گفتمان مدیریت در مکتب سیدالشهدای مقاومت​

گفتمان مدیریت در مکتب سیدالشهدای مقاومت​

دراین بخش از ضیاءالصالحین، به کارنامه ی شهید سلیمانی از منظر مدیریت نگریسته و به راز موفقیت و محبوبیت و نیز خصال و خصوصیت ایشان اشاره میشود. تلاش شده تا نگاهی گذرا و تطبیقی به جنبه های مدیریت افکنده شود و نیز ساحت های خدمت و مردمی بودن مورد توجه قرار بگیرد. در این نوشتار، تحلیل ویژگی های شخصیتی شهید از نقطه نظر مدیریت و نیز اندیشه های ایشان در زمینه های ملی و بین المللی مورد اهتمام بوده است. تلاش این قلم، نشان دادن خط مشی ایشان و نیز ساخت شخصیت و ساحت های خدماتی ایشان به مدیران فعلی و آینده کشور می باشد.

مقدمه

شهید سلیمانی را باید به حق، یکی از چهره های محبوب در ساحت خدمت و مدیریت دانست. دور نباشد اگر بگوییم که ایشان در زمینه امنیت و استقلال و تلاش برای حفظ تمامیت ارضی، امیرکبیر کم تکرار تاریخ خواهد بود.

سردار سلیمانی یکی از خدمتگزاران گمنام، اما پرآوازه ایران و جهان و به خصوص منطقه است. اینک که ما این نوشته را آماده می کنم، در ارتباط با این سردار خدمت و امنیت، کتاب و مقاله قابل توجهی جز چند کتاب در قالب خاطره و نیز چند جزوه تحلیلی که از سراحساس در ارتباط با شهید و حاشیه های شهادت و تشییع پیکر مطهر ایشان نوشته شده است، نوشته قابل توجهی وجود ندارد؛ که این نگارش ها هم غالباً حاصل همین چند ماه اخیر بوده است.

این باور وجود دارد که در زمینه خدمات خالصانه ایشان به ایران و منطقه، در آینده زود در قالب همایش های علمی و دفاعی ملی و بین المللی و یا در قالب رساله های ارشد و دکتری، آثار متعدد علمی و تحقیقی ارائه گردد. علت طرح  موضوع و نوشتن پیرامون این شهید، کوششی بود تا ضمن پرداختن به چهره مدیریتی این شهید؛ اشاره ای به حلقه مفقوده مسئولیت پذیری در ساحت های مختلف و به خصوص در ارتباط با ناکارآمدی مدیریت، داشته باشم.

همچنین تلاش شده است به عوامل و زمینه های موفقیت مدیریت شهید سلیمانی، اشاره شده و به ویژگی های شخصیتی ایشان از این منظر پرداخته شود. تحلیل شخصیت و خصال و خصوصیت شخصی، از انگیزه های اصلی این نوشتار بوده است. در پایان مقاله کوشیده شده است تا به برخی از اهم دیدگاه های ایشان پرداخته و به جمع بندی مناسبی در ترویج مدیریت رفتار مدار، دست یابیم.

ما و هویت ایرانی اسلامی

ما ایرانی ها بیش از آنکه در مورد اصل واساس رویدادی بیندیشیم، بیشتربه شکل هیجانی و از سر احساس با آن برخورد می کنیم. حال اگر این فرصت و ظرفیت در اختیار دیگران باشد، تا موضوع را از زوایای مختلف بررسی نکنند و بهانه و دلیل های ماندگارسازی آن را نیابند، به موضوع خاتمه نمی دهند. اسطوره انگاری و برندسازی هویتی؛ یکی از اقدامات در برتری انگاری و تمرکز فکر و اندیشه است. مراکز مطالعاتی و پژوهشگاه هایی ذیل نام شخصیت های چون «کانت» و «دکارت» و... که سال هاست در جهان فلسفه و دانش، محمل مطالعات و کرسی های بررسی قرار می گیرند و در محافل علمی و دانشگاهی به بحث درمی آیند، از این جمله و شاهد این مدعاست.

