فاطمه(سلام الله علیها) الگوی مهدی(جل الله تعالی فرجه الشریف)

حضرت مهدی در بیانی شریف می فرمایند که "ان لی فی ابنته رسول الله اسوه حسنه" (الغیبه للطوسی)؛ دختر رسول خدا(سلام الله علیها) برای من الگویی نیکوست.
با این بیان کاملا صریح می توان گفت که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ادامه زهرا(سلام الله علیها) و آینه تمام نمای اوست. اهداف مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اهداف فاطمه(سلام الله علیها) و راه او راه فاطمه و سلوك او سلوك فاطمه است و مهدی باوری بی شناخت فاطمه میسور نیست.
نتیجه ای كه از تفكر در آیات ، روایات وتشرفات به دست می آید این است كه ارتباطی نزدیك بین حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وجود دارد، گویی رمز و رازی میان این دو بزرگوار است.
فاطمه با نام مهدی شاد می شد و با یاد او خود را تسلیت می داد. بدون مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، تحمل شهادت حسین(علیه السلام) بر فاطمه سنگین می نمود. چون بی مژده  او، رسالت پدرش و تمام انبیاء سلف را ناتمام می یافت. مهدی باوری بی شناخت فاطمه میسور نیست. فاطمه به چنین فرزندی می بالد و مهدی نیز بر چنین مادری فخر می فروشد.
برای شناخت بهتر ارتباط و مشابهت های حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آیات و روایات گفت و گویی که با حجت الاسلام علی مصلحی، استاد مهدویت و معاون آموزش مرکز تخصصی مهدویت انجام داده ایم را در ذیر پی می گیریم:
از دیدگاه شیعیان حضرت  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان منجی آخر الزمان، فرزند حضرت  فاطمه(سلام الله علیها) است. این مسئله در منابع روایی ما چگونه بدان پرداخته شده است؟
 پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند : "مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از خانواده  من  و از فرزندان  فاطمه(سلام الله علیها) است  كه  بر اساس  سنت  من  جنگ  می كند؛  چنانكه  من  بر طبق  وحی  جنگ  كردم." قابل  توجه  است كه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در ابتدا به  طور كلی  می فرماید: مهدی  از عترت  من است؛ سپس  با "مِن" دایره  را تنگ  می كند؛ كه  از فرزندان  فاطمه(سلام الله علیها) است.
روایت  دیگری  كه  دلالت  بر این  مطلب  می كند، قسمتی از حدیث  لوح  است؛  كه خداوند فرمود:  و اَعطَیتُك  یا محمد مَن اُخرِجَ مِن ‏صلبِهِ (یعنی علیاً) احد عشر مهدیا ؛ كلّهم مِن ذریتك مِن  البِكر البتول؛ آخر  رَجلٍ منهم  ا نجی به  من  الهلكه...؛  ای محمد به  تو  عطا كردم  كسی  را (علی) كه  یازده  راهنما از نسل  او خارج  خواهم كرد؛ كه  همگی  از نسل  تو، از زهرای  بتول  است. آخرین  آنها مردی  است  كه  به  دست  او از هلاكت  نجات  می بخشم...
در روایات عامه نیز آمده است که  ام سلمه  می گوید: از پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) شنیدم  كه  می فرمود:  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از خاندان  من، از فرزندان فاطمه(سلام الله علیها) است.  امام حسین(علیه السلام) نیز در این باره می فرماید، كه  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند به حضرت زهراء(سلام الله علیها): بشارت  بر تو، كه  مهدی  از تو است.
 آیا حضرت   زهرا (سلام الله علیها) در بیاناتشان به وجود مبارک حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اشاراتی داشته اند؟
راوی می گوید: بعد از وفات  پیامبر حضرت  فاطمه همیشه  به  زیارت  قبور شهدای  احد می آمد و كنار قبر حمزه  گریه  می كرد. روزی  به  او گفتم: ای سرور زنان! به خدا سوگند گریه  شما رگ های  قلب  مرا پاره  كرد. حضرت  زهرا  جواب  فرمودند : ای ابو عمرو!  سزاوار است  كه  من  گریه  كنم؛ چرا  كه به  مصیبت  بهترین  پدران  مبتلا  شده ام. آه، چقدر مشتاق  رسول  خدایم!...
