نامه شهید سید محمدباقر صدر به یک عالم پاکستانی

بسمِ اللّهِ الرحمنِ الرحیم

جناب علاّمه بزرگوار سید حامد علی الموسوی النجفی دامت برکاته السلام علیکم و رحمةُ اللهِ و برکاته
و بعد نامه بزرگوارانه شما را دریافت کردیم. در این نامه، از تصمیم دولت جهت اجرای احکام اسلام و از خواست شیعیان امامیّه مبنی بر اینکه فقه اسلامی را باید در این امر مدّ نظر قرار داد، خبر می کنید. ما از خدمات اسلامی و احساس مسوولیت رهبری شما و دیگر علما در این لحظات سرنوشت ساز از تاریخ کشور بزرگ شما، قدردانی می کنیم. در این زمینه می خواهیم سه حقیقت زیر را مورد تأکید قرار دهیم: 

حقیقت اول: اجرای (احکام) اسلام فریضه ای واجب است. بازگرداندن اسلام به کلیۀ امور زندگی و نهضت حقیقی امت بر اساس آن، برای بازگرداندن مجد و شرافت و کرامت و اصالت آن و غلبه برمشکلات، عقب افتادگی، از هم پاشیدگی و گمراهی شرطی ضروری است. همه مسلمانان و در رأس آن ها، شیعیان امامیّه که همیشه در حمل مشعل اسلام پیشگام بودند، به آن ایمان دارند. مگر جز این نیست که حضرت امام امیرالمؤمنین علی (ع) در راه اسلام و اجرای آن در محراب کشته شد و مگر جز این نیست که سرور شهیدان امام حسین (ع) در راه اسلام و اجرای آن بر زمین پاک کربلا افتاد. 

حقیقت دوم: لازمه اجرای اسلام در جامعه معاصر، اجتهاد زنده، پویا و هشیار است تا بتواند با دسترسی مستقیم به منابع اولیه اسلام، از قرآن کریم و سنت شریف، برنامه کامل زندگی را علی رغم فاصله زمانی زیاد و انباشته شدن مشکلات و ابهامات طی سیزده قرن، از آن به دست آورد. و نمی توان به تجربه های محدود تعدادی از فقهای مشخص در مرحله ای از تاریخ گذشته که قرن ها از ما فاصله دارند، اکتفا کرد؛ زیرا شریعت، مطلق است، امّا اجتهاد به شرایط جامعه و مشکلات زمان مجتهد محدود است. و مجتهد در فقه هر چقدر هم برپا باشد، امّا نظرات او نمی تواند اساس مطلق زندگی اسلامی در طول زمان باشد. این بدین معناست، که ما به اجتهادی زنده و پویا و متنوع نیازمند هستیم. بر ولی امر است که همیشه، از بین نظرات مجتهدانی که به حق نماینده اسلام و شریعت هستند، آنهایی را انتخاب کند که به روح اسلام و منافع امت نزدیک تر و با شرایط درک و هوشیاری و نهضت آن هماهنگ تر باشد.

حقیقت سوم: فقه اسلامی امامی، تنها مکتب فقه اسلامی بزرگ است که همچنان سیر علمی و اجتهاد پویای خود را ادامه داده است و صیغه های فقهی و اجتهادی خود را در طول زمان به تجربه گذاشته است. اجتهاد و مجتهدان، همچنان قادر به استنباط راه حل های مناسب برای حل مشکلات زندگی شریعت هستند، همچنان که تألیفات آن ها در اقتصاد اسلامی و در ابعاد مختلف زندگی بر این امر دلالت می کند. این امر اولیای امور را ملزم می کند که این واقعیّت را به دور از هرگونه کوته نظری قوم گرایی مذهبی مدّ نظر قرار دهند و این فقه زنده را اساس اجرای اسلام نوین قرار دهند. از خداوند سبحان مسألت دارم که ملّت مسلمانان پاکستان را برای اعلای کلمه اسلام موفق نماید. 

والسلام علیکم و علیهم جمیعا و رحمة الله و برکاته
محمدباقر صدر

منبع: نشریهٔ اندیشه ماندگار/ ویژهٔ کنگره بین المللی آیت الله العظمی شهید سید محمدباقر صدر، دی ماه۱۳۷۹