آموزه هايي از قرآن و اهل بيت عليهم السلام در باب حجاب - بخش دوم

اشاره
﴿وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ﴾[1]

به زنان باايمان بگو: چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، و زينت خود را [مانند لباس هاي زيبا، گوشواره و گردن بند] مگر مقداري که [طبيعتاً مانند انگشتر و حنا و سرمه، بر دست و صورت] پيداست [در برابر کسي] آشکار نکنند، و [براي پوشاندن گردن و سينه] مقنعه هاي خود را به روي گريبان هايشان(سینه هایشان) بيندازند، و زينت خود را آشکار نکنند مگر براي شوهرانشان.

حجاب در لغت به معناي مانع، پرده و پوشش آمده است؛
ولي هر پوششي حجاب نيست؛ بلکه آن پوششي حجاب ناميده مي شود که از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد.

كيفيت پوشش و اهميت چادر
از نظر قرآن شکل خاصي از حجاب و پوشش که تأمين کننده حجاب حداکثري است «جلباب» نام دارد که در آيه زير بيان شده است:

﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَّحِيمًا﴾[2]
اي پيامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو:جلباب هاي خود را بر خويش فرو افکنند. اين کار براي اينکه شناخته نشوند و مورد آزار و اذيت قرار نگيرند بهتر است (و اگر تاکنون خطا و کوتاهي از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده رحيم است.»

براى جلباب دو معنا ذكر شده است:
1- پوششى كه سر و گردن و بالاتنه را مى پوشاند (مقنعه).
2- چيزى كه تمام بدن را بپوشاند (چادر).

فلسفه حجاب چيست؟
1) مصونيت فرد در برابر طمع ورزى هاى هوس بازان.
2) برترين عامل تأمين سلامت و بهداشت معنوى جامعه.

حجاب با چنين نقش و كاركرد مهم و اساسى پيامى قاطع و كوبنده با خود دارد، و آن اين است كه در برابر اجنبى نوعى هشدار و سد محکم است.

بنابر آيه شريفه 30 و 31 سور مبارکه نور بر هر مسلمان چه مرد و چه زن لازم و واجب است که از چشم چراني اجتناب کنند و همچنين پاکدامن بوده و عورت خود را از ديگران بپوشانند.

و بر زنان لازم است که پوشش مناسب و کامل داشته و آرايش و زيور خود را بر ديگران آشکار نکنند و در صدد تحريک و جلب توجه مردان برنيايند. به استثناء دو مورد که يکي با جمله ﴿وَلَا يبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا﴾ بيان شده است و نسبت به عموم مردان است و ديگري با جمله ﴿وَلَا يبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ﴾ ذکر شده و نداشتن پوشش را براي زن نسبت به عده خاصي تجويز مي کند.

توجه به اين نکته لازم است که حجاب کامل باعث مطلوبيت فرد مي شود، و هر چيز که دسترسي به آن سخت تر باشد، گرانبهاتر است. لذا زن هر چه دست نايافتني تر باشد، خواستني تر است و هر چه راحت تر بتوان به او دسترسي پيدا کرد، پيش پا افتاده تر و بي ارزش تر است. حتي مردان هوسران براي زنان بي بند و بار ارزش قايل نيستند و خود مشتاق زنان مغرور و محجوب هستند.

بدن زن مثل يک مرواريد ارزشمند است و مرواريد مثل يک سنگ بي ارزش نيست که در دسترس هر کس باشد. مرواريد در دل صدف است و قرآن از همسران ارزشمند بهشتيان به ﴿وَحُورٌ عِينٌ كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ﴾[3] زنان سيه چشم زيبا رويي مانند مرواريد در صدف، تعبيير کرده است.

زن مثل مرواريد است و بايد در صدف حجاب باشد زني که جلوه فروشي مي کند، مثل يک جواهر بدلي است که ارزش ندارد.

عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ كُنَّا عِنْدَ النَّبِيِّ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم فَقَالَ: إِنَّ خَيْرَ نِسَائِكُمُ …. الْمُتَبَرِّجَةُ مَعَ زَوْجِهَا الْحَصَانُ عَلَى غَيْرِهِ[4]
رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: بهترين زنان شما، زني است که که براي شوهرش آرايش وخودنمايي کند، اما خود را از نامحرم بپوشاند.

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ: قَالَ: خَيْرُ نِسَائِكُمُ الَّتِي إِذَا خَلَتْ مَعَ زَوْجِهَا خَلَعَتْ لَهُ دِرْعَ الْحَيَاءِ وَ إِذَا لَبِسَتْ لَبِسَتْ مَعَهُ دِرْعَ الْحَيَاءِ[5].
امام صادق عليه السلام فرمودند: بهترين زنان شما، زني است که هرگاه با همسرش خلوت کند پوشش حيا را از خود برکند و هرگاه لباس پوشد، مانند شوهرش، پوشش حياء، به خود گيرد مقتضاي حال خلوت و جلوت را مراعات نمايد.

