۱۵۰ فریاد مراجع تقلید علیه ربا / بانکهای ربوی

۱۵۰ فریاد مراجع تقلید علیه ربا / بانکهای ربوی

در ابتدای سال 96، خبرگزاری تسنیم، فهرستی از بیش از 60 مورد اظهارات صریح مراجع عظام تقلید در خصوص کارکردهای ربوی بانکها را منتشر کرد، که تنها طی سال 95 ایراد شده بود. این حجم از واکنشهای متراکم مراجع و علما، در دهه های اخیر سابقه نداشت.

در سال 96 نیز همین روال ادامه پیدا کرد، و مراجع عظام بیش از 50 مورد با بیانات مختلف این پدیده مذموم را مورد نکوهش قرار دادند.

و همچنین سال 97، که این اعتراضات، شدیدتر هم شد و جنبه اعتراضی صریح تری به خود گرفت. در ادامه، فهرست 38 مورد از این اعتراضات را می بینید که به ترتیب زمانی مرتب شده است. به نظر می رسد فارغ از اشکالات جدی اجرایی، کل نظام بانکی ایران نیازمند بازنگری مبنایی بر پایه دو اصل «غیرربوی» و «عدالت محور» است. فهرست بیانات در سال 1397 ایشان به قرار زیر است.

مطلب مرتبط: مبارزات نبی مکرم اسلام با رباخواری - حجت الاسلام حسینی قمی

مواضع حضرت آیت الله جوادی آملی

ایرنا؛ 4 فروردین 97 - آیت الله جوادی آملی با انتقاد از عملکرد برخی بانکها و اخذ دیرکرد از تسهیلات اعطایی خاطرنشان کرد: این اقدام بانکها رباست و با آموزه های قرآن، پیامبر اکرم و ائمه معصومین (علیهم السلام) مغایرت دارد.

ایکنا؛ 15 فروردین 97 - قرآن، شیطان را مستکبر معرفی کرده ولی من به خاطر ندارم محاربه به شیطان نسبت داده شود؛ ولی فرمود بانکهای ربوی محارب هستند، بنابراین شما دائماً بگویید سال اشتغال و تولید، ولی تا سرمایه غیرربوی نباشد درست نخواهد شد.

ایلنا؛ 16 فروردین 97 -  آیت الله جوادی آملی در پیامی به همایش الگوی بازار اسلامی گفت: عناصر محوری اقتصاد را قرآن کریم در چند آیه بیان کرده است؛ اولاً مال را به منزله ستون فقرات یک ملّت و جامعه معرفی کرد... عنصر دوم آن است که اگر این ستون محفوظ نماند و در اثر ربا و مانند آن آسیب ببیند، این ملّت فقیر می شود. فقیر به معنای گدا نیست. این «فعیل» به معنای مفعول؛ نظیر «قتیل» به معنای مقتول، فقیر به آن ملّتی می گویند که ستون فقراتش شکسته است، زیرا عامل قیام که ثروت است آن را از دست داد و از آن بهره صحیح نبرد.

ایکنا؛ 18 فروردین 97 - آیت الله جوادی آملی ربا را محاربه با خدا دانست و تأکید کرد: حمایت از تولید و کالای ایرانی با نبودن بانکهای ربوی و با وجود سرمایه های پاک به دست می آید.

تسنیم؛ 24 فروردین 97 - طبق بیان قرآن کریم، ربا و بانکداری ربوی سبب آبروبری است که ما به آن دچار هستیم، از طرف دیگر سرمایه های کشور با سوء مدیریت به بخش مسکن هدایت شد که نتیجه و حاصل آن تولید مسکن های انبوهی است که خالی افتاده اند.

رسا؛ 30 فروردین 97 - وی با اشاره به وام های ربوی و آثار تخریبی آن اظهارداشت: مادامی که بانکهای ما اسلامی نشود و به دنبال منافع خود از طریق ربا باشند و وام های ربوی در اختیار مردم قرار دهند سبب دور شدن از مبانی دینی و به انحراف کشاندن اعتقادات دینی مردم می شوند و در حقیقت ربا سبب خانمان سوزی مردم است.

