تعلیم دهندگانی که ادعای مربی گری ندارند!!

در دنیای امروز که همه چیز به سمت صنعت و تکنولوژی در حال حرکت است،  سهم خانواده ها و حتی معلمان در تكوین شخصیت دانش آموزان، روزبه روز كمرنگ تر می شود و به جای آن عوامل دیگری همچون رسانه ها نقش عمده ای را بر عهده دارند و به صورت شبانه روزی در تغییر اندیشه ها و افكار كودكان، نوجوانان و حتی بزرگسالان نقش تأثیرگذار و مهم خود را ایفا می كنند.

انسان در زندگی اجتماعی و در برخورد با دیگران، نیاز شدیدی به ارتباط دارد و تنها از این طریق است كه نیازهای فردی و اجتماعی خود را برآورده می كند. 
در واقع انسان از همان آغاز برای برقراری ارتباط و رساندن پیام خود به دیگران، شیوه های گوناگونی را به كار برده است؛ از كلمات و اشاره های رمزی اولیه گرفته، تا استفاده از پیش رفته ترین و در عین حال پیچیده ترین وسایل ارتباطی مدرن امروزی.  هر چند که رشد رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی كه در ابتدا بسیار ساده  و ناچیز بوده، لیکن در عصر حاضر شاهد تحوّل چشم گیری است.
پیدایش فن سینما در ابتدای قرن بیستم، ظهور رسانه های جمعی نظیر رادیو و تلویزیون، تولید و انتشار نوارهای ویدئویی و راه یابی آن به خانه های مردم در دهه های آخر قرن بیستم و همچنین بوجود آمدن پدیده ی شگفت انگیز ماهواره و شبكه ای اینترنت از مظاهر تحول این صنعت، در عصر حاضر به شمار می آید، كه انسانها می تواند آن ها را برای رسیدن به مقاصد مختلفی نظیر اطلاع رسانی، تعلیم و تربیت، اندیشه پروری، فرهنگ سازی، هدایت و راه نمایی، افزایش آگاهی های اجتماعی و ... به كار گیرد.

رسانه ها می توانند در تربیت صحیح جوانان نقش اساسی ایفاء نمایند و همچنین می توانند با برنامه های نامناسب خود موجب رفتارهای نامناسب جوانان گردند و آنها را غلط تربیت بنمایند و این امر باعث حساسیت رسانه ها می گردد.

امروزه رسانه های جمعی علاوه بر آن كه ابزاری برای سرگرمی و تفریح مردم اند، وسیله ای برای تعلیم و تربیت، فكر و اندیشه و موجب تحول و تكامل جامعه می باشند که از این جهت بسیار حائز اهمیت اند. به همین سبب می توانند نقش مهمی در تعلیم و تربیت نسل حاضر به خصوص نسل جوان ایفا كنند و در یک کلام رسانه ها تعلیم دهندگان و مربیانی اند كه ادعای معلمی و مربی گری ندارند.
در دنیای امروز که همه چیز به سمت صنعت و تکنولوژی در حال حرکت است،  سهم خانواده ها و حتی معلمان در تكوین شخصیت دانش آموزان، روزبه روز كمرنگ تر می شود و به جای آن عوامل دیگری همچون رسانه ها نقش عمده ای را بر عهده دارند و به صورت شبانه روزی در تغییر اندیشه ها و افكار كودكان، نوجوانان و حتی بزرگسالان نقش تأثیرگذار و مهم خود را ایفا می كنند.
با توجه به  اهمیت رسانه ها در امر تعلیم و تربیت و گستردگی  فعالیت های رسانه ای در كشور، لازم است تا با نگاه علمی و با درك این حقیقت كه از لازمه ی زندگی امروز، استفاده از رسانه های نوین است؛ ضمن بررسی آسیب ها و چالش های فراروی آن، راهكارهای عملی ای را برای دست اندركاران فعالان رسانه ای كشور پیشنهاد نمائیم. 
در اینجا ضرورت دارد تا بررسی کنیم که رسانه ها در چه ابعادی می توانند جوانان ما را تربیت نمایند:

الف) تربیت اخلاقی:

این برخورد از چند طریق صورت می گیرد:
1. دعوت به ارزش های اخلاقی: رسانه ها می توانند با دعوت به خوبی ها و ارزش های اخلاقی جوانان را تربیت نمایند. این امر هم به صورت مستقیم مانند سخنرانی، درس، مقاله و ... و هم به صورت غیر مستقیم مانند فیلم ها و برنامه های دیگر حاصل می گردد.
2. پرورش نیروی عقلانی: پرورش نیروی عقلانی یكی از راههای تربیت اخلاقی می باشد.[3] رسانه ها می توانند با دادن بینش صحیح و اصلاح نگرش غلط، نیروی عقلانی جوانان را بالا ببرند.
3. روش عبرت آموزی: مثلاً رسانه ها با آگاه كردن جوانان نسبت به عواقب وخیم فساد، اعتیاد، بی بند و باری و ... می توانند جوانان را تربیت نمایند.