عَنْ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ: أَنَّهُ قَالَ: قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم أَيُ شَيْءٍ خَيْرٌ لِلْمَرْأَةِ فَلَمْ يُجِبْهُ أَحَدٌ مِنَّا فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِفَاطِمَةََ عَلَيْهَا السَّلَامُ فَقَالَتْ مَا مِنْ شَيْءٍ خَيْرٌ لِلْمَرْأَةِ مِنْ أَنْ لَا تَرَى رَجُلًا وَ لَا يَرَاهَا فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم فَقَالَ صَدَقَتْ إِنَّهَا بَضْعَةٌ مِنِّي[6].
از امام علىّ عليه السلام حکايت کرده اند: روزى در جمع عدّه اى از اصحاب و ياران نشسته بوديم که حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم سؤال فرمود: بهترين چيز براى زن چيست؟ و هيچ يک از افراد جواب مناسبى براى آن نداشتند. هنگامى که من به منزل، نزد فاطمه عليها سلام آمدم، موضوع را براى ايشان، مطرح کردم که امروز پيامبر خدا چنين سؤالى را بيان نموده است؟ حضرت فاطمه اظهار داشت: آيا هيچ کدام از اصحاب جواب آن را ندانستند؟ گفتم: خير، کسى جوابى نداد. پس از او اظهار نمود: بهترين چيزى که براى زن سعادت بخش و مفيد مى باشد، آن است که مردى را نبيند و هيچ مرد نامحرمى نيز او را نبيند. امام علىّ عليه السلام افزود: چون شب فرا رسيد، در جلسه اى با حضور اصحاب و رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مشارکت نموده و من گفتم: يا رسول اللّه، از ما سؤال کردى: چه چيزى براى زن بهتر است؟ اکنون جواب آن را آورده ام و آن اين که بهترين چيز براى زن آن است که مردى را نبيند و هيچ مرد نامحرمى هم او را نبيند. حضرت رسول فرمود: چه کسى اين پاسخ را گفته است؟ گفتم: فاطمه زهراء عليها سلام حضرت فرمود: بلى، دخترم راست گفته است، همانا که او پاره تن من مى باشد.

چند سئوال و جواب از آن
چرا باغبان دور باغ خود حصار مي کشد؟
چون باغ بي ديوار از آسيب مصون نيست و ميوه و محصول باغبان از بين مي رود و مورد تعرض و دستبرد قرار مي گيرد.

چرا کسي با نام آزادي دور خانه خود را ديوار نمي کشد و در حياط خانه را شبها باز نمي گذارد؟
چون خطر ورود دزد وجود دارد.

چرا هيچ صاحب گنج و گوهري گوهر و گنج و پول خود را بدون حفاظ در معرض ديد رهگذران نمي گذارد؟
چون ربوده مي شود. گنج و گوهر و پول هر چه ارزشش بيشتر باشد، درصد مراقبت از آن بالا مي رود، هرچه که نفيس تر باشد بيم ربوده شدن و غارت آن بيشتر است.

حجاب براي فرد محدويت نيست بلکه مصونيت است چرا در مقابل پنجره خانه تور مي زنيم؟ براي اينکه از نيش پشه ها و مزاحمت مگس ها در امان باشيم. وقتي راه پشه ها را مي بنديم، خود را مصون ساخته ايم نه محدود و زنداني...

ارزش حفظ سرمايه و گوهر عفاف و پاکي کمتر از طلا و پول و محصول باغ و وسايل خانه نيست دزدان ايمان و غارتگران شرف نيز فراوانند و مثل پشه هاي خون آشام و مگس هاي آلوده در صدد بهره بردن از وجود پاک و ارزشمند جان آدمي است.

و چراهاي زيادي که با مراجعه به عقل جوابشان مشخص است مثل چرا چشم انسان در پوشش پلک و گودي قرار گرفته؟ چرا علف هاي هرز خودرو هستند ولي گل هاي زيبا نياز به مراقبت دارند؟ چرا تمام سنگ هاي قيمتي و زيبا مانند الماس دردل عميق ترين کوه ها شکل مي گيرند؟ چرا زنان عفيف در حجابند؟ چرا حجاب و پوشش امري فطري است؟ و…

گزيده اي از سخنان مقام معظم رهبري درباره حجاب و عفاف
پيامي که يک زن مسلمان مي تواند نسبت به زنان دنيا داشته باشد چيست؟
زن هاي ايران، بخصوص کساني که در رشته هاي گوناگونِ دانش و در چارچوب اسلام و احکام اسلامي و مهم تر از همه مسأله حجاب توانسته اند حرکت بکنند، بايستي به زنان و دختران و دانشجويان زن دنيا عملًا تفهيم کنند که علم به معناي بي بندوباري نيست و لازمه تحصيل علم، بي قيدي نسبت به موازين اخلاقي در مورد معاشرت زن و مرد نيست؛ بلکه مي توان با رعايت کامل اين موازين، علم را هم تحصيل کرد و به جاهاي بالايي رسيد و وجود شما مي تواند به عنوان يک نمونه از پيام جهاني اسلام نشان داده بشود.(«سخنراني در ديدار با گروهي از زنان پزشک سراسر کشور26/ 10/ 1368)

مسئله حجاب، به معناي منزوي کردن زن نيست. اگر کسي چنين برداشتي از حجاب داشته باشد، اين، يک برداشت کاملاً غلط است. مسئله حجاب به معناي جلوگيري از اختلاط و آميزش بي قيد و شرط زن و مرد در جامعه است؛ زيرا آميزش و اختلاط بي قيد و شرط، هم به ضرر جامعه و هم به ضرر زن و مرد، به خصوص به ضرر زن است. 26/10/68

پی نوشت:
-----------------------------
[1] . سوره نور، آيه 31.
[2] . سوره احزاب، آيه 59.
[3] . سوره واقعه آيات22 و 23.
[4] . الكافي (ط - الإسلامية)، ج5،ص 324.
[5] . وسائل الشيعة، ج20، ص 29.
[6] . مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج14، ص 289؛ دعائم الإسلام، ج2، ص 215.
* برخی از مطالب از بیانات رهبری آمده که تاریخ آنها نیز برای استناد آمده