 عرض كردم: آیا پیامبر قبل  از وفاتش  تصریحی  به  امامت  حضرت  علی(علیه السلام) كردند؟  فرمودند : چقدر عجیب است! آیا روز غدیر خم  را فراموش  كرده اید؟!  عرض  كردم: بله،  روز غدیر بود؛  اما منتظر چیزی  هستم  كه  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) به شما فرموده  باشد. حضرت  زهراء(سلام الله علیها) با چند تأكید  فرمودند: خدا را شاهد می گیرم  كه  از او(صلی الله علیه وآله وسلم) شنیدم، كه  می فرمود: علی(علیه السلام) بهترین  كسی  است  كه بین  شما به  عنوان جانشین  خود می گذارم؛ او امام  و خلیفه  بعد از من  است  و دو نوه   من  و نه  نفر از فرزندان حسین(علیه السلام) پیشوایان  نیكویی هستند، كه  اگر از آنها پیروی  كنید، می یابید كه  آن ها هدایت كننده  هدایت  شده اند؛ و اگر با آنها مخالفت  كنید،  تا روز قیامت  بین  شما اختلاف  خواهد بود.
 عرض كردم: ای سرور من! پس  چرا علی(علیه السلام) از حق  خود كناره گیری  كرد؟ فرمودند: ای  ابا عمرو! پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: مَثَل  امام،  مثل  كعبه  است؛  كه  باید به  سوی  او آیند و او به  سوی  مردم  نمی رود. سپس  حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمودند: به  خدا  قسم  اگر حق  را به  اهلش  واگذار می كردند و از خاندان  پیامبر تبعیت  می كردند، هیچ دو نفری هم  با یكدیگر اختلاف  نمی كردند و امر خلافت  به  تك تك  جانشینان  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) می رسید؛ تا قائم  ما، نهمین  فرزند از حسین(علیه السلام) قیام  می  کرد.

 پیامبر اكـرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمـودند : "مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از خـانواده  من  و از فرزندان  فاطمه(سلام الله علیها) است  كه  بر اساس  سنت  من  جنگ  می كند؛  چنانكـه  من  بـر طبق  وحی  جنگ  كردم." قابل  توجه  است كه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در ابتدا به  طور كلی  می فرماید: مهدی  از عترت  من است؛ سپس  با "مِن" دایره  را تنگ  می كند؛ كه  از فرزندان  فاطمه(علیها السلام) است

 آیا در لوح  و صحیفه   فاطمه(سلام الله علیها) به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اشاره شده است؟
حدیث  لوح  و صحیفه، طولا نی است  و به  چند نحو روایت  شده  است. در بخشی از آن آمده است که  جابر بن  عبدالله  انصاری  می گوید: خدا را گواه  می گیرم  كه  در زمان  رسول  خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) برای  تهنیت  ولادت  امام  حسین(علیه السلام) بر مادرتان  حضرت  فاطمه(سلام الله علیها) وارد شدم  و در دست  ایشان  لوح  سبز رنگی  دیدم  كه  پنداشتم  از زمرّد است. در آن  نوشته ای  سپید و نورانی  مانند نور خورشید،  دیدم. گفتم : ای دختر رسول خدا!  پدر و مادرم  فدای  شما باد! این  لوح  چیست؟ فرمود : این لوح  را خداوند متعال  به رسولش  هدیه  كرده  است و در آن  اسم  پدر و شوهر و دو فرزندم  و اوصیای  از فرزندانم  ثبت  شده  و پدرم  آن   را به  من  عطا فرموده  تا بدان  مسرور گردم.