سوگمندانه گاهی شرقی ها و به خصوص جامعه اندیشه ورز ایرانی؛ که خاستگاه اندیشه و دانشمندان مهم و مؤثر در سطح جهان است و از میراث داران اندیشه و خاستگاه بزرگان دانش می باشد؛ مخاطب یک طرفه همین کرسی ها قرار می گیرد. این در حالی است که خود برخوردار از میراث گران بهایی است که از آن اطلاع درستی ندارد.

آیا ما برای شخصیت های بزرگی چون ابوعلی سینا، خواجه نصیر، ملاصدرا و... و چهره های معاصری همچون علامه طباطبایی و امام خمینی و شهید مطهری و شهید صدر، حرکت های علمی بنیادین و کرسی های اندیشه ورزی در داخل و خارج داشته و دیده ایم؟

این موضوع فقط محدود بخش علمی نیست، بلکه در حوزه های نظامی نیز با وجود رویدادهای بزرگ نظامی و دفاعی چون هشت سال دفاع مقدس و اسطوره های بزرگی که هر کدام می توانست یکی از بسترهای مهم برای بررسی و مطالعه بنیادین باشد را نیز شامل می شود. کتاب های متعدد و متنوعی که سال های اخیر در ارتباط با سرداران و فرماندهان هشت سال دفاع مقدس تألیف شده و نیز مستندهایی که ساخته شده، گویای همین ظرفیت و میراث ارزشمند است.

چرا مکتب سلیمانی؟

سپهبد شهید سلیمانی از جمله شخصیت های بزرگی است که با وجود عظمت ملی و بین المللی و نقش و سهم تاریخی که در معادلات دفاعی و سیاسی ایران و جهان دارد، مثل تعداد پرشماری از بزرگان تاریخ ساز، در چنبره مراسم های باشکوه و کم مانندی چون وداع و تشییع و بزرگداشت های مناسبتی سطحی، به بایگانی سپرده و فراموش می شوند.

شاید این تأکید رهبری در نخستین نماز جمعه بعد از شهادت ایشان، به «مکتب و مدرسه شهید سلیمانی» بی ارتباط با بیم ایشان از خموشی و سکوت محافل اندیشه ورزی نباشد. چراکه نگاه به شخصیت های مؤثر در تاریخ، وقتی در قالب مکتب و مدرسه قرار می گیرد، ناظر به ساحت های مختلف و زمینه و زمان های گوناگون می گردد. و این امر بیش از هرجا، به عهده مراکز علمی وپژوهشی است.

اقدام شایسته تقدیر

اینک ضمن سپاس از دانشگاه وزین «کوثر بجنورد» که میدان دار این حرکت علمی بنیادین شده وتصمیم دارد شخصیت این شهید بزرگ مقاومت را از ابعاد و جنبه های مختلفی به کاوش بگذارد؛ تصمیم گرفتم از نقطه نظر«مدیریت» به گفتمان سیدالشهدای مقاومت بپردازم.

گفتمان مدیریت

امروز که به اذعان اکثر دغدغه مندان، مشکل اصلی درکشور ما مدیریت است، لازم دیدم به بخشی از خصال و خصوصیت سردار بزرگ ملی از این زاویه نظری انداخته و دریافت هایم را فراروی نهم. به نظرمی رسد آنچه بیش از هرچیز در موفقیت این شهید در عرصه های نظامی و بین المللی و به خصوص هم گرایی های ملی ومنطقه ای تأثیر گذار بوده  «مدیریت» است. و امروز لازم است به این موضوع سهل و ممتنع! با مداقه و تأملی افزون پرداخته شود تا شاید بسیاری از مشکلات مدیریتی که حاصل چالش ناکارآمدی است، مرتفع گردد. از نظر نگارنده این موضوع به رغم در حاشیه بودن، کمتر از بسیاری از زوایای آشکار شخصیت ایشان نیست. 

گفتمان مقاومت

امروز خدمات مبارک و ماندگار شهید سلیمانی، مورد وفاق همه طبقات و طیف های جامعه است. امنیت امروز، مرهون تلاش های شبانه روزی و مداخله هوشمندانه ایشان در بازی های خطرناک قدرت ها در منطقه است. اگر تدبیر ایشان در مهار و نابودی این سیاست ها در قالب گروه ها و جریان های نظامی و سیاسی نبود؛ ما امروز امنیت را بعنوان بزرگ ترین نعمت الهی نداشتیم. با تدبیر ایشان، «گفتمان مقاومت انقلاب»  معرفی، ترویج و نهادینه شد. با طرح «همگرایی اسلامی» ایشان، زیاده خواهی های استکبار در تغییر جغرافیای سیاسی منطقه به سرانجام شوم خود نرسید.

