نجات دهنده از ذلت نفس
صله رحم
در احادیثِ بسیاری آمده است که آشنایان و قوم و خویش «رَحِم» در روزِ قیامت چنگ در عرش الهی می زنند و می گویند: پروردگارا! هر که مرا در دنیا صله کرده است، تو امروز او را به رحمتِ خود وصل کن و هر که مرا قطع کرده است در دنیا، تو امروز او را از رحمتِ خود قطع کن.
در احادیثِ بسیار منقول است که نیکی به خویشان موجب قبولی اعمال است و مال را زیاد می کند و بلاها را دفع می کند و عمر را زیاد می کند و حسابِرسی قیامت را آسان می کند.
دوست خوب یکی از نعمتهای بزرگ الهی و پناهگاه انسان و آرامش بخش دل و روان است. وجود دوست حقیقی در این جهان پرتلاطم یکی از نیازهای هر انسانی است. کسی که از نعمت دوست مهربان محروم باشد احساس غربت و تنهایی می کند. یکی از بهترین خوشی های زندگی، رفت و آمد و گفت وگوهای دوستانه است که غم را می زداید و به انسان نیرو می بخشد
شناخت نفس
کلید سعادت دو جهانی، شناختن نفس است؛ زیرا وقتی انسان خودش را بشناسد،این شناخت او را برای شناخت پروردگارش کمک می کند... و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: هرکس نفس خود را بشناسد پس قطعاً پروردگار خویش را شناخته .[1] و معلوم است که هر کس که نتواند خودش را بشناسد، چگونه می‌تواند دیگری را بشناسد؟ زیرا که هیچ چیز به تو نزدیک‌تر از تو نیست، چون خود را نشناسی، دیگری را چگونه می توانی بشناسی؟
تو که در علم خود زبون باشی
عارف کردگار چون باشی؟[2]
عجب و کبر و فخرفروشی، بیماری هست که انسان را به هلاکت می کشاند و عجب را می توان این گونه تعریف کرد که فرد به دیده ی خودبینی به خود نگاه کند و خود را برتر از دیگران تصور نماید و به مردم از دید تحقیر نگاه کند و ثمره ی این خصلت زشت این است که مدام چنین کسی مَنْ، مَن می کند. چنان که شیطان لعین گفت: «من از آدم بهتر هستم؛ زیرا مرا از آتش آفریدی و او را از گِل.»
آیات و روایات
یکی از صفات و اخلاق رذیله، جستجو کردن در داخل زندگی افراد است و قرآن کریم در این باره می فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کثِیرًا مِّنَ الظَّنِّإِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا»[1]؛ ای افراد با ایمان از بسیاری از گمان های بد بپرهیزید، زیرا برخی از گمان ها، گناه (و بی اساس) است، در امور مردم کنجکاوی نکنید.
« یا بَنی إِسْرائیلَ اذْکرُوا نِعْمَتِی الَّتی أَنْعَمْتُ عَلَیکمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکمْ وَ إِیای فَارْهَبُون»؛[1] ای بنی اسرائیل، به یاد آرید نعمت هایی که به شما عطا کردم و به عهد من وفا کنید تا به عهد شما وفا کنم و تنها از من بر حذر باشید.
وَلاَ تَتَّبِعِ الْهَوَی فَیضِلَّک عَن سَبِیلِ اللهَ[1]؛ از هوای نفس پیروی مکن که تو را از راه خدا منحرف سازد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) می فرمایند: إنَّما سُمِّی الْهَوی لاِنَّهُ یهْوی بِصاحِبِه[2]؛ به این خاطر هوای نفس را «هوی» نامیده اند که صاحب خود را گمراه می کند.
انذاز از ارتکاب گناه
