بررسی تاریخی و حقوقی وضعیت مسلمانان چین؛ اویغورها و هویی‌ها

قوم اویغور؛ بخشی از جمعیت مسلمانان چین

جمعیت مسلمانان چین با تنوع قومی گسترده، نقشی مهم در ساختار اجتماعی این کشور ایفا می‌کنند. اقوامی چون اویغور و هویی، هرکدام با پیشینه تاریخی و فرهنگی متفاوت، در کنار چالش‌های حقوقی و مذهبی، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات اسلام در چین دارند. این مقاله به بررسی وضعیت این اقوام، محدودیت‌های مذهبی، و تأثیر سیاست‌های دولت چین بر جامعه مسلمانان می‌پردازد.

⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘

مقدمه

چین یکی از کشورهایی است که جمعیت مسلمان قابل توجهی دارد. بررسی وضعیت مسلمانان این کشور، بدون در نظر گرفتن نسبت دین و دولت در آن، امکان‌پذیر نیست. با توجه به قراردادهای اخیر میان ایران و چین، شناخت دقیق جامعه مسلمانان چین اهمیت بیشتری یافته است.

⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘

جمعیت مسلمانان چین

رقم تقریبی جمعیت مسلمانان چین حدود پنجاه میلیون نفر است. این جمعیت از اقوام و نژادهای متنوعی همچون ترک‌ها، مغول‌ها و گروه‌های دیگر تشکیل شده است. مسلمانان عمدتاً در استان‌های «سین‌کیانگ»، «گانسو» و «نینگ‌شیا» ساکن هستند. باوجود اینکه سرشماری دقیقی از این جمعیت در دست نیست، تحقیقات غیررسمی تخمین‌هایی بین ده تا هشتاد میلیون نفر ارائه می‌دهند.

⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘

اقوام مسلمان چین

مسلمانان چین به ده قوم تقسیم می‌شوند که دو قوم «اویغور» و «هویی» بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها هستند. در میان ۵۶ قومیت چین، ۱۰ قومیت پیرو اسلام‌اند، از جمله:

• هویی

• اویغور

• قزاق

• تاتار

• ازبک

• سالا

• دونگ‌شیانگ

• بائوان

• قرقیز

• تاجیک

هویی‌ها: این قوم از لحاظ تاریخی ارتباط نزدیکی با ایران داشته است. زبان چینی را پذیرفته اما فرهنگ مذهبی آن‌ها همچنان تحت تأثیر فرهنگ فارسی و اسلامی باقی مانده است. برخی اصطلاحات مذهبی این قوم ریشه فارسی دارند، مانند واژه «آخونگ» که برگرفته از «آخوند» فارسی است.

اویغورها: این گروه عمدتاً ترک‌زبان بوده و در استان وسیع سین‌کیانگ سکونت دارند. آن‌ها از لحاظ فرهنگی و مذهبی متمایز از جامعه چینی هستند، امری که موجب حساسیت بیشتر دولت چین نسبت به فعالیت‌های مذهبی این منطقه شده است.

⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘

زندگی مسلمانان چین؛ چالش‌ها و فشارها

رسانه‌های غربی تصویری تاریک از وضعیت مسلمانان چین ارائه می‌دهند. هرچند فشارهایی بر جامعه مسلمان وجود دارد، اما میزان آن در میان گروه‌های مختلف متفاوت است. اویغورها بیشترین محدودیت‌ها را تجربه می‌کنند، به‌ویژه در زمینه آزادی‌های مذهبی، حجاب، حضور در مساجد و ارائه غذاهای حلال. همچنین تغییر بافت جمعیتی شهر ارومچی از طریق انتقال جمعیت غیرمسلمان، از دیگر اقدامات دولت چین به‌شمار می‌رود.

⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘⌘

پیامدهای این فشارها

افزایش محدودیت‌های مذهبی می‌تواند زمینه‌ساز نفوذ گروه‌های افراطی و تروریستی در این منطقه شود. برخی گروه‌های تندرو مانند داعش در تلاش‌اند از نارضایتی موجود سوءاستفاده کنند. فشارهای بیش از حد، خطر جذب جوانان اویغور به گروه‌های افراطی را افزایش می‌دهد و امکان بهره‌برداری غرب از این وضعیت را فراهم می‌سازد.

راهکار پیشنهادی

جمهوری اسلامی ایران با شناخت دقیق و منصفانه وضعیت مسلمانان چین، می‌تواند نقش مشاور دلسوز را برای مقامات چینی ایفا کند. با ارائه راهکارهای مناسب، امکان کاهش محدودیت‌ها وجود دارد، امری که از پیوستن مسلمانان به گروه‌های افراطی جلوگیری می‌کند.

جمع‌بندی

مسلمانان چین با تنوع قومی و مذهبی گسترده، بخش مهمی از جامعه این کشور را تشکیل می‌دهند. هرچند اویغورها بیشتر تحت فشار قرار دارند، اکثریت مسلمانان چین همچنان به فرهنگ سنتی خود پایبندند و ارتباط تاریخی آن‌ها با تمدن اسلامی، به‌ویژه ایران، در شکل‌گیری هویتشان نقش داشته است. نقش جمهوری اسلامی ایران در حفظ این پیوند فرهنگی، می‌تواند از تحریف تاریخی و جایگزینی تفکرات افراطی جلوگیری کند.