فضیلت ماه ذیحجه و عظمت ولایت اهل‌ بیت علیه السلام

ماه ذیحجه، ماه با شرافتی است. بعضی تعریف ها و عظمت های ماه مبارک رمضان را برای این ماه هم نوشته اند. در روایت دارد که دهه اول ماه ذیحجه، از همه دهه ها با شرافت تر است.۱ در بعضى روایات آمده است که آن ده شبی که در سوره فجر با عبارت «و لیال عشر» به آن سوگند یاد شده، شب هاى دهه اوّل ماه ذیحجه است و این سوگند، به دلیل عظمت آن است. (۲)
خداوند در آیه ۲۸ سوره حج از «أیّام مَعْلُومات» سخن گفته و دستور داده است که مؤمنان باید در آن ایام به یاد خدا باشند. یکى از تفسیرهاى معروفِ «أیّام مَعْلُومات» که در روایات هم آمده، ده روز اوّل ماه ذیحجه است.
یکی از اعمال مشهور این دهه، دو رکعت نماز بین نماز مغرب و عشا است. خواندن این دو رکعت نماز باعث می شود با اعمال و ثواب حاجی ها شریک شوید. این فضیلت، به این ماه و این دهه اختصاص دارد. حدود ده، پانزده اتفاق و مناسبت در این ماه واقع شده که سبب شرافت این ماه بر سایر ماه ها شده است.(۳)
برخی مناسبت های این ماه عبارتند از:
ازدواج حضرت فاطمه علیها السلام با امیرالمؤمنین علی علیه السلام (روز اول ذیحجه، سال دوم) شهادت امام محمد باقر علیه السلام (روز هفتم ذیحجه، سال قمری) شهادت حضرت مسلم بن عقیل (سال قمری) انتصاب امیرالمؤمنین علیه السلام به جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و عید سعید غدیر (روز هجدهم، سال دهم) مباهله پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم (روز بیست و چهارم)، روز نهم این ماه، عرفه و روز دهم نیز روز عید قربان است.
این ماه با عظمت، ماه دعاست. ماه بایگانی کردن پرونده ها است. ماه برآورده شدن حاجات است. از خداوند بخواهید تا به شما عنایت کند. ماه آدم شدن است. هر کس صفات رذیله ای داشته باشد، در باطن به صورت یکی از حیوانات خواهد بود. در این ماه می توانیم در اثر توبه و استغفار و اصلاح خودمان، از صور حیوانی به صور ملکوتی منتقل بشویم. ماه بسیار با عظمتی است. این ایام، ایام بسیار مبارکی است. این دو رکعت نماز بین مغرب و عشا را تا حد امکان فراموش نکنید. دعاهایی را که برای این ایام بیان شده است -مثل پنج دعایی که هدیه به حضرت عیسی  بن مریم شده است- بعد از نماز بخوانید.  همچنین شب و روز عرفه  اعمالی مفصل دارد که فراموش نکنید.

فضیلت شب و روز عید غدیر
اعظم از همه این مناسبت ها، شب و روز غدیر است که ولایت در آن به فعلیت رسید. اگر ولایت قبلاً در مرحله ثبوت و انشاء بود، در روز هجدهم این  ماه به مرحله  فعلیت و اثبات رسید. برای اینکه  بدانیم شب و روز غدیر چه عظمتی دارد، به این بیان توجه کنید. در روایت دارد که در هر شب از ماه مبارک رمضان، حضرت حق، میلیون میلیون از گنه کاران را می بخشد. شب های جمعه ماه مبارک و شب های قدر، در هر ساعتی میلیون میلیون نفر را می بخشد. شب عید فطر به اندازه ای که در کل ماه بخشیده است، می بخشد و می آمرزد؛ لکن در شب و روز غدیر، به حرمت و به عظمت امیرالمؤمنین علیه السلام چندین برابر آنچه که در ماه مبارک بخشیده و آزاد کرده است می بخشد و می آمرزد. (۴)
روز غدیر، روز اکمال دین و روز اتمام نعمت است. قرآن درباره عظمت این روز و ولایت حضرت علی علیه السلام می فرماید:
یا أیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرین؛(‏۵)
اى پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است، [به مردم] برسان و اگر نکنى، رسالت او را انجام نداده‏اى. خداوند تو را از [خطرات احتمالى] مردم، نگاه مى‏دارد. خداوند، جمعیّت کافران [لجوج] را هدایت نمى‏ کند.