با همت ایشان مشارکت های مستشاری ایران در پیروزی های منطقه ای مقاومت در حماسه های 33 روزه لبنان و22  روزه و 8 روزه غزه و نیز پاره ای جنگ های نیابتی و... به ثمر نشست. این ها بخشی از خدمات زیاد و محسوس این شهید بزرگ به امنیت منطقه است. بی شک نقش های ماندگار سیاسی واجتماعی داخلی ومنطقه ای که کمتر از فعالیت های دفاعی و امنیتی ایشان نیست؛ در حافظه تاریخ معاصر بازخوانی خواهد شد.  

به راستی چه عواملی در شکل گیری شخصیت شهید سلیمانی، تأثیرگذار بوده است؟ به دیگر عبارت، ساخت مندی شخصیت سردار، مبتنی برچه عواملی بوده است؟

مدیریت با ادبیات شهید سلیمانی

به نظر می رسد راز توفیقات مدیریتی شهید سلیمانی، در انجام حرکت های بزرگ ملی و منطقه ای و حتی بین المللی، به برنامه و فعالیت های شخصی ایشان از گذشته های دور  برمی گردد. برنامه هایی که ریشه در معارف دینی و آموزه های عرفانی و حتی تجربیات معنوی دارد. در این میان عواملی چند در زندگی شخصی ایشان، بیش از هرچیز دیگر مورد اهتمام و جدیت بوده و در موفقیت ایشان تأثیرگذار بوده است. 

1: سلوک و خودسازی

به نظر می رسد درشکل گیری شخصیت شهید سلیمانی، فراتر از زیست محیطی و منطقه ای، با مردمان مؤمن و معتقد، و نیز تربیت خانوادگی که التزام عمیق به مسائل و احتیاطات شرعی داشته و اهل مراعات شرعیات بودند؛ دفاع مقدس و جنگ تحمیلی و همرزمی با چهره های جوان دین باور و با معنویت، سهمی مهم و هم افزایانه در رشد و ارتقاء وهم افزایی معنوی ایشان داشته است.

به دیگر عبارت، زندگی 40 ساله ایشان در متن و بطن جهاد وشهادت، وآمادگی ها برای شهادت، که خودساختگی جزو برنامه های محوری آن بود؛ موجب شد ایشان دوره ای عملی از سلوک و دریافت های معنوی را تجربه کند. گو اینکه امثال ایشان که جان سوخته و بی باک شهادت بودند، بسیار بوده و به قاعده، جبهه خاستگاه چنین تفکری شده است و این برای یک جوان پاک نهاد و طالب سلوک و خودسازی، فرصتی بی تکرار برای خود یابی و رسیدن بوده است. این حس سلوک و تکاپوهای پیوسته برای رسیدن به خواسته قلبی و آرزوی بی تابانه ایشان، نقشی بی مانند در این سیروسلوک و تجربه های معنوی داشته است.

2: اندیشه ورزی

ایشان به رغم نداشتن تحصیلات بالای آکادمیک و حوزوی، اما به برکت تجربه و همزیستی با عناصر در مسیر رشد، به یکی از مغزهای فکری و طراحی و نیز اندیشه های برتر تبدیل شد. این اندیشه چه در ساحت نظامی و یا فرهنگی و سیاسی، از ایشان چهره ای ممتاز و مؤثر ساخت. تحلیل های نظامی و نیز طرح و ایده های سازنده وکارآمد ایشان، گویای توان ذهنی و عقلانیت نظامی ایشان بوده است.

امروز چهره برجسته ایشان در قامت یک دیپلمات سرشناس وصاحب نظر سیاسی، یکی از محورهای مطرح در مطالعات علمی و نظامی و امنیتی برجستگان کشورهای جهان است. نگاهی گذرا به مجموعه تحلیل ها و نظرات پیرامون این شهید، به خصوص آنچه مربوط به سال های اخیر است، گویای اندیشه بنیادین ایشان در مسائل امنیتی و سیاسی است.