جابر می گوید : آن   را به  من  دادند و آن  را خواندم  و از روی  آن  استنساخ  کردم...: بسم الله الرحمن الرحیم؛  این  كتابی  است  از جانب  خدای  عزیز حكیم  برای  محمد، نور و سفیر و حجاب  او... من  هیچ  پیامبری  را مبعوث  نكردم،  جز آنكه  وقتی  ایامش  كامل  و مدتش  سپری  شد، برای  او وصی  قرار دادم؛  و من  تو را بر انبیا فضیلت  دادم  و وصی  تو را افضل  اوصیا قرار دادم  و تو را به  دو فرزند او و دو نوه   تو، حسن  و حسین، گرامی داشتم؛ حسن  را پس  از پدرش معدن علمم  قرار دادم  و حسین  را خازن  وحی خود ساختم  و شهادت  را به او كرامت  كردم... به واسطه  عترت  او ثواب  می دهم  و عقاب  می كنم. اولین  عترت  او، علی  سرور عابدین  و... و فرزند او كه  همنام  جدش  محمود است؛  یعنی  محمد، كه شكافنده  علم  من  است... شك  كنندگان  در جعفر هلاك  می شوند... بعد از او فرزندش موسی  را برگزیدم... همانا  تكذیب  كننده  امام  هشتم، تكذیب  كننده  همه   اولیا  من  است... بر من  فرض  است  كه چشم  او را به  پسر و جانشینش  محمد روشن  سازم... و سعادت  او را به واسطه  فرزندش علی،  كه ولیّ و ناصر من  است، ختم  می كنم... از صلب  او حسن  را كه داعی  به راه  من  و خازن  علم  من  است،  بیرون  می آورم؛  سپس  به  خاطر  رحمت  خود  بر عالمیان، سلسله   اوصیاء  را به  وجود فرزندش  تكمیل  خواهم  كرد؛ كسی  كه  كمال  موسی، بهای عیسی  و صبر ایوب  را دارا است.
 چرا یاد حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تسلا ی حضرت زهرا(سلام الله علیها) بود؟
در روایت است که  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در بستر مرگ  بودند كه  حضرت  زهرا(علیها السلام) وارد شدند. حال  پدر را كه  دیدند، شروع  به  گریه  كردند. كم كم  صدای زهراء(سلام الله علیها) بلند شد. پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) سرشان  را بلند كردند و علت  را سؤ ال کردند. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) عرض  كردند : از تباهی  و ضایع  شدن  دین  و عترت،  بعد از شما می ترسم. اینجا بود كه  او را دلداری  دادند  به  اینكه  مهدی  امت  از نسل  تو ظهور می كند و ریشه  ضلالت  و گمراهی  را  می كند.
در جای دیگری نیز آمده است: همزمان با تولد امام حسین(علیه السلام) به حضرت زهرا (سم) خبر داده می شود كه حسینش را شهید خواهند كرد.  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) ناراحت و گریان می شود اما  خبر می آید كه  مهدی امت از ذریه او خواهد بود.
حضرت مهدی(علیه السلام) در حدیثی می فرمایند که "ان لی فی ابنته رسول الله اسوه حسنه". با این بیان که دختر رسول خدا(سلام الله علیهما) برای من الگویی نیکوست؟ به نظر شما چه مولفه هایی را می توان برای الگو برداری امام مهدی(علیه السلام) بیان کرد؟
  الگو سازی و شناساندن الگوی مناسب از جمله روش های اسلام  برای ارائه برنامه  زندگی  و ارشاد به  كمالات  و مقامات  معنوی  است.
اینكه امام  زمان(علیه السلام) حضرت  زهرا(سلام الله علیها) را الگوی خود قرار می دهد از آن روست كه حضرت  زهرا(سلام الله علیها) كسی  است  كه  از هر جهت حتی  در راه  رفتن و سخن  گفتن و در سیرت  و صورت  شبیه  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) است. دلیل  این  مطلب  روایات  متعددی  است  كه  عامه  و خاصه  نقل  كرده اند. در روایت است که عایشه می کوید: شبیه تر از فاطمه  به  پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) در راه  رفتن،  آرامش،  وقار،  سیرت،  سخن گفتن،  ایستادن  و نشستن  ندیدم.