حضرت حق با لحن تهدیدآمیز با پیغمبرش سخن  گفته، می فرماید: اگر ولایت و خلافت علی را بیان نکنی و امروز علی را میان این ۱۲۰ هزار جمعیت به خلافت عهدی معرفی نکنی، برای ما کاری نکرده ای.
خیلی عجیب است! پیغمبری که افضل و اشرف موجودات است، پیغمبری که اولین مخلوق خدا است، پیغمبری که از نور وجود مقدسش عرش و کرسی آفریده شده است، برای ابلاغ ولایت حضرت امیر، خطاب تهدید آمیز می شنود که اگر ولایت علی را نرسانی، برای ما کاری نکرده ای و زحمات همه این ۲۳ سال هدر رفته است. اگر هم از منافقان می ترسی،«وَ اللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاس؛(۶)خدا حفظت می کند».
در آن هوای سوزان بیابان های عربستان، حضرت دستور دادند آن ها که جلوترند، برگردند و آن ها که عقب ترند خود را برسانند. منبری تشکیل دادند و خطبه بسیار مفصلی خواندند که شیعه و سنی نقل کرده اند.۷ در ضمن آن، امیرالمؤمنین علیه السلام را سر دست گرفتند و فرمودند: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه». بعد از اینکه این کار، تمام شد، زن و مرد با امیرالمؤمنین علیه السلام بیعت کردند. آیه نازل شد که:
الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا؛(۸)
امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم‏.
یعنی دین اسلام تا به حال ناقص بود و الآن به کمال رسید. مطالبی که در این ۲۳ سال بیان کردی، کامل نبود و ولایت، تمام کنند ه اش است.
«وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی»، یعنی نعمت خود را بر شما تمام کردم. دیگر به این دین راضی شدم. این نشان گر عظمت و اهمیت ولایت اهل بیت علیهم السلام -مخصوصاً ولایت آقا امیرالمؤمنین علیه السلام است-. انسان در مورد فضائل و مناقب حضرت علی چه بگوید؟! خود حضرت امیر علیه السلام در نهج البلاغه در خطبه معروف شقشقیه می فرمایند:
یَنْحَدِرُ عَنِّی السَّیْلُ وَ لَا یَرْقَى إِلَیَّ الطَّیْر؛(۹)
سـیـل [عـلوم و مـعـارف] از من سرازیر می شود و هیچ پرواز کننده ای [در فضا و امواج علوم] به بلندای من نمی رسد.
چه کسی می تواند به مقام من برسد؟ علوم و معارف، مثل سیل از من ریزان است و احدی نمی تواند به مقام و عظمت من پی ببرد.
در آیات و روایات، ولایت اهل بیت علیهم السلام را به چیزهای متعددی تشبیه کرده اند: مثل آب یا دانه های تسبیح یا نقطه که مطالب و معارف حاصل از آن ها زیاد است. به مناسبت این عید شریف به یکی از آن ها اشاره می کنم، تا ما هم -ان  شاءالله- فضیلت و ثواب های عجیبی را که برای نقل فضائل حضرت امیر علیه السلام بشارت داده اند درک کنیم.

معنای نقطه بودن حضرت علی علیه السلام
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «انا النقطه».(۱۰)اولاً بدانیم که همه علوم و معارف در قرآن هست. خود قرآن می فرماید: «وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فی‏ کِتابٍ مُبین».(۱۱)هر چه  از علم اولین و آخرین هست در قرآن است.
در برخی نقل ها آمده که حضرت فرمودند: آنچه که از علوم و معارف در قرآن آمده، در سوره حمد جمع شده است و آنچه در سوره حمد است در «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» است و آنچه در «بسم الله الرحمن الرحیم» آمده در بای آن است و من آن نقطه ای هستم که در باء بسم الله است. این یعنی چه؟
حضرت امیر در این حدیث می فرمایند: «علم تمام قرآن در سوره حمد است».