امروزه رسانه های جمعی علاوه بر آن كه ابزاری برای سرگرمی و تفریح مردم اند، وسیله ای برای تعلیم و تربیت، فكر و اندیشه و موجب تحول و تكامل جامعه می باشند که از این جهت بسیار حائز اهمیت اند. به همین سبب می توانند نقش مهمی در تعلیم و تربیت نسل حاضر به خصوص نسل جوان ایفا كنند و در یک کلام رسانه ها تعلیم دهندگان و مربیانی اند كه ادعای معلمی و مربی گری ندارند.

4. پرورش ایمان: ایمان و اعتقاد به خداوند، اولین اصل تربیتی و مهم ترین بنای اساسی در جهان بینی و نظام فكری در تعلیم و تربیت انسان است.[4] ایمان و اعتقاد سبب تصحیح رفتار، تهذیب اخلاق، تزكیه نفس و پیشرفت و تعالی و رستگاری و خوشبختی انسان می شود، همین اصل بود كه یقین را در سلمان، شجاعت را در ابوذر، استقامت را در بلال و انفاق و ایثار را در خدیجه سلام الله علیها و ... جلوه گر می ساخت.[5]
بدین ترتیب رسانه ها می توانند با برنامه های مختلف ایمان جوانان را پرورش داده و آنان را تربیت نمایند.

ب) تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی:

1. آموزش و تصحیح رفتارهای اجتماعی: رسانه ها می توانند با برنامه های مختلف و به صورت مستقیم و غیر مستقیم، نحوه رفتارهای اجتماعی را به جوانان بیاموزند و رفتارهای غلط اجتماعی را در جوانان تصحیح نمایند، آداب معاشرت و مهارت های روابط اجتماعی را بر اساس بینش الهی و انسانی به آنها آموزش دهد.
2. تربیت انسان به لحاظ سیاسی: در جنبه های سیاسی می تواند با دادن آگاهی های سیاسی و ایجاد قدرت تحلیل مسائل، جوانان را تربیت نمایند و خطرهای سیاسی و اغفال های سیاسی ای را كه در كمین جوانان است را به آنها گوشزد كند.
3. تربیت انسان به لحاظ اقتصادی: رسانه ها می توانند با دادن بینش های لازم، جوانان را در این زمینه تربیت نمایند. همان گونه كه با دادن نگرش غلط و ایجاد اشتهای كاذب می توانند از آنها سوء استفاده كنند.
بنابراین رسانه ها می توانند در تربیت صحیح جوانان نقش اساسی ایفاء نمایند و همچنین می توانند با برنامه های نامناسب خود موجب رفتارهای نامناسب جوانان گردند و آنها را غلط تربیت بنمایند و این امر باعث حساسیت رسانه ها می گردد.
در زندگی انسان ابعاد مختلفی روان شناختی، عاطفی، سیاسی، اقتصادی، عبادی، اجتماعی و ... دارد. رسانه ها باید در هر زمینه به انسان ها بینش هایی دهد و از طریق آموزش دروس و بررسی مشكلات جوانان و ارائه راه حل ها، مهارت ها و نیازهای زندگی (مادی و معنوی) به پرورش ابعاد مختلف انسان بپردازند و انسان را نسبت به اهداف زندگی آگاه تر سازند و با چاه ها و خطرهای راه آشنا سازند.

منابع:
مركز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه 
تربیت كودك در جهان امروز، احمد بهشتی 
سایت پژوهشگاه علوم انسانی 
اخلاق اسلامی، احمد دیلمی و مسعود آذربایجان 
والدین و مربیان مسئول، رضا فرهادیان 
سایت مدبر
---------------------------------------------------------
پی نوشت:
[1] . جوانان از دیدگاه امام خمینی رحمة الله علیه ، دفتر تنظیم و نشر آثار امام رحمة الله علیه ، 1377.
[2] . تربیت كودك در جهان امروز، احمد بهشتی، ص 50، دفتر تبلیغات حوزة علمیه قم، 1377.
[3] . اخلاق اسلامی، احمد دیلمی و مسعود آذربایجان، ص 295، نشر و پخش معارف، 1377.
[4] . والدین و مربیان مسئول، رضا فرهادیان، ص 28، بوستان كتاب، 1382.
[5] . همان، ص 28.