داغ‌ترین انتخابات، ویرانگرترین زلزله در ترکیه
واحد بین‌الملل مجمع شهید باکری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به مناسبت اتفاقات اخیر در کشور ترکیه و رقابت‌های انتخاباتی مصاحبه‌ای ترتیب داد تا به شناخت ابعاد بیشتر رخدادهای اشاره شده کمک کند. این مصاحبه توسط پژوهشگر واحد بین‌الملل، آقای امیرمحمد جلیلی با کارشناس و متخصص مسائل آناتولی و قفقاز جناب آقای دکتر مسعود صدرمحمدی تهیه گردید:
حدود دو ماه از زلزله ویرانگر ترکیه می‌گذرد و حدود دو ماه به انتخابات حساس این کشور باقی است. شاید بتوان انتخابات پیش رو ترکیه را یکی از مهم‌ترین انتخابات‌های تاریخ این کشور و حتی منطقه دانست. در این انتخابات سرنوشت ترکیهٔ گرفتار به مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... مشخص خواهد شد که آیا مردم قصد دارند سکان‌داری ادامه مسیر را برای چندمین بار پیاپی به حزب عدالت و توسعه و اردوغان بسپارند یا نقشه برون‌رفت از بحران را روی میز ائتلاف شش‌گانه یافته‌اند.
به‌هرحال ترکیه یکی از کشورهای مهم منطقه است که انتخابات آن می‌تواند در سرنوشت کشورهای منطقه تأثیرگذار باشد.
اگر به روزهای قبل از زلزله بهمن‌ماه ترکیه بازگردیم، می‌توان مهم‌ترین مشکلات ترکیه را به ترتیب بحران اقتصادی و تورم و کاهش شدید ارزش پول ملی، معضل مهاجران سوری و درگیری‌های نظامی ترکیه در مناطق مختلف بخصوص جبهه سوریه دانست.این اولویت‌بندی را می‌توان از میزان تکرار کلیدواژه‌های مرتبط با آنها در سخنان انتخاباتی سران احزاب ترکیه به‌خصوص احزاب مخالف دولت برداشت کرد.
اما نه‌تنها اغلب این معضلات با وقوع زمین‌لرزه در مناطق وسیعی از جنوب و مرکز ترکیه به نحوی شدت گرفتند، بلکه مشکلات جدیدی نیز بر آنان اضافه شد.
نمودارهای اقتصادی ترکیه حالا باید سنگینی خسارت بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار زلزله را نیز تحمل کند. علاوه‌برآن، خسارت‌های صنعتی نیز قابل‌تأمل است و صنایع موجود در مناطق متأثر از زلزله نیز شدیداً آسیب دیده‌اند.
ده‌ها هزار انسان جان باخته و صدها هزار نیز آواره شده‌اند و بر مشکلات حاشیه‌نشینی شهرهای بزرگ خواهند افزود.
آوارگان سوری هم که در مناطق زلزله‌زده مستقر بودند، بسیاری‌شان به سوریه بازگشته و بسیاری دیگر به نقاط دیگر ترکیه می‌روند.
اما گویا زلزله عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه را نیز به تعویق انداخته است.
حالا می‌توان نتیجه گرفت که زلزله ویرانگر ترکیه انتخابات بسیار مهم این کشور را پیچیده‌تر از قبل کرده است.