سوره حمد، سوره ای عجیب است. در روایت هست که اگر کسی این سوره را هفت بار بر مُرده بخواند و مرده زنده شود، تعجب نکند. (۱۲)استاد ما مرحوم آیت الله سید محمد کشمیری فرمودند: «من بالای سر حیوانات متعددی که مرده بودند، حمد خواندم و زنده شدند».
امام خمینی قدس سره یک مقداری پرده از روی این سوره در تفسیرشان برداشتند؛ اما ادامه نداند. یک مقدار آن الآن در دست هست که حقایقی را در آن کشف کرده است.
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «من آن نقطه ای هستم که در باء بسم الله سوره حمد است». یعنی چه؟ ممکن است منظورشان این باشد که هر خطی که می خواهیم بنویسیم -چه عمودی باشد چه افقی- اول نقطه می گذاریم تا نقطه نگذاری خطی ایجاد نمی شود. تا خطی نباشد، حرفی ایجاد نمی شود. تا حرفی هم نوشته نشود، کلمه ای نوشته نمی شود و در نتیجه هیچ جمله ای نوشته نخواهد شد. جمله متفرع بر کلمه است و کلمه متفرع بر حرف، حرف متفرع بر خط و خط متفرع بر نقطه است. در نتیجه هر چه بخواهی بنویسی، باید اول نقطه بگذاری؛ یعنی نقطه، ساری و جاری در حرف و کلمه و در کلام است.
هر چه هست، نقطه است. حضرت می خواهند بفرمایند هر چه هست، منم.

معنای دیگر «انا نقطه»
ممکن است معنای دیگری هم داشته باشد. در روایات است هر کاری که می خواهید انجام دهید «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» بگویید. (۱۳)در روایت دارد اگر در ابتدای کار، بِسْمِ اللهِ نگویی، این کار، میمون و مبارک و نتیجه بخش نیست؛(۱۴)مثلاً موقعی که می خواهی غذا بخوری، شیاطین یک طرف می آیند و ملائکه هم طرف دیگر می نشینند اگر «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» گفتی، ملائکه به شیاطین می گویند: «دور شوید. شما حقی در این سفره ندارید». این ها دور می شوند و ملائکه با شما شرکت می کنند و خیر و برکت و رحمت و عافیت در آن سفره موجود است. اگر بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم نگفتی، ملائکه عقب می نشینند و شیاطین با شما شرکت می کنند. (۱۵)
در روایات، حضرت امیر علیه السلام هم فرمودند: «من نقطه بای بِسْمِ اللهِ هستم»؛ یعنی اول به ولایت توجه بکن. ولایت، مقدمه توحید است. توحیدی که ولایت نداشته باشه، یک ریال ارزش ندارد. توحید با ولایت ارزشمند است؛ لذا در روایتی جناب خوارزمی از بزرگان اهل سنت نقل می کند که نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «یا علی! اگر بنده ای خدای عزوجل را به اندازه عمر نوح عبادت کند و به اندازه کوه احد طلا داشته باشد و در راه خدا انفاق کند و به قدری عمرش طولانی شود که هزار بار پیاده به مکه رود و عمل حج را انجام دهد، بعد هم در بین صفا و مروه در راه خدا مظلومانه شهید شود، ولی ولایت تو را نداشته باشد، یا علی، بوی بهشت به مشامش نخواهد خورد و وارد بهشت هم نخواهد شد». (۱۶)علتش هم این است که ولایت در باطن من و شما ایجاد طهارت می کند. کسی که ولایت ندارد در باطن، مطهر نیست. عبادات شخصی که مطهَّر نباشد، مقبول نیست.
