة اللّه ارواحنا فداء، برای سومین بار صریحا اعلام بدارم تصویب نامه دولت شما در مورد انجمن های ایالتی و ولایتی، با عدم رضایت شرط اسلام در انتخاب شوندگان و تبدیل قسم قرآن مجید به قسم به کتاب آسمانی، ملت مسلمان ایران و خاصه علمای اعلام را بی نهایت خشمگین ساخته است. تذکر می دهم به حکم موازین شرعی و احترام به افکار و معتقدات ملت مسلمان ایران، لازم است هرچه زودتر تصویب نامه مزبور را لغو و برای اطلاع عموم اعلام نمایند.

خدمات ماندگار

آیت اللّه میلانی با همه اشتغالات خود در مسند مرجعیت و زعامت حوزه علمیه مشهد، هیچ گاه از مشکلات مردم غافل نشد. بعضی از تلاش های ایشان از این قرار است:

1. ایشان پس از زلزله سال 1347 در جنوب خراسان(منطقه کافک)، مردم را برای بازسازی و کمک به آورگان بسیج کرد و بارها طلاب را برای کمک به مردم به این شهر اعزام داشت. ایشان برای مردم بی خانمان خانه ها ساخت و آن ها را با سند به مردم آواره واگذار کرد.

2. در بازسازی مسجد هامبورگ آلمان نقش بسیار مؤثری ایفا کرد و در اعزام آیت اللّه شهید بهشتی به آن جا تلاش زیادی از خود نشان داد. ایشان افزون بر کمک به مسجد امام علی علیه السلام هامبورگ، به مسلمانان و اندیشمندان اروپا کمک می کرد تا در نشر اسلام کوشا باشند.

3. ایشان همواره در بازسازی مدارس علمی مشهد، مدرسه حقانی قم، و نیز کمک به ایجاد چندین مدرسه دینی در شهرستان ها و ده ها کار خیر برای مسلمانان ایران و سایر کشورهای اسلامی فعّال بود.

فصل مرثیه

اواخر تیرماه سال 1354 ش، آیت اللّه میلانی در بستر بیماری افتاد و از این لحظه، نزدیک دوماه که بیماری ایشان طول کشید، روزهای سختی بر مسلمانان ایران سپری گردید. در این مدت، یک گروه پزشکی متشکل از پزشکان ایرانی و خارجی، وضع مزاجی ایشان را زیر نظر داشت و درمان های گوناگونی را اعمال می داشتند. سرانجام در روز جمعه، هفدهم مردادماه سال 1354، این اسوه فضیلت و پاکی چشم از جهان فانی فروبست و به خانه باقی شتافت و روح بلندش به عالم ملکوت پیوست. پیکر پاک آن مرد بزرگ در روز شنبه، هجدهم مردادماه پس از یک تشییع بی نظیر و با حضور شخصیت های بزرگ علمی و مذهبی و هزاران مؤمن عزادار، در جوار مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام به خاک سپرده شد.

منبع: گلبرگ - مرداد 1383، شماره 53 - مرجع بیدار(درگذشت آیت اللّه سید محمد هادی میلانی)