رسا؛ 21 مرداد 97 - وحید آدم را از اضطراب، استرس، از خدایی ناکرده اختلاس، از نجومی، از زیرمیزی، رومیزی، رشوه و ربا، نجات می دهد. فرمود تمام روزی های حلال را ذات اقدس الهی در اختیار دارد.

رسا؛ 30 آبان 97 - حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان این که علما و وعاظ و منبری ها حرف قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) را نقل می کنند، اظهار داشت: انسان وقتی می تواند به جایی برسد که فرشته ها در قیامت به کار و حرف او استدلال کنند چرا خود را ارزان بفروشد؟ در قیامت از افراد پرسیده می شود مگر نشنیدی که روحانی هشدار داد که ربا و نگاه به نامحرم حرام است.

تابناک؛ 20 آذر 97 - مفسر قرآن کریم همچنین از سیستم پولی و مالی بانک ها انتقاد کرد و گفت: معاملات ربوی تاثیری در پیشرفت اعتقادات و باور های دینی و همچنین کسب روزی حلال ندارد.

شفقنا؛ 22 آذر 97 - طبق بیان سوره مبارکه «قلم»، آن که دارای اخلاق اسلامی است عاقل است و آن که دارای اخلاق اسلامی نیست، دیوانه است؛ جنون در برابر عقل است نه در برابر علم، گاهی خود علم، ابزار جنون قرار می گیرد.

این مفسر قرآن کریم ادامه داد: شما ببینید چرا قرآن رباخوار را دیوانه می داند؟ اینها سالیان متمادی درس خواندند، کیفیت سود، کیفیت درآمد، کیفیت وام دادن، کیفیت وام گرفتن، را آموختند تا شدند متخصص فنّ بانکداری ربوی! اینها در رشته خود عالم هستند. اما در سوره مبارکه «بقره» فرمود ﴿الَّذِینَ یأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ یقُومُونَ إِلاَّ کَمَا یقُومُ الَّذِی یتَخَبَّطُهُ الشَّیطَانُ مِنَ الْمَسِّ﴾،[1] می فرماید این مخبّطانه دارد زندگی می کند، چون حرف خدا و پیغمبر را گذاشته زمین، و دنبال سود حرام رفته است.

مواضع حضرت آیت الله نوری همدانی

مهر؛ 15 فروردین 97 - نامه های فراوانی از مردم، پیرامون وضعیت بانکها و گرفتن دیرکرد به ما می رسد و بارها هم تذکر دادیم، ولی تا به امروز توجه به آن نشده است؛ امیدوار هستیم نسبت به این موضوع توجه و پیگیری بیشتر شود.

مشرق؛ 6 اردیبهشت 97 - آیت الله نوری همدانی با انتقاد از عملکرد بانک ها در عدم رعایت احکام اسلامی، ادامه داد: در ابتدا به دولتمردان و مسئولان ذی ربط بسیار تذکر داده شد که دیرکرد بانک ها حرام بوده و باید ممنوع شود اما اقدام خاصی در رفع این مشکل انجام نگرفت.

ایلنا؛ 7 اردیبهشت 97 - وی در ادامه سخنان خود به تعطیلی برخی کارخانه ها و واحدهای تولیدی کشور اشاره کرد و گفت: به نظرم مهمترین عامل تطعیلی کارخانجات و واحدهای تولیدی سیستم ربوی بانک هاست. بسیاری از بانک ها در ابتدا تسهیلاتی در اختیار برخی از کارخانه ها قرار می دهند اما بعد از مدتی به گرفتن سود و حتی دیرکرد از تسهیلات داده شده اقدام می کنند در حالی که دیرکرد اقساط توسط بانک ها ربا محسوب می شود که مهمترین عامل ناتوانی اقتصادی است.

وی با بیان اینکه در هفت جای قرآن کریم مساله ربا مطرح و مورد نکوهش قرار گرفته است، گفت: بارها گفته ایم که گرفتن دیرکرد توسط بانک ها نوعی رباست و امیدواریم وزارت رفاه، کار و تعاون اجتماعی با هدف کمک واحدهای تولیدی برای رفع این مشکل اقدام کنند.

آیت الله نوری همدانی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای غربی باید متفاوت باشد، گفت: در کشورهای غربی تمرکزشان روی همین بانکهای ربوی است تا بتوانند 99% جامعه را زیر سیطره 1% ثروتمند قرار دهند. تازه بیشتر امتیازاتشان برای کارخانه های اسلحه سازی است اما ما نباید به سمت بانکهای ربوی حرکت کنیم.