غم  خواری  و توجه  به  امور مسلمانان، به  ویژه  شیعیان  و ایثار و انفاق  و تلاش از دیگر ویژگی های مشترک حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است

به چه مولفه های مشترک و شباهت هایی بین سیره حضرت  زهرا(سلام الله علیها) و حضرت  مهدی(علیه السلام) می توان اشاره کرد؟
حضرت  زهرا(سلام الله علیها) بقیة  النبوه و حضرت  مهدی(علیه السلام) بقیة  الانبیاء و بقیة  العترة  والصفوة  وسلالة النبوة و بقیه الله است.
حضرت زهرا باقیمانده و ادامه  نبوت است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) پس از خواندن خطبهی  فدكیه و بازگشت به خانه،  سخنانی گفتند. حضرت علی(علیه السلام) ایشان را  با این  لقب  مورد خطاب قرار دادند: "یا ابنه  الصفوه  وبقیه  النبوه"
 حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز باقیمانده و ادامه همه انبیای الهی است.  حضرت  حكیمه  خاتون در ضمن  نقل  حدیث  شب  تولد امام  زمان(علیه السلام) می گوید: او را خدمت  امام  عسكری(علیه السلام) آوردم؛  پس...فرمود: سخن  بگو
ای  حجه  الله  و بقیه  الا نبیاء و نورالا صفیاء  و غوث  الفقراء و خاتم  الا وصیاء و نور الا تقیاء...؛ پس  او(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرمود: اشهد ان  لا اله  الا الله  و... .  امام  عسكری(علیه السلام) او را  با  لقب  "بقیه الانبیاء" باقیمانده  انبیاء خطاب كرد.
حضرت  زهرا(سلام الله علیها) سیده  النساء و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سید الخلق  است. حضرت  زهرا (سلام الله علیها) طاهره و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) طاهر است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) مباركه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مبارك  است.  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) زكیه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زكی  است. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) طیبه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) طیب  است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) مطهره  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مطهر است. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) تقیه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تقی است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) نقیه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقی  است. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) محدَّثه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) محدَّث  است.
حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت بقیه اللّه(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هر دو كوكب  درّی  هستند.  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) منصوره و امام  زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) منصور است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) صدیقه  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) صادق  المقال  است.  حضرت زهرا(سلام الله علیها) صابره  و حضرت  مهدی(علیه السلام) صابر است. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) معصومه  و امام  زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) معصوم  است. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) مظهر آیه  نور و حضرت  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نور آل  محمد(علیه السلام) است. حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هر دو فریاد رس هستند. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) منتظِر و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم  منتظَر و هم منتظِر است.  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) نور اهل  آسمان  و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نور اهل  زمین  است . حضرت  زهرا(سلام الله علیها) خیره الا حرار و سیده النساء، مادر حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خیره الاِماء و سیده الاِماء است .
طبق روایات حضرت  زهرا(سلام الله علیها) و حضرت  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هر دو در شكم  مادر سخن می گفتند. امام  صادق(علیه السلام) می فرماید: وقتی  حضرت  خدیجه(سلام الله علیها) با پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) ازدواج  كرد، زنان  مكه  از او كناره  گیری  كردند (و او تنها شد) تا این  كه  به  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) باردار شد. در آن  زمان  بود كه  فاطمه با او سخن  می گفت  و از او می خواست  كه  صبر كند.

حضرت  زهـرا(سلام الله علیها) به  حـدّی  خالصـانه  خداونـد را عبـادت  می كرد كه  خداوند با او بر ملایكه  مباهات  می كرد و می فرمود: بنگرید به  بهترین  بندهِ  من  فاطمه! او در مقابل  من  ایستـاده  و از خوف  مـن  تمـامی  وجــودش  می لـرزد و با تمـامی  حضور قلب، به  عبادت  من  روی  آورده  است

حضرت  حكیمه  خاتون نیز وقتی  قضیّه  شب  تولد حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را نقل  می كند، می گوید: امام  عسكری(علیه السلام) فرمود: سورهِ  قدر را بر نرجس  خاتون  بخوان. شروع  كردم  به  خواندن  سوره  قدر. پس  آن  طفل، در شكم  نرجس  خاتون با من  همراهی  می كرد و می خواند آن  چه  من  می خواندم  و بر من  سلامی  كرد. من  ترسیدم. امام، صدا زد: ای  عمه! از قدرت  الهی  تعجب  نكن، كه  حق  تعالی  كودكان  ما را به  حكمت  گویا می گرداند و ما را در بزرگی، در زمین، حجت  خود می گرداند.
