نیکلای ایووانوویچ لوباچوفْسْکی(Nikolay Ivanovich Lobachevsky)، ریاضی دان روسی در دوم ماه نوامبر سال 1793میلادی در نزدیکی شهر گورکی روسیه در خانواده ای فقیر به دنیا آمد و در کودکی پدرش را از دست داد. وی از خردسالی، نبوغ و استعداد فراوانی ازخود نشان داد به طوری که پس از طی دوران متوسطه و دانشگاه، در 21 سالگی به استادیاری و سپس استادی دانشگاه غازان رسید و در 34 سالگی به ریاست آن دانشگاه برگزیده شد. او رسالات و مقالات متعددی در باب مباحث مختلف ریاضی نگاشت ولی شهرت عمده اش، به دلیل بدعت و نوآوری عظیم و موفقیت آمیزی است که در هندسه از خود بر جای گذاشته است. در آن زمان، هندسه اقلیدس، مهم ترین و تنها منبع موثق و قابل استفاده ریاضی دانان بود و تنها یکی از اصول آن با نام اصل پنجم اُقلیدُس، مورد اختلاف اساتید ریاضی قرار داشت. در این زمان و در حالی که طی مدت بیست قرن گذشته، اقلیدس ریاضی دان شهیر یونانی، خالق و قهرمان مطلق هندسه به شمار می رفت و هیچ گاه این فکر به ذهن کسی خطور نمی کرد که کسی به آن خللی وارد آوَرَد، نیکلای لوباچوفسکی، بدون توجه به آن، در زمینه بسط و گسترش هندسه از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. او پس از تحقیق و تلاش فراوان، گام های موثری در انتشار هندسه برداشت و ثابت کرد که اصل پنجم اقلیدس قابل اثبات نمی باشد. هندسه لوباچوفسکی را می توان هندسه ای دانست که از خواص سطحی کروی بحث می کند، حال آن که در هندسه اقلیدس، همواره، سخن از سطوح مسطح بوده است. به عبارتی دیگر، نیکلای لوباچوفسکی هم در سرنگون کردن کاخ رفیع هندسه اقلیدسی که دو هزار سال برافراشته بود، تاثیر مهمی داشت و هم در پیدایش انقلاب علمی جهان نقش مهمی ایفا کرد. نیکلای لوباچوفسکی سرانجام در 24 فوریه سال 1856میلادی در 63 سالگی درگذشت.
