کودتای داودخان علیه ظاهر شاه در افغانستان و اعلام رژیم جمهوری در این كشور (1973م)

محمد داودخان که داماد ظاهر شاه، پادشاه افغانستان بود. وی از سال های جوانی کسب قدرت بیشتر را مدّنظر داشت. از این رو پس از تماس های مکرر با رهبران مسکو، موفق شد که به نخست وزیری دست یابد و پیروزی بزرگی را نصیب شوروی نماید. در دوره زمام داری داود، سیاست، ارتش و نظام اجتماعی کشور زیر نفوذ و سلطه روس ها قرار گرفت. در این زمان و با سفر مقامات روسی، سیل سلاح های روسی به کابل سرازیر شد و کشور مسلمان افغانستان را به سمت کمونیسم سوق داد. میزان معاهداتی که در دوران نخست وزیری ده ساله داود میان کابل و مسکو به امضا رسید، بیش از مجموع معاهداتی بود که در تاریخ افغانستان تا قبل از او میان دو کشور امضا شده بود. ظاهر شاه که از قدرت گرفتن سریع داود در افغانستان می هراسید، درنهایت، وی را در هفتم مارس 1963م از کار برکنار کرد. بدین ترتیب پس از ده سال حکومت، داود یک دوره ده ساله انزوا و خانه نشینی را آغاز نمود. در طول این مدت، چندین دولت بر کابل حکومت کردند اما سرانجام روس ها داود را به سایرین ترجیح دادند و زمینه های کودتای وی را علیه ظاهرشاه فراهم آوردند. از این رو، در 16 ژوئیه 1973م زمانی که ظاهر شاه در جریان یک سفر، عازم رُم شده بود، داودخان کودتا کرد و هنوز ظاهر شاه باز نگشته بود که پایان حکومت شاهنشاهی و آغاز حکومت جمهوری را اعلام نمود. پس از این کودتا، ظاهر شاه نه تنها هیچ موضع منفی علیه داماد و پسرعموی خود اتخاذ نکرد، بلکه وی را مورد تایید نیز قرار داد. در طی حکومت پنج ساله داودخان بر افغانستان، بیشترین سرمایه های اقتصادی ملت افغانستان توسط روس ها به تاراج رفت و زمینه دخالت و حضور هرچه بیشتر روس ها در این کشور فراهم آمد. با این حال محمد داود در سال های آخر ریاست جمهوری خود، از منافع یک جانبه روسیه در روابط با افغانستان گلایه مند شد. به همین دلیل به غرب تمایل پیدا کرد و تلاش نمود روابط خود را با غرب توسعه دهد. این مسئله، مقدمه ای شد تا در روز بیست و هفتم آوریل 1978م کودتایی علیه داودخان با حمایت روس ها صورت پذیرد و با قتل داود، مهره دیگری با نام نورمحمد ترکی، به عنوان نخستین رئیس جمهور کمونیست افغانستان، قدرت را به دست گیرد.