تسنیم؛ 9 اردیبهشت 97 - آیت الله نوری همدانی خاطر نشان کرد: موضوع دیرکرد بانک ها و ربا یکی از مسائل بسیار مهم است و اینکه پول های ربوی وجود داشته باشد سبب از بین رفتن نعمت های الهی می شود.

رسا؛ 24 مرداد 97 - حضرت آیت الله نوری همدانی در این دیدار بر اصلاح نظام بانکی کشور تأکید ویژه کرد و بررسی مسائل فقهی پیرامون بحث های خسارت تأخیر تأدیه و ربا و را ضروری دانست.

تسنیم؛ 24 شهریور 97 - آیت الله نوری همدانی تصریح کرد: حوزه علمیه قم همیشه در کنار دانشگاه بوده و است و دشمنان اسلام سعی می کنند حوزه علمیه و انقلاب را ناکارآمد نشان دهند درحالی که این مسئله درست نیست، خیلی از اوقات نیز حرف های بزرگان حوزه پخش نمی شود به همین جهت مردم فکر می کنند که ما مطالبه گر نیستیم؛ به عنوان مثال بارها تأکید کرده ایم که اخذ دیرکرد توسط بانک ها حرام است ولی یا به گوش مسئولان نمی رسد و یا می رسد ولی عمل نمی کنند.

رسا؛ 24 آبان 97 - چند سال است که به صراحت اعلام شده است که اخذ دیرکرد از سوی بانک ها ربای قطعی بوده و حرام است؛ باید سعی کنیم با مطالبه گری به صحنه وارد شویم تا ربا از بانکداری ریشه کن شود.

مهر؛ 29 آذر 97 - وی افزود: بارها درمورد حرمت دیرکرد وام گفته شد؛ اما در این کشور خیلی راحت دیرکرد می گیرند.

پایگاه مرجع عالیقدر؛ 13 دی 97 - حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی تأکید کرد که دیرکرد بانک ها حرام بوده و رباخواری به شمار می رود.

رسا؛ 17 دی 97 - حضرت آیت الله نوری همدانی در ادامه ضمن انتقاد از مسأله بانکداری ربوی و با اشاره به حرام بودن مسأله اخذ دیرکرد از سوی بانک ها تأکید کرد: ما همواره این مسأله را به گوش مسؤولان رسانده ایم، اما متأسفانه این موضوع از سوی بانک ها رعایت نمی شود.

مهر؛ 26 دی 97 - مسئله ای که همیشه گفتیم و به آن توجه نشده، بحث دیرکرد گرفتن بانک است. بارها گفتیم گرفتن دیر کرد مشکل دارد و جایز نیست، ولی به این سخنان عمل نمی شود.

مهر؛ 2 بهمن 97 - وی خاطرنشان کرد: در چند سال اخیر بارها گفتم که دیرکرد حرام است و دیرکرد ربا به شمار می رود، اما باز هر روز مردم به من نامه می نویسند که در بانک ها از آن ها دیرکرد گرفته می شود.

رسا؛ 1 اسفند 97 - استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که اسلام می خواهد جامعه ای بر اساس عدل، انصاف، محبت، الفت و صداقت تشکیل دهد، اظهار داشت: ربا مخالف این اصول و عدالت است و آسیب جدی به جامعه می زند.

وی ادامه داد: گاهی هم برخی برای این که بدون دردسر به سراغ ربا بروند به سراغ حیله هایی می روند، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید حب مال و جاه ضرربسیاری به انسان وارد می کند و سبب به وجود آمدن فسادهای بسیاری می شود.

این مرجع تقلید با بیان این که اسلام اصالت را به کار می دهد اما در ربا پول اصل قرار داده می شود، خاطرنشان کرد: برخی با حیله هایی می خواهند به رباخواری خود مشروعیت ببخشند که دارای مشکل شرعی است.

رسا؛ 15 اسفند 97 - گاهی اسم ربا را تغییر می دهند و آن را پیگیری می کنند، قرض با زیادت در هر صورت ربا است و گاهی با عنوان اوراق قرضه و مشارکت چنین مسأله ای را طراحی می کنند.