3: به روز بودن

شهید به گواهی دوستان همرزمش، با وجود تنگنای وقت و مأموریت، لحظه ای از مطالعه باز نماند.گویا مطالعه، دانش و آگاهی، همانند دفاع برای ایشان یک تکلیف پیوسته بوده است. این آگاهی تنها محدود به حوزه های نظامی نبوده، بلکه ادبیات، تاریخ ایران و معاصر، منطقه و نیز مسائل سیاسی را نیز در برمی گرفته است. امروز این دانش نظامی و تجربیات اندوخته ایشان، درس آموز چهره ها و چریک های شاخص نظامی منطقه شده است. سخنرانی های ایشان که برخی هم به زبان عربی بوده، گویاى این اشراف و اطلاعات است. 

4: معنویت

شهید به اذعان دوستان و نزدیکان، از جمله معدود شخصیت هایى بوده که به تهجد و مناجات و ارتباط با خالق هستی، توجه خاصی داشته است. خاطرات، مکتوبات و گزارشات برجای مانده از ایشان، گویای این توفیق پیوسته در ارتباط و رازگوئی و نیایش با محبوب عالم هستی است. به جرأت می توانم بگویم که راز اعتماد به نفس و نیز تهور و بی باکی ایشان، در کنار آگاهی و دانش های مهارتی، بی ارتباط با این فنا، سلوک معنوی، و نیایش ها و راز و نیازهای ایشان نبوده است. حال اگر خواسته باشیم راز این موفقیت مدیریتی شهید را در یک جمله کوتاه بیاوریم، می توانیم این جمع بندی را ارائه دهیم: شهید، کوشیده بود تا به اصلاح مناسبات خویش با خدا، مردم، خانواده و حتی نظام و حاکمیت دست یابد.

بایدهای مدیریتى

این مجاهدت ها و پاداش های معنوی که موجب شد تا سلیمانی در قامت مدیری در صحنه و به دور از حاشیه های شخصی و حزبی، از همه فرصت های موجود استفاده کند؛ می تواند درس آموز مدیریت، به خصوص در ساحت های بحرانی شود این اصول اربعه یعنی خود سازی و سلوک، به روز بودن، اندیشه ورزی و معنویت، می تواند تأثیری شگرف در زندگی اجتماعی مدیران داشته و تجربه ارزشمندى برای ایشان درساحت ها و عرصه های میدانی باشد. از نگاه ایشان، مدیر نباید دمی از خودسازی و تأمل و درنگ در خویش غفلت کند.

مدیری که از خودش مانده و نتوانسته خصایل و خصایص ممتازى را در خود احیاء و پویا کند، نمی تواند در جامعه نقش آفرین و احیاگر باشد. نبود معنویت، ضعف مطالعه و ناتوانی در اندیشه ورزی؛ هرکدام می تواند یکی از عوامل بزرگ درماندگی، رخوت و پیری فکری مدیران باشد ایجاد و بارورسازی بسترهای رشد و ارتقاء، می تواند درآمدی برای رویش خصال و صفات نیکو در مدیر شده و ابزاری برای دست یابی بهتر به اهداف و برنامه های فردی واجتماعی مبتنی بر اخلاص باشد.

سلیمانی در قامت مدیری رفتار مدار

سلیمانی را باید در سطحی از مدیران ممتاز به شمار آورد که توانسته بود همه آنچه را که لازمه یک خدمت موفق و مفید و مردمی است، پدید بیاورد. اگر بخواهیم  به تصویری واقعی تر از ایشان دست یابیم، باید در خصال و شاخص های زیر بیشتر مداقه کنیم.

مخلص: مدیری با اخلاص و برخوردار از نیتی پاک و الهی.

فداکار: کارنامه زیست 40 ساله عمرمفید مدیریتی ایشان، مشحون از فداکاری در عرصه های مختلف بود که تبلور برجسته آن «امنیت» است.

دست پاک ترین مدیر: به شهادت گزارشات و زیست شخصی و خانوادگی، ایشان در شمار دست پاک ترین مدیران تاریخ کشور است.