در همین راستا واحد بین‌الملل مجمع شهید باکری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، مصاحبه‌ای اختصاصی با دکتر مسعود صدر محمدی کارشناس ارشد مسائل آناتولی ترتیب داده است تا در مورد تأثیرات زلزله ترکیه بر حوزه‌های گوناگون این کشور و برخی مسائل پیرامون آن، نظر این کارشناس محترم را جویا شود:
- بعد از وقوع زلزله بسیاری از رسانه‌ها و بعضاً کارشناسان، انگشت اتهام را به سمت صنعت سدسازی ترکیه برده و زلزله را ناشی از فشارهای وارده از سوی آب پشت سدها بر صفحات زمین دانستند.شما این ادعا را صحیح می‌دانید؟
- این ادعاها را تا جایی که من دیدم هیچ نظر قطعی علمی تأیید نکرده است. چرا که تمام زمین‌شناسان داخل و خارج ترکیه این زلزله را پیش‌بینی کرده بودند. مثل زلزله تهران یا تبریز که همه نگران و منتظر آنها هستند. چند سال قبل پیش‌بینی‌شده بود که این زلزله در ده سال آینده به وقوع خواهد پیوست (و همان هم شد). حالا هم زلزله استانبول پیش‌بینی‌شده و همه نگران آن هستند و این یک امر طبیعی است. حالا ممکن است بعد از وقوع این زلزله شایعات مختلفی پخش شود و حرف‌های گوناگونی زده شود. مسئله سنجش انرژی متراکم گسل‌ها یکی از دستاوردهای علم زمین‌شناسی است و دانشمندان این علم با محاسبات دقیق در مورد ریسک زلزله در مناطق مختلف نظر می‌دهند که در مورد این زلزله هم همین اتفاق افتاده بود. تقریباً همیشه پس از اتفاقات غیرمترقبه بازار گمانه‌زنی‌های ازاین‌دست زیاد است؛ مثلاً در همین زلزله خوی نیز شایعه شد که انجام آزمایش‌های هسته‌ای زیرزمینی عامل آن بوده است! این شایعات چیز جدیدی نیست و همیشه بوده.
راجع به سدهای ترکیه هم همین‌طور است یا حداقل تا الان گزارش علمی قابل‌اعتمادی که نشان‌دهنده علیت این سدها در زمین‌لرزه باشد به دست نیامده است. البته تخلیه آب سدها هم در رواج این شایعات بی‌تأثیر نبود که دلیل آن هم این است که پس از زلزله این سدها آسیب دیدند و دولت مجبور شد آب آنها را تخلیه کند تا فشار آب به آنها کاهش یابد و فاجعه دیگری روی ندهد.
- پس از اینکه دولت ترکیه خواستار کمک‌های بین‌المللی به زلزله‌زدگان شد، برخی دولت‌ها که روابط چندان خوبی با دولت ترکیه نداشتند نیز کمک‌هایی را برای این کشور ارسال کردند. به نظر شما این زلزله تأثیری بر سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه خواهد داشت؟
- بله. این زلزله سیاست خارجی ترکیه نسبت به سایر کشورها و سایر کشورها نسبت به ترکیه را متأثر کرد. مثل یونان. مثل اروپا. اما این که فکر کنیم این تأثیر بنیادین و زیربنایی خواهد بود و معادلات را به‌صورت گسترده تغییر خواهد داد،درست نیست. این تأثیر موقت و مقطعی است و بعد از مدتی رفتارهای طرفین به همان شکلی که بود، برخواهد گشت و همان روندهای سابق را پیش خواهند برد.
تأثیر این زلزله بر سیاست‌های نظامی آنکارا نیز همین‌طور است؟
باید گفت که طرح‌های نظامی ترکیه در سوریه را در کوتاه‌مدت تغییر داد.چرا که بر اساس اطلاعات منتشر شده تقریباً قطعی بود که دولت ترکیه می‌خواست به سوریه حمله کند و کشور را برای مدتی درگیر یک جنگ کنترل شده بکند و با این جنگ کنترل شده، انتخابات پیش رو ریاست‌جمهوری و پارلمان کشورش را تحت‌تأثیر قرار دهد. اما این عملیات نظامی با این زلزله عملاً لغو شد.
- در مورد آذربایجان نیز همین‌طور است؟ چرا که گفته شده این کشور قصد داشت با حمایت متحدانش از جمله ترکیه دست به عملیات نظامی برای ایجاد آن دالان معروف بزند.
