موانع بنیادین تحقق اقتصاد مقاومتی

رهبر معظم انقلاب در حرم مطهر رضوی (1395/1/1) با صراحت سه راه پیش روی جامعه ایران را در حل مسایل بیان کردند:
راه اول زندگی زیر فشار دائمی دولتهایی مثل آمریکا.
راه حل دوم کنار آمدن با این دولت ها با هزینه سنگین انصراف از هویت خود اعم از استقلال تا هویت دینی و  ایمانی.
راه حل سوم حل مشکلات بدون انصراف از هویت خود از راه قوی شدن از درون.
اقتصاد مقاومتی ناظر به راه سوم است که در حوزه های دفاعی و امنیتی و علم وفناوری تجربه موفقی بوده اما برای تحقق اقتصاد مقاومتی موانع بنیادینی وجود دارد که به نسبتی که رفع شود، تحقق پذیر خواهد شد.
- اولین مانع، مانع معرفتی است. دولت، محور اصلی در حاکمیت برای تحقق اقتصاد مقاومتی است. دولت وقت، از جمله رئیس جمهور روحانی به لحاظ نظری با عمده مولفه های اقتصاد مقاومتی، خصوصا «درون زایی»، «عدالت بنیان بودن»، «تولید محور بودن»، «مردمی بودن» و حتی «دانش بنیان بودن»، چندان همراهی ندارد و متناسب با دال مرکزی گفتمان توسعه، یعنی «همگرایی با کشورهای غربی»، این دال ها را طرد می کند.
- دومین مانع، مانع مدیریتی است. آوردن اقتصاد مقاومتی از کاغذ بر روی زمین، به توان سازماندهی بالای ظرفیت ها و استعدادهای کشور نیاز دارد که تجربه دو و نیم ساله دولت نشان می دهد که به طور کلی فاقد چنین بنیه ای است. دولت یازدهم حتی علی رغم تجربه طولانی کشور در توزیع کالای دولتی، نتوانست در توریع سبد کالا موفق باشد که توان مدیریتی لازم برای آن، قابل مقایسه با اقتصاد مقاومتی نیست.
- مانع سوم، مسئله پرکاری است. اقتصاد مقاومتی به کار شبانه روزی و جهادی نیاز دارد که با خصوصیات بوروکراتیک دولت یازدهم سازگار نیست.
- مانع چهارم، مانع سیاسی است. دولت برای پیش بردن اقتصاد مقاومتی، نیاز دارد تصمیمات شجاعانه بگیرد ولو اینکه به لحاظ سیاسی، موقعیت اجتماعی او را تنزل دهد. دولت یازدهم حتی حاضر نیست یارانه بخش های ثروتمند جامعه را قطع کند. چرا که از عواقب سیاسی آن می هراسد. این فضای پوپولیستی، از عمده ترین علل ضعف کشور در حل مسائل اقتصادی است که البته به این دولت نیز محدود نیست.
- مانع پنجم، مانع اجتماعی است. فرهنگ اقتصادی جامعه ما به شکلی است که به نقش خود در اقتصاد مقاومتی عمل نمی کند. «مدیریت مصرف»، یکی از کلیدواژه های نقش مردم در اقتصاد مقاومتی است. مصرف کالای ایرانی یکی از مصادیق مدیریت مصرف است. این کار، جریان تولید داخلی و به تبع آن، رشد اقتصادی و به تبع آن اشتغال و... ایجاد می کند. اما جامعه ایران، حتی بخش های ایدیولوژیک جامعه، که دائما از اطاعت از رهبری سخن می گویند نیز در این حوزه به شدت لنگ می زنند. میانه روی در مصرف و پرهیز از اسراف و زیاده روی، از دیگر مصادیق مدیریت مصرف است. آمارها در سطوح مختلف از انرژی تا چیزهای دیگر، نشان می دهد که ما جامعه پرمصرفی هستیم که حتی در شرایط پیشرفته ترین اقتصاد نیز مذموم است و در وضعیت اقتصادی ما این مذمومیت مضاعف است.
در بهره وری نیز وضعیت جامعه ما خیلی کمتر از حد قابل قبول است (کمتر از یک؛در حالیکه نیاز به 2/5 است). تولید کالا و خدماتی که در کشور انجام می شود، این بهره وری پایین را نشان می دهد. کار برای اغلب ایرانیان یک امر جذاب و بما هو مطلوب نیست. ضرب المثل ها و تکیه کلام های اجتماعی که بازتاب نگاه جامعه به کار است مثل «کار مال تراکتوره»، نشان می دهد که کار بیشتر یک امر ناگزیر برای کسب درآمد و گذران زندگی است و در حکم یک «شر ضروری» به شمار می رود. این فرهنگ اجتماعی درباره کار به صورتی برای اقتصاد ما چالش زاست که تولید خدمات و کالای ایرانی را کمّاً و کیفاً آسیب پذیر کرده است. این فرهنگ اجتماعی هر نوع نظریه اقتصادی را از کلاسیک ها تا نئوکلاسیک ها تا نهادگراها تا اقتصاد مقاومتی، عقیم خواهد گذاشت.
- مانع ششم، مانع جامعه پذیری است. در فرآیندهای جامعه پذیری، از خانواده تا آموزش و پرورش تا دانشگاه تا رسانه ها خصوصا صداوسیما، اهتمامی به ایجاد فرهنگ اقتصاد مقاومتی نیست. درواقع وضع موجود نهادهای جامعه پذیری کشور به شکلی است که هدفگذاری اقتصاد مقاومتی به عنوان نسخه حل و پیشرفت اقتصادی در آنها بلاموضوع است. یعنی تغییر متناسب با این هدف گذاری کلان، در آنها صورت نگرفته است.
- مانع هفتم، مانع حاشیه گرایی است. جامعه ما علاقه وافری به حاشیه ها دارد و تقریباً در هر موضوعی از فوتبال تا سینما تا سیاست، حاشیه از متن جدی تر است. این ویژگی، بستری فراهم می کند که هر بار به دلیلی اقتصاد مقاومتی به حاشیه برود. یکی از این بسترها، فضای سیاسی است که با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، به تدریج شعله های آن برافروخته خواهد شد و فضای جامعه را پر می کند.
- بنابراین کلید حل مسائل اقتصادی در دست خود ما و وابسته به تغییر همه ی ماست.
 

منبع: تسنیم