سقوط نظام كمونیستی در افغانستان كشور مسلمان (1992م)

پس از كودتای خونین كمونیستی در 27 آوریل 1978م توسط افسران كمونیست ارتش افغانستان و قتل محمد داود خان اولین رئیس جمهور این كشور، نور محمد تركی به عنوان نخستین رئیس جمهور كمونیست افغانستان زمام امور آن كشور را به دست گرفت. اما این حكومت دیری نپایید و طی كمتر از دو سال، دو كودتا در این كشور روی داد و حكومت را سرنگون كرد، تا اینكه نوبت به بَبرك كارمِل كه مورد حمایت شوروی بود، رسید. در این زمان ورود ارتش سرخ شوروی و دخالت نظامی شوروی در افغانستان با مخالفت شدید غرب و كشورهای مسلمان روبرو شد. از طرف دیگر، نیروهای مخالف رژیم دست نشانده افغانستان كه با دریافت اسلحه و كمك های مالی از خارج تقویت می شدند، در نقاط مختلف این كشور دست به شورش برداشتند. در این میان، دولت شوروی پس از هشت سال جنگ بی حاصل در افغانستان، سرانجام درصدد تغییر سیاست خود در این كشور برآمد. از این رو، در چهارم مه 1986م، به عنوان نخستین گام در راه این تغییرسیاست، ببرك كارمل را از ریاست جمهوری افغانستان بركنار كرد و محمد نجیب اللَّه را به جانشینی وی برگزید. دومین مرحله این تغییر سیاست، تخلیه بیش از یك صد هزار سرباز ارتش سرخ شوروی از خاك افغانستان بود كه از 16 مه سال 1988م آغاز و در 15 فوریه 1989م به پایان رسید. نجیب اللَّه از آغاز زمام داری و به ویژه پس از تخلیه افغانستان از نیروهای شوروی درصدد جلب همكاری مخالفین با دولت خود برآمد ولی رهبران اصلی مجاهدین افغان، تحت هیچ شرایطی حاضر به همكاری با وی نشدند. حكومت نجیب اللَّه در سال های 1990 و 1991م، بیشتر در نتیجه اختلاف بین رهبران مجاهدین بر سر تقسیم قدرت دوام یافت، ولی از اوایل سال 1992م كه رهبران مجاهدین به یك موافقت اصولی درباره جانشینی رژیم حاكم بر افغانستان دست یافتند، نجیب اللَّه چاره ای جز كناره گیری از حكومت نیافت. سرانجام در روز پانزدهم آوریل 1992م، با استعفای وی از مقام ریاست جمهوری، دوران حكومت 14 ساله كمونیستی در افغانستان به پایان رسید و شورای موقت رهبری افغانستان در بیست و چهارم آوریل 1992م شكل گرفت. با این حال، اختلاف نظر در تقسیم قدرت، نزاع ها و كشمكش های خونینی در این كشور به وجود آورد و دهه بعد از سقوط كمونیسم در افغانستان، به صحنه های درگیری های قومی تبدیل شد. لازم به ذكر است كه حكومت داودخان مورد حمایت كامل شوروی بود و از بُعدی دیگر، با احتساب دوره زمام داری داودخان، می توان دوران حكومت كمونیست ها در افغانستان را نوزده ساله دانست.