- خیر.در مورد آذربایجان این طور نیست. این که در رسانه‌های ایران مشهور شده است که آذربایجان و ترکیه می‌خواستند عملیات مشترک برای اشغال خاک ارمنستان داشته باشند واقعاً چیزی است که جز رسانه‌های ایرانی هیچ‌کس نمی‌گوید. ترکیه با ارمنستان مرزهایش را باز کرده، آذربایجان هم به‌رغم تنش در قره‌باغ با خود ارمنستان دارد روی پیمان صلح کار می‌کند؛ اما ایرانی‌ها معتقدند که ترکیه و آذربایجان قصد عملیات مشترک برای تصرف ارمنستان را داشتند. اگر آذربایجان جنگی هم بخواهد بکند که احتمال این درگیری هم کم نیست، در منطقه قره‌باغ در محدوده لاچین و خان‌کندی خواهد بود.
- شاید مهم‌ترین سؤال هر ناظر بر مسائل ترکیه، تأثیر این زلزله بر انتخابات این کشور و محبوبیت اردوغان باشد.تحلیل شما در این مورد چیست؟
- بله، تأثیر زیادی بر محبوبیت اردوغان گذاشت و آن را کاهش داد که آن هم به دلیل بروز ناتوانی دولت در اداره امور و مدیریت بحران بود. برای همین اردوغان در شرایط دشوار و سختی قرار گرفته است.
اما همواره بزرگ‌ترین هنر اردوغان در سیاست این بوده که در صحنه‌های بحرانی و پیچیده توانسته بیشترین نفع را برای خود ببرد.به طور مثال الان کارهای بسیار بزرگی را در مناطق زلزله‌زده آغاز کرده است و تلاش می‌کند که صحنه را تغییر بدهد و تا جایی نیز موفق خواهد شد. اما این مسجل است که ضربه اصلی را خورده است. بحران مدیریت امری غیرقابل‌چشم‌پوشی در یک هفته پس از زلزله بود.
- شما در نهایت تأثیر زلزله اخیر ترکیه بر سیاست‌های نظامی، امنیتی، اقتصادی، گردشگری و... این کشور رو تا چه حد پیش‌بینی می‌کنید؟ بعضی کارشناسان معتقدند که این زلزله تأثیر زیادی بر ترکیه گذاشته و این کشور را مدت‌ها منفعل خواهد کرد و بعضی نیز اعتقاد دارند که چندان اتفاق خاصی هم نیفتاده، شما چه نظری دارید؟
اصل تأثیر این زلزله در واقع اقتصادی خواهد بود. اقتصاد ترکیه قبل از زلزله در شرایط بسیار وحشتناکی قرار داشت که این زلزله شرایط را بدتر از پیش کرد و ضربه سختی را به اقتصاد این کشور وارد کرد. یعنی هزینه‌های بازسازی و نیروی انسانی ازدست‌رفته در یک طرف، صنایعی که در مناطق زلزله وجود داشت و نابود شد طرف دیگر. صنایع چرم‌سازی و پلاستیک در آن مناطق خیلی بود. آنها تماماً نابود شدند و در وضعیت سختی قرار گرفتند که اینها وضعیت اقتصادی ترکیه را به‌صورت مستقیم تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
اما این که بگوییم ترکیه منفعل خواهد شد بسیار بعید است. یعنی فاکتور تأثیرگذاری ترکیه فقط در یک موضوع که نیست. ترکیه همان سیاست‌های خود را ادامه خواهد داد. اما در حوزۀ اقتصادی در شرایط سختی خواهد بود و مجبور خواهد شد که با کمی احتیاط رفتار کند. شاهد کاهش رفتارهای هزینه‌زایی که تأثیر اقتصادی دارند خواهیم بود که این نیز طبیعی است.
همچنین بخوانید : تبعات منفی پروژه سدسازی GAP برای تـرکیه
مطالب مرتبط
