سه نکته در باب صلوات بر محمد و آل محمد

 صلوات بر محمد وآل محمد، همواره مورد تاکید پیشوایان اسلامی بوده است. راز این تاکید در این است که انسان مومن با صلوات فرستادن، یاد و نام اهلبیت را در زندگی خویش پیاده می کند. «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ‏ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً[احزاب/56] همانا خدا و فرشتگانش همواره بر پيامبر درود مى‏ فرستند (خدا بذل رحمت خاص و فرشتگان توصيف و تقديس مى ‏كنند) اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد بر او درود فرستيد و سلام گوييد، و كاملا تسليم (فرمان او) باشيد.»
این آیه قرآن که غالبا بعد از نمازها خوانده می شود، هدف از صلوات فرستادن را، تسلیم بودن در مقابل نبی گرامی اسلام و به تبع آن اهلبیت می داند. تسلیم بودنی که انسان مومن را باید از گناهان دور کند، و همین صلوات فرستادنها باعث کفاره گناهان و غفلتهای انسان است.
امام رضا(علیه السلام) می فرماید: «مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلى مایُكَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ، فَلْیَكْثُرْ مِنْ الصَّلوهِ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، فَإنَّها تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً[1] كسى كه توان جبران گناهانش را ندارد، زیاد بر حضرت محمّد و اهل بیتش(علیهم السلام) صلوات و درود فرستد، كه همانا گناهانش ـ اگر حقّ الناس نباشد ـ محو و نابود گردد.»

در این حدیث چند نکته نهفنه است.
1ـــ درست که صلوات فرستادن طبق این حدیث، جبران کننده گناهان است؛ اما این نباید مجوزی برای برخی سودجویان باشد که بگویند اگر ما هم گناهی مرتکب شدیم زیاد مشکلی نیست، با صلوات می شود  جبرانش کرد، نه اینگونه نیست، و اتفاقا یکی از راههای شیطان هم همین است که گناه را در دید انسان کم اهمیت جلوه دهد (با ترفندهای مختلف) و سپس برنامه های دیگرش را پیاده کند.
2ــ در دین اسلام برای جبران گناهان دستوراتی داده شده، مثلا انسان باید  نماز نخوانده و روزه نگرفته شده را باید قضا کند، و در کنار آنها هم صلوات را از یاد نبرد تا اگر کم و کاستی در نمازش دارد(حضور قلب و طمانیه لازم در نماز ندارد) به وسیله صلوات جبران شود.
3ــ این حدیث، حق الناس را از دایره پاک شدن با صلوات، خارج کرده و پاک شدن گناه حق الله را به وسیله صلوات تایید می کند. اما باید بدانیم چه بسا حق الله هم حق الناس شود. می دانیم که در اینزمان مرز بین حق الناس و حق الله کم شده است. کسی که نماز نمی خواند و روزه نمی گیرد، تا اینجا گناه حق الله مرتکب شده است؛ اما وقتی این گناهانش را خدای ناکرده تبلیغ کند و دیگران را از نماز و روزه بازدارد، حتی اگر یکزمانی به لطف خدا برگردد و نماز و روزه هایش را قضا کند، گناهِ دیگران را از عبادت بازداشتن، بر گردن اوست، و طبق این حدیث، با صلوات فرستادن جبران نمی شود.
والله اعلم.

پی نوشت:
1ــ عيون أخبار الرضا عليه السلام،  ج‏1 ، ص 294.