زمین در آستانه‌ انقراض بزرگ

دلیل انقراض هرچه بود، سبب شد تا حیات روی کره‌ زمین به پایان خود نزدیک شود. گرم ‌شدن کره‌ زمین در این میان، نقشی اساسی داشت.

کره‌ زمین در طول زندگی چند میلیارد ساله‌ خود چندین انقراض بزرگ را پشت‌ سر گذاشته است.

انقراض بیش از 90 درصد موجودات کره‌ زمین در 252 میلیون سال پیش و انقراض بزرگ دایناسورها در ۶۶میلیون سال پیش، نمونه ‌ای از این انقراض‌ ها هستند.

دلایل متفاوتی برای این انقراض‌ ها مطرح شده است.

در خصوص انقراض اول که بین دوره‌ های زمین ‌شناسی «پرمین» و «تریاس» رخ داده است، دلایلی مانند گرم ‌شدن کره‌ زمین، بی ‌اکسیژنی آب اقیانوس، فوران‌ های آتش‌ فشانی، اسیدی شدن اقیانوس ‌ها و برخورد شهاب ‌سنگ به زمین مطرح شده است.

هر چند دانشمندان در خصوص دلیل اصلی این انقراض هنوز به نتیجه‌ قطعی نرسیده ‌اند، همه‌ آنان بر این عقیده هستند که کره‌ زمین در 252 میلیون سال پیش، گرم‌ ترین روزهای تاریخ را پس از پیدایش حیات روی خود تجربه کرده است.

متوسط دمای آب‌ ها در کره‌ی زمین به حدود 25 درجه‌ سانتی‌ گراد و در مناطق گرم به 35 درجه‌ سانتی‌ گراد رسید و آب‌ های گرم، محیط بسیار نامناسبی را برای حیات در دریاها و اقیانوس ‌ها ایجاد كردند.

انقراض چگونه رخ داد؟

افزایش دما سبب شد تا اکسیژن موجود در آب ‌ها به‌سرعت خارج شود و موجودات نتوانند به حیات خود ادامه دهند. در چنین شرایطی، باکتری‌ های احیا کننده‌ سولفات در آب دریاها به‌شدت گسترش پیدا كردند.

این باکتری‌ ها اکسیژن موجود در لاشه‌ موجودات زنده را با احیای بنیان سولفات آزاد می ‌كنند و به‌ این‌ ترتیب، به حیات خود ادامه می ‌دهند.

گوگرد باقیمانده با هیدروژن موجود ترکیب می ‌شود و گاز هیدروژن‌ سولفید (H2S) را تشکیل می‌ دهد. این گاز كه یکی از کشنده ‌ترین گازهای شناخته ‌شده است که حتی تنفس مقادیر بسیار اندک آن سبب مرگ می ‌شود، از آب دریاها خارج شد و جو زمین را برای موجودات، سمی کرد.

ورود این گاز به اتمسفر کره‌ زمین، هم چنین سبب تخریب شدید لایه‌ ازن شد و در نتیجه موجودات به ‌شدت تحت تأثیر پرتوهای فرابنفش خورشید قرار گرفتند.

عقیده بر این است که در این زمان فوران‌ های عظیم آتش ‌فشانی، مقدار زیادی گازهای گلخانه ‌ای شامل کربن ‌دی ‌اکسید و متان را در جو تزریق کرد.

افزایش کربن ‌دی‌ اکسید در جو سبب شد تا مقدار زیادی از این گاز هم به اقیانوس ‌ها وارد شود و آب اقیانوس‌ ها را اسیدی كند. در این شرایط، موجودات دریایی که بیشتر پوسته‌ آهکی داشتند، نتوانستند به حیات خود ادامه دهند.

بارا ن‌های اسیدی در مدت ‌زمان کوتاهی، حیات روی خشکی ‌ها را هم تحت تأثیر قرار داد و سبب فرسایش شدید خاک ‌ها در مناطق خشکی شد.

در اثر افزایش دما، آتش ‌سوزی بیشتر بخش ‌های جنگلی کره‌ زمین را دربر گرفت و مقادیر زیادی از گیاهان خشکی در آتش سوختند.

خشکی‌ ها بر اثر باران‌ های اسیدی و گرمای هوا به بیابان تبدیل شدند. شدت انقراض به حدی زیاد بود که موجودات زنده تا مدت‌ ها پس از انقراض بزرگ نتوانستند به شرایط قبلی زندگی خود بازگردند و در نتیجه، رسوباتی که در زمان پس‌ از انقراض نهشته شدند، بسیار شبیه به رسوبات پیش از ایجاد حیات روی کره‌ زمین بودند.

تمامی این رخدادها تنها چند ده ‌هزارسال به طول انجامید که در مقیاس زمین ‌شناسی زمان بسیار کوتاهی است. انقراض، سراسر کره‌ زمین را فرا گرفت و تأثیر آن در تمامی خشکی‌ ها و دریاها دیده شد.

در کشورهای چین، ایران و ایتالیا بیش از کشورهای دیگر روی این موضوع مطالعه و پژوهش شده است.

این مطالعات نشان می ‌دهد که در نتیجه‌ این گرم ‌شدن، سطح آب دریاها در کره‌ زمین صدها متر بالا آمد و بخش‌ های زیادی از خشکی ‌ها را آب فرا گرفت.

با توجه به این نکته که بسیاری از موجودات زنده در سواحل زندگی می‌ کردند، بالا آمدن آب دریاها سبب شد تا این موجودات، محل زندگی خود را از دست بدهند و رفته ‌رفته نابود شوند.

یخچال‌ های دائمی قطبی شروع به ذوب شدن کردند و جریان ‌های آب اقیانوسی که عامل تعادل آب ‌های اقیانوس بود، مختل شدند.

منبع: همشهری آنلاین