تحمیل ولایتعهدی به "حضرت امام رضا(ع)"توسط مأمون عباسی(201 ق)

دشمنی خاندان اُمَوی و عباسی با اهل بیت از دیرباز وجود داشت. هر كدام از این خاندان جور به نوبه ی خود آزار و اذیت فراوانی به اهل بیت و آل علی(ع) روا داشتند و حتی از به شهادت رساندن امام معصوم ابا نمی كردند. وقتی مامون بر مسند قدرت نشست، از نفوذ امام رضا(ع) در میان مردم آگاه بود و چون می خواست هم امام را تحت نظر داشته باشد و هم خود را فردی دوستدار اهل بیت نشان دهد تا اقبال عمومی را به خود جلب كند، دستور داد تا امام رضا(ع) را از مدینه به خراسان آوردند و با اصرار فراوان ولایتعهدی خود را به امام، واگذار كرد. سرانجام روز دوشنبه هفتم ماه رمضان سال 201 ق، منشور ولایتعهدی به خط مأمون نگاشته شد و در پشت همان ورقه، حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) نیز با ذكر مقدمه ای پر از اشاره و ایماء، قبولی خود را اعلام فرمود؛ ولی یادآوری كرد كه این امر به انجام نمی رسد. آن گاه در كنار همان مكتوب، بزرگان و فرماندهان كشوری و لشكری، این عهدنامه را گواهی نمودند. از این پس به امام، الرضا من آل محمد(ص) می گفتند یعنی كسی كه از آل محمد به وی (مامون) راضی شده است. مامون دختر خود، ام حبیب را به ازدواج آن حضرت درآورد و شعار عباسیان را كه لباس سیاه بود، تبدیل به شعار علویان و لباس سبز نمود. بررسی اوضاع و شرایط سیاسی زمان مأمون نشان می دهد كه وی با یك سلسله دشواری ها و مشكلات سیاسی روبرو شده بود و برای رهایی از این بن بست ها تلاش می كرد. او سرانجام به منظور حل این مشكلات، یك سیاست چند بعدی در پیش گرفت كه همان طرح ولیعهدی امام رضا(ع) بود.