حضرت  زهرا(سلام الله علیها) و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شفیع  مؤ منان  در قیامتند. مظلومیت  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در بسیاری روایت مشهود است.   پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) به  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) و حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بسیار علاقه داشتند.
حضرت زهرا(سلام الله علیها) و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هر دو به زائران  حسین(علیه السلام) عنایت دارند. یكی  از ویژگی های  حضرت  زهرا(سلام الله علیها) این  است  كه  به  زائران  فرزند شهیدش  امام  حسین(علیه السلام) عنایت  ویژه ای  دارد. هنگامی  كه  آنان  به  زیارت  امام  حسین(علیه السلام) می روند، حضرت  زهرا(سلام الله علیها) حاضر می شود و برای  آنان  طلب  آمرزش  و دعا می كند. قضایای  زیادی  نیز بر عنایت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به زایران امام حسین(علیه السلام) دلالت  دارد. یكی  از آن ها قضیّهِ  معروف  جعفر نعل بند است  كه  مرحوم  نهاوندی  آورده  است.
بیعت  كسی  بر هر دو بزرگوار نیست  و از كسی  تقیّه  نمی كنند و از ستمگران  دوری کرده و می کنند . هر دو از تعلّقات  دنیایی آزادند . و بندگی  خداوند خدا می کنند. حضرت  زهرا(سلام الله علیها) به  حدّی  خالصانه  خداوند را عبادت  می كرد كه  خداوند با او بر ملایكه   مباهات  می كرد و می فرمود: بنگرید به  بهترین  بندهِ  من  فاطمه! او در مقابل  من  ایستاده  و از خوف  من  تمامی  وجودش  می لرزد و با تمامی  حضور قلب، به  عبادت  من  روی  آورده  است. حضرت  مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم  به  قدری  عبادت  خداوند را می  كند كه  رنگ  رخسار مباركش  متمایل  به  زرد است. امام  كاظم(علیه السلام) می فرماید: مهدی، بر اثر تهجّد و شب  زنده داری، رنگش  به  زردی  متمایل  می شود.
هر دو بزرگوار با انحراف ها و بدعت ها مبارزه می کنند. زهرا(سلام الله علیها) فدای  رسالت  و ولایت  شد تا دین  بماند، بدعت ها و انحرافات  از بین  برود و تلاش های  پدرش  به  ثمر برسد. دربارهِ  مبارزات  آن  بزرگوار با انحرافات، سخن  فراوان  است. خطبهِ فدكیه  و خطبه های  دیگر آن  بانوی  پهلو شكسته  و مصیبت  دیده، گویای  مبارزهِ  حضرت  است. حضرت  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم  با بدعت ها و انحرافات  مبارزه  می كند و فرایض  الهی  و سنن  نبوی  را احیا می کند. در دعای  شریف  ندبه  می خوانیم: كجا است  آرزو كشیده  برای  زنده  كردن  قرآن  و حدودش؟ كجا است  زنده  كنندهِ  آثار دین  و اهل  دین؟ كجا است  آن  ذخیرهِ  الهی  برای  تجدید واجبات  و سنت های  اسلام؟
غم  خواری  و توجه  به  امور مسلمانان، به  ویژه  شیعیان  و ایثار و انفاق  و تلاش از دیگر ویژگی های مشترک حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. یكی  از علت هایی  كه  فاطمه(سلام الله علیها) را به  میدان  آورد و آن  همه  مصایب  و آزارها را تحمّل  كرد، همّ و غمّ آن  حضرت  نسبت  به  امّت  پدرش  و شیعیان  شوهرش  و مصایبی  كه  دامن گیرشان  خواهد شد، بود. حضرت  مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز غم خوار همگان، به  ویژه  شیعیان  است  و برای  آنان  دعا می كنند. توقیعات  و ملاقات های  فراوان، بر این  مطلب  دلالت  می كند.

منبع: خبرگزاری آینده روشن