آغاز انقلاب فرهنگی در رژیم كمونیستی چین به رهبری مائوتسه تونگْ (1966م)

با پیروزی کمونیست ها در چین در سال 1949م، مائوتسه تونگ در مقام رهبر این جنبش، تصمیم به انجام یک انقلاب در درون حزب کمونیست این کشور گرفت. هدف وی بازگرداندن حیات فرهنگی سیاسی چین به خط اصیل ایدئولوژیکی بود. به زعم مائو، بخشی از جامعه و حزب دچار انحراف شده و نتیجه آن ضربه هولناکی بر مرام مارکسیسم، لنینیسم خواهد زد. از این رو، سخنرانی مائو در سوم سپتامبر 1965م که طی آن، غرب گرایى و لیبرالیسم در چین به شدت مورد حمله قرار گرفته بود، نخستین جرقه برای روشن ساختن آتش انقلاب فرهنگی را ایجاد کرد. هدف آنچه به نام انقلاب فرهنگی معروف شد، ظاهراً ایجاد یک دگرگونی بنیادی در فرهنگ چین و جای گزین کردن ارزش های تازه با ارزش های کهن بود. ولی این انقلاب، تنها شامل مجموعه ای که به نام فرهنگ خوانده می شد، نبود. بلکه این انقلاب، عملاً سازمان حکومت و بوروکراسی جدید کشور را نشانه گرفته بود و هدف آن از هم پاشیدن تمام تشکیلاتی بود که در آن زمان وجود داشت. مائو در این برنامه از مردم و به ویژه جوانان حزب کمونیست چین خواست که آن دسته از مقامات دولتی و حزبی را که از خط مائو و اندیشه های او منحرف شده یا در آستانه لغزش بودند، مورد انتقاد، بازجویى و افشاگری قرار دهند. از این رو، موج انقلاب فرهنگی از 13 اوت 1966م آغاز شد و میلیون ها نفر از جوانان داوطلب در قالب گاردهای سرخ، آمادگی خود را برای اجرای انقلاب فرهنگی اعلام کردند. مائو در انجام این حرکت، با اتکا به چند نفر از کادر رهبری چین، به قلع و قمع و تصفیه بسیاری از کادرهای قدیمی و هم حزبی های خود پرداخت و آنهایى که با سیاست های اقتصادی و سیاسی وی هماهنگی لازم را نداشتند از کار برکنار نمود. در جریان این انقلاب، تمامی مظاهر غرب و نیز ابنیه های تاریخی و آثار فرهنگی در معرض تهدید قرار گرفت. موزه ها ویران گردید، آثار عتیقه به دور انداخته شد و مروجین و مقلدین فرهنگ غرب مورد اهانت و تحقیر واقع شدند. دانشگاه ها و مدارس چین در جریان انقلاب فرهنگی که باید آن را ضد فرهنگی خواند تعطیل شدند و بین سه تا پنج سال از عمر جوانان چین به این صورت هدر رفت. هم چنین کاهش تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایى ناشی از آشفتگی های دوران انقلاب فرهنگی، باعث ایجاد قحطی و گرسنگی گردید که در جریان آن بیش از ده میلیون نفر جان خود را از دست دادند. تعداد کسانی که در جریان این انقلابْ کشته یا اعدام شدند، در حدود 35 هزار نفر اعلام شد. با این همه، انقلاب فرهنگی چین از سوی طرفداران مائو به عنوان سرچشمه مشروعیتْ، مورد ستایش قرار گرفت ولی از طرف جانشینان او به عنوان علت تمامی شکست ها و مشکلات آن رژیم محکوم گردید. انقلاب فرهنگی چین که تا سال 1969م به مدت بیش از سه سال به طول انجامید باعث شد قدرت بلامنازع چین در دست مائو قرار گیرد و او تا پایان عمر با اقتدار کامل حکومت کند.