رسا؛ 22 اسفند 97 - حضرت آیت الله حسین نوری همدانی امروز در درس خارج خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با بیان این که بانکداری در نظام اسلامی باید بدون ربا باشند، گفت: متأسفانه امروز ربا به اشکال مختلف در نظام بانکی مشاهده می شود، در حالی که ربا از شدیدترین گناه ها و مشی غربی ها است و نباید در جامعه و نظام اسلامی وجود داشته باشد.

وی افزود: باید ماهیت بانک ها تغییر کند و رباخواری برچیده شود، بانک بدون ربا این است که پول برای خود انسان باشد و به عنوان اعتماد به بانک سپرده شود تا در جریان اقتصادی حلال و صحیح مورد استفاده قرار گیرد نه این که بانک ها بنگاه اقتصادی راه اندازی کنند و ربا وجود داشته باشد.

حضرت آیت الله نوری همدانی با تأکید بر تسریع در رفع اشکالات نظام بانکی و رفع دغدغه های مردم و بزرگان اظهار داشت: 40 سال از انقلاب گذشته و هنوز وضعیت بانک ها سامان پیدا نکرده است، علما باید در رسانه ها و تلویزیون مردم را نسبت به مسائل بانکی توجیه کنند تا خواسته و ناخواسته دچار ربا نشوند.

وی ادامه داد: متأسفانه هیچ فکری برای بانکداری بدون ربا نشده است در حالی که مسؤولان مربوطه باید در این زمینه اهتمام داشته باشند، بانک های جامعه اسلامی نباید دنباله رو غرب باشند، کمیسیون اقتصادی مجلس باید بانکداری اسلامی بدون ربا را تصویب و دولت آن اجرایی کند.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم ابراز داشت: در گزارش کمیسیون اقتصادی آمده که قرار است بانکداری بدون ربا را تصویب کنند اما این طرح کامل و دقیق نیست و باز هم اشکالاتی دارد.

مواضع حضرت آیت الله علوی گرگانی

تسنیم؛ 2 بهمن 97 - مرجع تقلید شیعیان با انتقاد از بی توجهی نسبت به اصلاح سیستم بانکی و حذف پدیده تأسف ربا گفت: پدیده زشت ربا سبب شده تا مردم چند برابر وامی که دریافت می کنند بازپرداخت به بانک ها تحویل بدهند، ربا و دیرکرد باید از سیستم بانکی حذف شود. 

حوزه نیوز؛ 9 بهمن 97 - این مرجع تقلید گفتند: موضوع دیگر در حال حاضر، مسئله بانکداری است که بسیار مهم است. اکثر استفتائاتی برای ما می آید در مورد طلاق و بانکداری است، مسئله بانکداری باید به صورتی که حقیقی باشد، انجام شود.

معظم له ادامه دادند: خدا شهید آیت الله صدر را رحمت کند که کتابی در مورد بانک ربوی و... نوشت، ولی این سبک در ایران قابل پیاده و اجرا شدن نیست، ولی فکر خوبی است، مسئله بانکداری را باید در کشور حل کرد.
ایشان افزودند: این همه ربا در کشور، برکات را ازبین خواهد برد. بسیاری از کسانی که گرفتار زندان هستند، به دلیل همین سود بانکی است. 

رسا؛ 30 بهمن 97 - وی عنوان کرد: این فرمایش خداوند در مورد افراد در همه گروه ها قابل تطبیق است چه در طبقه روحانیت، چه در طبقه مدیران و چه در طبقه بانک داران؛ از این رو باید دید بانک های کشورهای مسیر طیب و پاکیزه را طی می کنند یا خیر؟ بانکی بهتر است که خدمت گذاری بیشتری داشته باشد.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که درصد و جریمه گرفتن از مردم به ویژه در این شرایط بد اقتصادی کار اشتباهی است.

مواضع حضرت آیت الله مکارم شیرازی

رسا؛ 6 اردیبهشت 97 - وی همچنین در پاسخ به سؤالی درباره حکم شرعی وام و سود بانکی گفت: بانک در نظام جمهوری اسلامی بدون ربا و تحت عقود شرعی است، اگر پولی به بانک داده شود و انسان وکالت دهد که تحت عقود شرعی مانند مضابه کار اقتصادی صورت گیرد و انسان سهمی داشته باشد اشکال ندارد، اگر وام نیز تحت عقود اسلامی باشد اشکال ندارد، اگر به این موارد عمل شود ربوی نیست اما اگر مثلا برای وامی فاکتر صوری قلابی استفاده شود و در جای دیگر مورد استفاده قرار گیرد ربوی است و اشکال خواهد داشت.

