تولد شیخ محمدحسن مامقانی، از علماء و فقیهان نام ‎آور(1238هجری قمری)

حاج شیخ محمدحسن مامقانی فرزند ملا عبدالله یکی از علما و مراجع مشهور؛ دانشمندی متبحر، فقیهی اصولی، مجتهدی متقی و پیکری از زهد و ورع و تقوا و تواضع و ایثار بود. مامقانی از افاضل شاگردان شیخ انصاری، سیدحسین ترک و اعلام دیگر عتبات بود که خود کانونی از صفا و صمیمیت و در نهایت تقوی و قناعت زندگی می نمود. فاضل مامقانی معاصر با فاضل شرابیانی از اجله علما و مراجع بلاد ترک بود. محدث قمی در القاب می نویسد: «مامقانی از بزرگان علمای امامیه و مرجع تقلید شیعیان بود که حال او بعد از ریاست تامه با قبل از مرجعیت کوچک ترین، تغییری نکرد. در خوراک و پوشاک و رفتار در نهایت پرهیزکاری بود. او دیناری از امرا و ستمکاران نمی گرفت و خود در وجوه شرعیه تصرف ننمود.» فاضل مامقانی در اصول فقه مهارت بیش تری داشت و علمائی چند از محضر او به درجه اجتهاد رسیدند. وی در فقه و اصول آثاری نیکو از خویش به جا گذاشت: "مجلدات البشری" در اصول و "ذرایع الاحکام" در شرح شرایع محقق از تألیفات فقهی اوست. وی "حاشیه و شرحی بر مکاسب شیخ" و کتابی به نام "غایت آمال" به رشته تحریر درآورده است. مرحوم مدرس در ریحانه می نویسد: «علامه مامقانی عالمی است عامل، فاضلی ربانی، فقیهی صمدانی، ادیب لغوی و اصولی، عابد و متقی و متواضع. حوزه درس او مجمعی از فضلا و علمای مختلف بلاد بود.» مامقانی به سادات و ذراره آل رسول صلی الله علیه و آله خیلی علاقه داشت و آن ها را بیش از معمول اکرام می کرد. در کمک به مردم و اهل علم از طریق انصاف و عدالت عمل می نمود. مرجعی زاهد و متواضع، مطیع امر مولا و صائن به نفس خویش بود. او بر نفس اماره خویش مسلط بود. در سلام بر همه پیشی می گرفت، اما در رفتن یا داخل شدن از دیگران به خصوص از اولاد پیامبر صلی الله علیه و آله پیشی نمی گرفت. فاضل مامقانی به تمام فضائل انسانی آراسته و از کلیه رذائل اخلاقی به دور بود. مراتب علمی او بر همگان آشکار بود و در ایام زعامت و قبل از آن یکسان عمل می نمود. فاضل مذکور سرانجام در روز هجدهم محرم سال ۱۳۲۳هجری قمری در نجف اشرف وفات نمود و پس از فوتش، فرزند علامه او آیت عظمی شیخ عبدالله مامقانی وارث علوم پدر گردید.