عاطفی ترین: او به حق مدیر و سرداری بود که فراتر از سازمان اداری خود در میان مردم کشور و منطقه، آثار و بازتاب آن مشهود و درخشان شد و بهتر باشد بگویم ایشان در شمار معدود مدیرانی بود که از سواد عاطفی خوبی برخوردار بود واز آن در رفتار اجتماعی بهره می گرفت.

پیشگام درساحت های مختلف: ایشان در پیشانی اکثر رویدادهای فرهنگی و اجتماعی بود واین پیشگامی ها در گاه خطر و هزینه های اجتماعی، شاخص تر بود.

ایمان به اعتماد: ایشان به اعتماد مردم ایمان داشت و مردم نیز ایشان را باور داشتند و این حاصل یک مجاهده اجتماعی در مردمی بودن و ایمان به مردم بود.

نیک اندیش: دامنه خیر اندیشی ایشان، فراتر از ایران بلکه شامل منطقه وخیل مظلومان و نیازمندان بود و این از شخصی که داعیه دینی و اصلاح طلبی و توسعه سیاسی نداشته بی سابقه است.

مردمی ترین: به یقین، ایشان مردمی ترین نظامی طول تاریخ معاصر بوده واین در جای جای زندگی ایشان مشهود است.

تعابیر سردار دل ها و مشابه آن درکشورهای اسلامی و مظلوم، گویای این واقعیت است که کار برای مردم و خدمت به ایشان درهر کسوت و لباسی محبوبیت آفرین است.

سلبریتی انقلابی: معمولاً آدم های کم ظرفیت، وقتی به چهره ای مشهور و برخوردار از پایگاه مردمی تبدیل می شوند، برای حفظ هواداران خود، ذائقه سنجی می کنند و با مراکز قدرت، حاکمیت و حتی ساحت های دینی، زاویه پیدا می کنند.

این موضوع در مورد برخی از چهره ها که پیش از محبوبیت، مشروعیت داشتند مصداق ندارد و شهید سلیمانی از جمله کسانی بود که نسبت به ارزش ها و باورهای مسلّم انقلابی و مذهبی استوار و غیرتمند بود.

مدیر عارف: ایشان به شهادت 40 سال فعالیت میدانی، در شمار مدیران و فرماندهان عارف و عاشق بود. وی از سلسله شهدای عارفی چون چمران و آوینی، شورمست و شیدا بود. و همین ویژگی، ایشان را چون شهید صیاد، بی تاب و حلقه نشین بیوت عرفای نامدار معاصری چون حضرات آیات بهجت، بهاء الدینی، آقامجتبی تهرانی و... ساخته بود.

عاشق بی قرار: در طول تاریخ و از وقتی که انسان های پاک دریافتند در پس این دنیا، عالمی بس بزرگ و رزقی بس فراخ، و مهری گسترده و عشقی شورانگیز وجود دارد؛ و انسان نه برای ماندن، که برای رفتن و نه برای توقف، بلکه برای حرکت آفریده شده است؛ ناآرامی و بی قراری وجود آزادمردان را گرفت و این شجره از اُحد تا کربلا و تا دفاع مقدس و مدافعان حرم، امتداد یافت.

شهید سلیمانی از آخرین نسل های این بی قراران بود و این بی تابی و دلتنگی، میراث شهید از دفاع مقدس بود.اشک مردم و شیون و ناله جوان و نوجوان، ایرانی و غیرایرانی، در فراق ایشان، چشمه ای از بی قراری و بی تابی های شهید سلیمانی است.

این ها و ده ها ویژگی دیگر از این سردار دل ها، باعث علاقه و ارادت مردم به ایشان نه بعنوان سردار یا فرد نظامی و حتی مدیر راهبردی، بلکه بعنوان خادم و خدمت گذار بود.

راز محبوبیت

شهید سلیمانی تجلی یک خدمت گذار مردمی و محبوب بود که توانست بهترین مناسبات را با مردم داشته باشد. حضور بی نظیر مردم در مراسم تشییع ایشان، پیام قدرشناسی مردم از 40 سال صداقت، درستکاری، صمیمیت، یک رنگی و خلوص بود.