هر چه هست، ولایت است. خدا می داند ولایت چه عظمتی دارد. حضرت نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به معراج رفتند و برگشتند. حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کردند: «یارسول الله! تشرف شما به عرش الهی میمون و مبارک باشد. این سفری که کردید، خوش گذشت؟» بعد حضرت امیر عرض کردند: «یا رسول الله! شما می فرمایید میان شما و خدا چه گذشت یا من بگویم؟!» حضرت فرمودند: «شما بگویید». حضرت امیر شروع به بیان کردند. بی خود نیست که پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند: «علی، نفس من است» در آیه قرآن خداوند متعال حضرت علی را نفس پیغمبر شمرده است.(۱۷)
مقام ولایت، عجیب مقامی است. ما ولایت را نشناختیم و به عظمت ولایت پی نبردیم که درِ خانه حضرت حق چه آبرویی و چه قدرتی دارند. حضرت اباعبدالله علیه السلام قسم جلاله می خورند و می فرمایند:
خدا هیچ چیزی را نیافرید، مگر دستور داد که از ما اطاعت بکند.(۱۸)
اشیای عالم از اهل بیت علیهم السلام که هیچ، از سلمان و از دوستان امیرالمؤمنین علیه السلام هم اطاعت می کنند. اراده ولی، نافذ در جمیع موجودات است. هر کس به مقام ولایت برسد، اراده اش در جمادات و نبادات و حیوانات مطلقاً نافذ است. ما چنین مولا و ملجأ و ملاذی داریم که امیرالمؤمنین علیه السلام باشد.
من خیلی امیدوارم که حضرت حق به احترام امیرالمؤمنین علیه السلام پرونده گذشته ما را بایگانی  کند. خداوند در شب و  روز غدیر، هیچ سائلی را از در خانه اش رد نمی کند. برادرها! موقعی که مشغول دعا شدید، دعای اول را برای تعجیل در فرج آقا امام زمان عجل الله تعالی و فرجه الشریف قرار بدهید.
یک نفر از بزرگان نقل می کرد که امام  زمان عجل الله تعالی وفرجه الشریف از اوضاع عالم، دلشان خون است. چه ظلم هایی دارد می شود. اگر خدا دل امام  زمان عجل الله تعالی وفرجه الشریف را نگه نداشته بود، از کثرت ناراحتی، قلب آن حضرت متلاشی می شد. یک نفر مسلمان یا یک مظلومی را مورد ستم قرار می دهند، امام زمان عجل الله تعالی وفرجه الشریف می بینند و طاقت نمی آورند. شیعه ها در دنیا چقدر در شکنجه و ناراحتی هستند؟ مسلمان ها چقدر در ناراحتی هستند؟ همه را حضرت می بینند و می دانند. چه دلی دارند! لذا برادرها! دعای اولتان را برای تعجیل در فرج امام زمان عجل الله تعالی وفرجه الشریف قرار بدهید. بعد هر حاجتی از خدا می خواهید در این ماه با عظمت و این عید عظیم از خدا بخواهید.
----------------
پی نوشت:
۱. وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۲۷۳.
۲. التبیان، ج ۱۰، ص ۳۴۱.
۳. وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۲۷۲.
۴. بحارالأنوار، ج ۹۴، ص۱۱۹.
۵. سوره مائده: ۶۷.
۶. همان.
۷. الاحتجاج، ج ۱،  ص ۶۶؛ التحصین، ص ۵۷۸.
۸. سوره مائده: ۳.
۹. نهج‏البلاغه، ص ۴۸.
۱۰. ینابیع الموده، ص ۶۹ و ۴۰۸؛ تفسیر سوره حمد امام خمینی، ص ۵۵ و۶۵؛ مشارق أنوار الیقین، ص۲۱؛ منهج الصادقین، ج۱، ص۹۰؛ روح البیان، ج۱، ص ۷؛ اسفار، ج۷، ص۳۴؛ تسنیم ج ۱، ص ۳۲۲.
۱۱. سوره انعام: ۵۹.
۱۲. کافی، ج ۲، ص ۶۲۳.
۱۳. وسائل الشیعه، ج ۷،  ص ۱۶۹.
۱۴. همان، ص۱۷۰.
۱۵. بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۰۶.
۱۶. مناقب خوارزمی، ص ۶۸؛ ینابیع الموده، ج ۲، ص ۲۹۳.
۱۷. آل عمران:۶۱ .
۱۸. بحارالأنوار، ج ۴۴،ص۱۸۳؛ رجال‏کشی، ص۸۸؛ مناقب، ج۴، ص ۵۱ .
---------------
منبع : محو دلدار