مهر؛ 22 اردیبهشت 97 - بعضی بانک ها قرض الحسنه 28% می دهند، یعنی چه؟ نام ربا خواری را به دروغ، قرض الحسنه می گذارند، درست نیست.

رسا؛ 21 خرداد 97 - حضرت آیت الله مکارم با بیان این که رباخواری بانک ها جامعه را به تباهی کشانده و مانع شکوفایی اقتصادی می شود، گفت: باید برای وضعیت بانک ها فکری کرد چرا که تا این موضوع حل نشود اقتصاد نابسامان خواهد بود.

رسا؛ 8 آذر 97 - وی افزود: برخی می گویند ما ازدواج کردیم اما آرامشی ندیدیم، در جواب اینها باید گفت ازدواج شما مبتنی بر آموزه ها و اخلاق اسلامی نبوده است، به چند دلیل؛ دلیل نخست توقعات زیاد. فرد به دلیل توقعات زیاد مجبور به گرفتن وام شده و در بازپرداخت اقساط آن دچار مشکل می شود آن هم با وضعیت کنونی بانک ها که می دانید چه بلایی سر مردم در می آورند.

این مرجع تقلید افزود: بانک ها وام با سودهای کلان به مردم پرداخت می کنند، اگر فرد در پرداخت اقساط تاخیر کرد، جریمه دیرکرد می گیرند و باز بر همان جریمه هم جریمه مضاعف می گیرند.

مقاومتی نیوز؛ 10 آذر 97 - پاسخ آیت الله مکارم شیرازی به استفتاء جمعی از اقتصاددانان به این شرح است: با توجه به آنچه مرقوم داشته اید این کار مصداق اکل مال به باطل است زیرا سرمایه ای وجود ندارد که آنها به وسیله آن معامله می کنند و از سوی دیگر باعث تورم و ضرر و زیان جامعه است و در مجموع بی شباهت به یک نوع کلاهبرداری نمی باشد که آن هم حرام است و اگر روزی سپرده گذاران بخواهند سپرده خود را بگیرند آن بانک مسلما ورشکست خواهد شد؛ چون چند برابر موجودی مصرف کرده است.

تسنیم؛ 2 بهمن 97 - بانک ها وام قرض الحسنه ای که می دهند قطعاً خلاف شرع است، 4% حق الزحمه را تعیین کردیم که بانک ها با یک زرنگی بیش از این میزان را از مردم دریافت می کنند که میزان آن به 20% رسیده و نوعی رباخواری آشکار محسوب می شود.

پایگاه مرجع عالیقدر؛ 22 بهمن 97 - معظم له با انتقاد از سیستم بانکی کشور، تصریح کردند: بانک ها با وضعیتی که ایجاد کرده اند، مردم را بیچاره کرده و به خاک سیاه نشانده اند؛ به اسم تسهیلات قرض الحسنه و به جای این که 4% کارمزد برای طول دوره بازپرداخت تسهیلات دریافت کنند، هرسال 4% دریافت می کنند و در پایان سال پنجم 20% سود از باقیمانده از مردم دریافت می کنند، این رباخواری آشکار است که به نام قرض الحسنه انجام می شود.

مواضع حضرت آیت الله سبحانی

تسنیم؛ 2 بهمن 97 - مرجع تقلید شیعیان با بیان اینکه دیرکرد بانک ها ربا محسوب می شود، گفت: هم اکنون استفتائات رسیده به دفتر مراجع و علما مربوط به عملکرد بانک ها در زمینه تسهیلات بانکی است.

مواضع حضرت آیت الله مظاهری

حوزه نیوز؛ 17 دی 97 - آیت الله العظمی مظاهری گفتند: متأسفانه در زمان حاضر، ربا خوردن و ربا دادن عادی شده و بعضی مثل اینکه بخواهند با حیله های شرعی موش را آب بکشند و بخورند، ربا می خورند.