مردم به حکم فطرت، نیت پاک، عشق سرشار، جهاد شکوهمند و... هدیه ارجمند امنیت، ایشان را قدرشناخته و پاسخ دادند. این مواجهه، گویاترین تجلی فدایی مردم بودن، بدهکار مردم بودن، بی توقع از مردم بودن، عاطفی بامردم بودن، خاکسار مردم بودن، همسو با مردم بودن، یک دل و یکرنگ بامردم بودن، دست و دل پاک در امانت مردمی بودن و... یک مدیر مردمی است، که چشمه ای از عیار مردمی بودن هر مدیر در ساحت انقلاب است. ما از این مدیران چقدر داشتیم که اکنون نداریم و چه تعدادی داریم که باید قدر بدانیم!

دور نباشد اگر بگوییم شهید سلیمانی، عیار یک مدیر و خادم مردمی است.

کم نیستند مدیرانی که برگُرده مردم سوارند و بر آن ها منت می گذارند، و به جای بدهکار مردم بودن و استفاده از فرصت های خدمت؛ طلبکار ایشان هستند! جز این انتظار نیست اگر مردم بر این عیار، مدیران سلیمانی نما را از قطار مدعیان خادمی پیاده کنند و سلیمانی ها را بجویند و بیابند و با خواهش و استمالت، آن ها را حاکم مقدرات خود و خادم خویش سازند. شهید سلیمانی به رغم نداشتن تحصیلات آکادمیک و حوزوی بالا، در ساحت تجربه و اندیشه و مطالعه بر بسیاری از مدعیانی که نان مدرک و کلاس تحصیلی خود را می خورند، چیره بود.

ایشان در قامت یک استراتژیک نظامی در سطح منطقه و جهان؛ تنها کسی بود که در مقابل سیاست نهادهای تئوری ساز نخبگانی آمریکا و اروپا می ایستاد، و همه بافته های ضد اسلام عزیز و مسلمین مظلوم را پنبه می کرد. ایشان با همین دانش تجربی، اتاق جنگ کشورهای عراق سوریه ولبنان و... را با حضور ژنرال های پرستاره، بالیاقت مستشاری می کرد.

در حوزه سیاسی یک دیپلمات قدَر بود و در مناسبات سیاسی منطقه؛ نقشی بی مانند را ایفا می کرد. اما با همه این ها، از فروتن ترین مدیران بود و خاکی تر از همه، خود را بدهکار انقلاب می دانست.

وقتی او را در منزل شهدای مدافع حرم و خانواده شهدا می دیدی، گمان می کردی پدری فروتن، شرمسار، افتاده و خاکسار است. او با همه این لیاقت ها، دلتنگ همرزمان خویش و دلخوش به شهدای لشکر ثارالله و بسیجیان، امثال فرزند حاج غلامحسین الهی یا همان پسر غلامحسینی بود که با بی عنوانی که هزاران بار رساتر وگویاتر از عناوین بود، کنار ایشان آرمید.

برخی از دیدگاه های شهید سلیمانی

همانگونه که آوردیم، شهید در عین محبوبیت و پُرآوازگی از اصول انقلابی اسلامی خارج نشد و نخواست که برای حفظ شخصیت و موقعیت اجتماعی، محافظه کاری کند و مثل سیاسی ها دو پهلو حرف بزند. ایشان برخلاف خیلی از سیاسیون، اهل تحلیل های سیخ و کبابی نبود و با میخ نعل زدن هایی که در ادبیات سیاسیون رواج دارد، میانه ای نداشت. او همچون برخی رجال سیاسی نبود که تحلیل هایش را نه خود می فهمد و نه دیگران!

ایشان حرف آخر را همان اول و بدون پیرایه و واهمه می گفت. سلیمانی را باید چهره ای فراحزبی و سیاسی نامید. ایشان وجه مشترک همه احزاب و مردان سیاسی بود. اصلاح طلبی و اصول گرایی و چپ و راستی برایش مفهومی نداشت. برای ایشان باورآدم ها مهم بود نه مشی سیاسی و رسانه ای آن ها! برای همین هم با همه جریان های داخل نظام، بعنوان یک عنصر وطنی و ملی حفظ رابطه می کرد. و همین نقش؛ ایشان را در اصلاح امور و سازش و مصالحه جریان های داخلی و چهره های فعال در متن سیاست، مؤثر می ساخت. و حتی این نقش فراتر از مرزها در برخی کشورها و در میان احزاب داخلی و جریانات سیاسی داخلی آن ها تأثیر گذار بود و چقدر این نقش مبارک، از تولید هزینه های جبران ناپذیر، پیشگیری می کرد.

