انسان برای ایجاد مودت و مهربانی بین خود و دیگران باید از تمام فرصتها استفاده کرده تا بتواند این حلقه‌ی انسانیت و برادری را تنگتر و به تبع آن محبت و مودت بشتری با دیگران داشته باشد.
اگر به تمام زوایای دستورات اسلامی بالاخص در حوزه‌ی صله رحم و مهمانی رفتن یا مهمانی دادن، توجه کنیم، به ظرافت و تیزبینی دین اسلام، برای استفاده از تمام فرصتها پی می‌بریم و بدون تردید در هیچ مکتب اخلاقی همانند اسلام بر محبت و صمیمیت تاکید نشده است.
استقبال و بدرقهی مهمان
از جمله مصادیق و ظرافتهای اسلام را می توان در موضوع مهمانی دادن دانست و اینکه انسان باید برای مهمان، بزرگی و اکرام قائل شود و اینکه به هنگام، آمدن مهمان به استقبال او رفته و همچنین در زمان پایان مهمانی و رفتن، او را بدرقه کند. این اعمال بدین معناست که انسان برای توسعه‌ی در محبت و افزایش آهنربای اخوت، سنگ تمام بگذارد و در ابتدا به استقبال مهمان رفته و با روی گشاده از او استقبال کند و در پایان مهمانی نیز، مهمان را بدرقه کرده و تا دم در همراهی کند.
استقبال از مهمان
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:
«لَمَّا جَاءَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ مِنَ الْحَبَشَةِ قَامَ إِلَيْهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اسْتَقْبَلَهُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ خُطْوَةً، وَ عَانَقَهُ وَ قَبَّلَ مَا بَيْنَ عَيْنَيْهِ، وَ بَكَى فَرَحاً بِرُؤْيَتِهِ [1] چون جعفر بن ابى طالب از حبشه برگشت پيغمبر (ص) به سويش شتافت و به اندازه دوازده قدم از او استقبال فرمود، او را در آغوش گرفت و پيشانىاش را بوسيد و با ديدن او اشك شادى ريخت.»
در این روایت امام نوع برخورد با مهمان را بطور عملی از رفتارها و برخوردهای پیامبر به عنوان یک الگوی عملی و اخلاقی بیان می فرمایند که در برخورد با یک مهمان
اولا با روی گشاده و خوشحالی به استقبال او برویم.
ثانیا به هنگام رسیدن به مهمان با او مصافحه یا او را در آغوش بگیریم.
بدرقهی مهمان
علاوه بر اینکه باید در هنگام ورود مهمان از او استقبال کرد در هنگام رفتن نیز باید مهمان را بدرقه کرده تا یک خاطره‌ی خوب و بیاد ماندی در ذهن او باقی مانده و اکرام مهمان را به اوج خود برسانیم.
در روایتی از آقا رسول الله(صلی الله علیه و آله) نقل شده است: « إِنَّ مِنْ حَقِّ الضَّيْفِ أَنْ تَمْشِيَ مَعَهُ فَتُخْرِجَهُ مِنْ حَرِيمِكَ إِلَى الْبَابِ. [2] یکی از حقوق مهمان این است که حداقل تا در خانه او را بدرقه کنی.»
روایات بیان شده گویای جامعیت اسلام از یک سو و ترویج عاطفه و محبت از سوی دیگر است و انجام این اعمال می تواند یکی از روشهای عملی برای جذب حداکثری در دین اسلام باشد که از مصادیق ان را می توان در برخوردی از امیرالمومنین علی(علیه السلام) مشاهده کرد.
امام علی(علیه السلام) با یکی از یهودیان عازم شام بود، هنگامی که به دوراهی شام و کوفه رسیدند، حضرت همراه یهودی به سمت شام حرکت کرد. یهودی پرسید: مگر مقصد تو کوفه نبود؟ حضرت فرمودند: بله ولی خواستم مقداری شما را بدرقه کنم، سپس بازگردم و به سمت کوفه بروم.
یهودی پرسید آیا این برنامه شخصی شماست یا از دستورات دینتان است؟ حضرت فرمود: این عمل از جمله دستورات دین اسلام است. یهودی گفت دینی که اینقدر به دیگران احترام می گذارد، شایسته‌ی پیروی کردن است. سپس اسلام را پذیرفت و مسلمان شد. [3]
نتیجه:
همانطور که برای تمامی کارها در دین اسلام اعمال و آدابی قرار داده شده است، برای مهمانی دادن نیز آدابی قرار داده شده است که یکی از مهمترین‌های آن استقبال و بدرقهی مهمان است که این عمل بهترین راه برای توسعه و تقویت مهربانی و مودت و اخوت است.
منبع بیشتر برای مطالعه:
آداب معاشرت در اسلام، آیت الله مکارم شیرازی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة، مؤسسة آل البيت، قم، چاپ اول، 1409 ق، ج12، ص226.
[2]. همان.
[3]. آیت الله ناصر مکارم شیرازی، آداب معاشرت در اسلام، انتشارات صفحه نگار، چاپ اول، پاییز91، ص281.