ایشان در تعریف نسبت خود با انقلاب، به دو اصل مهم تأکید داشت و به سرعت به تعیین موضع می پرداخت: «حفظ جمهوری اسلامی و ولایت فقیه» ایشان که خود را از بازماندگان کاروان شهادت می پنداشت و همیشه این حس را با «مغمومیت» ابراز می داشت، تلاش داشت با گفتمان «شهید ماندن» بازماندگان، گفتمان شهادت طلبی را پاسداری کند. وی بر این باور بود که باید برای «شهید شدن»، شهید ماند و «مغمومیت از عشق» و «بازماندن از شهادت» را در خود شعله ور داشت. و این احساس بیش از همه در ایشان نمود داشت.

ایشان معنویت را ضرورتی حیاتی در مدیریت جامعه می دانست. در نظر ایشان، فساد جامعه وقتی است که معنویت در آن بمیرد.

ایشان حس معنویت و تلاش برای ترویج معنویت را از الزامات «مدیریت» می دانست و این را مهم ترین شرط در مقبولیت برای پذیرش مسئولیت های اجتماعی به شمار می آورد.

وی معتقد بود؛ فقدان معنویت به معنی فقدان هم دلی و هم اندیشی در مسیر توحیدی حرکت جامعه و تغییر جامعه، از هدف های شاخص و مشعشع آن در مسیر رشد و ارتقای ارزش های انسانی است.

یکی از عوامل موفقیت در مدیریت رفتارمدار ایشان، مدیریت برمدار معنویت وهمگرایی توحیدی ایشان بود.

در باور ایشان معنویت از طریق مدیریت به جامعه تزریق می شود و این امر، هم افزایی ها را در این حرکت پدید می آورد. حال اگر این معنویت در مدیریت سازمانی وجود نداشته باشد، این حرکت با وقفه و ناکامی مواجه خواهد شد.

ایشان برخی از خط کشی ها و نشانه گذاری ها را در توزیع فرصت، روا نمی دانستند. و تقسیم پست بر عیار اصلاح طلب و اصول گرا و خط و ربط های حزبی داخل نظام را بر نمی تافتند.

ایشان بیش از هر چیز به تطبیق و تناسب فرد با مسئولیت، توجه داشتند تا تطبیق خط وحزب!  نگاه حزبی در توزیع فرصتِ خدمت و نیز نگاه دوستی، نسبت ها و مناسبت هایی که در اصل شایستگی تأثیر ندارد را، مایه فساد و بازماندن عناصر خدوم و توانا می دانستند.

این نگاه که البته در نظام مدیریتی کشور وجود دارد، موجب شکل گیری تظاهر و ریاکاری و تلوّن آدم های بی صلاحیت و ابن الوقت می شود. کشور ما سال هاست که از انتصاب هایی که ریشه آن توصیه و انتساب ها به مراکز و اشخاص صاحب قدرت است، کم ضربه ندیده است!

عیار مدیریت وقتی است که سازمان دچار باشد و توانا از ناتوان بازشناخته شود. جوهره انسان، وقتی آشکار می شود که مدیریت وکار بر عیار بحران و مشکلات باشد. باید گشت و انسان هایی را یافت و به کار گمارد، که می توانند سازمان و وزارت و... را باکم ترین هزینه اداره کنند و بحران ها را با تدبیر مدیریت می کنند.

از نظر شهید سلیمانی، مدیرانی که نان مدرک خود را می خورند و بدون تجربه و توان علمی و زیست مدیریتی قابل قبولی، بر کار مدیریتی گمارده می شوند، نمی توانند درگاه بحران، آزمون درستی را پس بدهند. در نظر شهید سلیمانی باید تطبیق دانش و تحصیلات با کار و توان کار و نوآوری و خلاقیت، در انتصاب مدیران ملاک عمل باشد.

کادر سازی یکی از تکالیف نانوشته مدیران ارشد در نظام ارزشی است. این مهم که یکی از حلقه های مفقوده در مدیریت کشور ماست، موجب شده است که باگذشت سال های سال، هنوز مدیران سالخورده خود را ذی حق و ناچار به قبول مسئولیت بدانند!

هراس از تفویض مسئولیت، که برخلاف زیست سیاسی امام خمینی در انقلاب و مدیریت دفاع مقدس بود، رفته رفته و با توجیهات موهوم رنگ باخت. این درحالی است که بزرگ ترین حادثه تاریخ معاصر به وسیله جوانانی با ذوق و باصلاحیت و متعهد انجام پذیرفت.

شهید سلیمانی که یکی ازهمین جوانان در مدیریت دفاع مقدس بود، توانست با کادرسازی و تربیت جوانانی غیور و علاقه مند به ارزش ها و دفاع را حتی فراتر از ایران، در منطقه به عهده بگیرد. اتفاقات ناگوار سال های اخیر افغانستان، سوریه وعراق و... موجب شد تا شعاع این کادرسازی، شناسایی و تربیت عناصر صالح، فراتر از کشور، وسعتی به پهنای کشورهای منطقه بیابد.

امروز ثابت شده است که حاصل خدمات امنیت ساز ایشان؛ تربیت صدها انسان مخلص و مردمی در قواره سلیمانی خواهد بود و ما صدها چهره بالفعل و هزاران رزمنده بالقوه فرامرزی را در قواره و قامت شهید سلیمانی، امروز و در آینده های نزدیک شاهد خواهیم بود. انسان ها باید سال های سال بکوشند تا حاصل عمر خویش را در آثار و حرکت های مبارکی ماندگار نمایند. آنچه می تواند بر سنت حسنه صالحه، مهر باقیه بزند، نوع و کمیت وکیفیت و ارزش آن در خدمت به بشریت است.

شهید سلیمانی با سنت صالحه بیدارگری و مواجهه و مقابله با سیاست های استعماری نوین به مردم؛ قدرت مقاومت وتاب آوری و پیروزی در قالب گروه های همگرا را هدیه داد. شاید تا قبل از این شهید، ادبیاتی از جنس دفاع مردمی و بسیج عمومی و مدافعان مردم وحرم، واقعیت خارجی نداشت؛ اما امروز این نهادسازی های مردمی فراتر از ده ها ارتش خود جوش و مردمی می توانند تضمین امنیت و تمامیت ارضی و هویتی باشند. قوات العامه سوریه، حشد الشعبی عراق و لشکریان فاطمیون افعانستان مظلوم و زینبیون پاکستان و در یک مفهوم منطقه ای، مدافعان حرم از این جمله اند.

نتیجه کلی از نوشتار :

پیام اصلی این نوشتار معطوف سازی توجه مدیران به سیره مدیریتی این شهید است. براین باوریم که مدیران، بیش از هر زمان دیگری نیازمند مطالعه در زندگی امثال این شهید هستند تا تلا ش ها و گام های ایشان بیشتر رنگ خلوص گرفته و از برکت و ره آورد خوبی برخوردار باشد.

بازگشت به مدیریت انقلابی، پیام اصلی این نوشته در جستارگذرای خود، در زندگی پرفراز و نشیب و ناآرام خدمت است.

به عقیده بنده حاصل و عصاره زندگی شهید، چیزی جز پیمان سپاری برای گره گشایی و خدمت خالصانه نیست.

امیدواریم در چله دوم انقلاب، خون پاک این شهید عزیز، مدیران کشور را بیش از همه هوشیار کند و هشدار دهد.

شاید مدیران، شیفتگی به خدا و خدمت به خلق را از این شهید بیاموزند. و شاید فراتر از امروز به قبر و قیامت اندیشیده و اندوخته سازی کنند. امیدوارم جمله مدیران ما بدهکار نظام و انقلاب باشند.

و عاقبت بخیری را در زندگی اداری خود تدبیر نمایند. «ان شاءالله»

مطالب پیشنهادی :

ویژه نامه سردار دلها ، شهید حاج قاسم سلیمانی

ویژه نامه الگوی ماندگار 4 / شهید حاج قاسم سلیمانی

بانک تصاویر سردار سلیمانی - ویژه نامه سیمای آسمانی

ویژه نامه سردار آسمانی مداحی شهادت حاج قاسم سلیمانی