بدون تعارف رهبر انقلاب با شورای عالی انقلاب فرهنگی

بدون تعارف رهبر انقلاب با شورای عالی انقلاب فرهنگی

در این نوشتار به برداشتی شفاف از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله امام خامنه ای در دیدار رئیس و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخته می شود. در ادامه با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.

بسمه تعالی

از آنجایی که «فرهنگ هویّت یک ملّت است و ارزش های فرهنگی روح و معنای حقیقی یک ملّت» [1]  را نشان می دهد «یعنی باورهای مردم، ایمان مردم، عادات مردم، آن چیزهایی که مردم در زندگی روزمره با آن سروکار دائمی دارند و الهام بخش مردم در حرکات و اعمال آنها است» [2] پس در نتیجه جایگاه فرهنگ یک جایگاه بی بدیل بوده و ضرورت آن از بالاترین جهادها محسوب می شود و بارها رهبری در بیانات خود بر آن تأکید دوچندان داشته ‍اند.

✓ «ما مسئولیّت شرعی داریم، مسئولیّت قانونی داریم در قبال فرهنگ کشور و فرهنگ عمومی کشور.» [3]

✓ «اصلاح فرهنگ عمومی، از همهٔ کارها مهم تر است؛ چون این کار، محور همهٔ کارهای دیگر است.» [4]

✓ «ایجاد فرهنگ و اندیشهٔ صحیح در جامعه جهاد است.» [5]

✓ «کارزار فرهنگی از کارزار نظامی اگر مهم تر نباشد و اگر خطرناک تر نباشد، کمتر نیست.» [6]

دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی سراسر گلایه و توبیخ بود برای گوش های شنوایی که در عرصۀ فرهنگ مسئولیت دارند و ما بر آن شدیم که چند خطی آن گلایه ها را تبیین کنیم و آن محوریتی که امام انقلاب بیان فرمودند را با ارائه پیشنهادی عرضه بداریم:

نکته ۱: «با وجود غنا و تراز بالای افراد حاضر در این شورا، اما هویت جمعی شورای عالی به تناسب اعضای آن، بروز لازم را ندارد و لازم است تأثیرگذاری شورا در مسائل فرهنگی کشور تقویت شود.» [7]

ابتدا به افرادی که عضو این شورا هستند، توجه فرمایید که این شورا متشکل از چه کسانی است! و با فاکتورگیری از برخی چهره های حقیقی که جایگاه حقوقی ندارند؛ حضرت آقا با اشاره ای ظریف به این مسئله که حضرات هرکدام در جایگاه خود از داعیه داران فرهنگ و دیانت و سیاست هستند؛ ولی به عمل کار بر آید به سخن دانی و ... نیست و شماها در این وظیفۀ خطیر خود عناصر ناکارآمدی محسوب می شوید. و اگر می فرماید که لازم است تأثیرگذاری شورا تقویت شود، این فرمایش به منزلهٔ این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی یا اصلاً اثری ندارد و یا در حد بسیار ضعیفی است که نیاز به تقویت دارد، البته باتوجه به بررسی و تحلیل خروجی عملکرد آن در این مدّت همان مورد اول را به ذهن متبادر می سازد.

نکته ۲: تعریف و غایت انقلاب فرهنگی از نظر رهبری، احیا و روآوردن به مفاهیم اسلامی و فرهنگ اسلامی در راستای پویاسازی فرهنگ جامعه است و صرف تعظیم شعائر بدون انتظار خروجی اصلاً از دایره فرهنگ خارج می شود؛ بنابراین انقلاب فرهنگی باید تحول ایجاد کند؛ چون هیچ انقلابی بدون تحول معنا ندارد. با این اوصاف حتی طبق تعریف لغوی هم حساب کنیم، نمی توانیم نمرۀ قبولی برای شورا در نظر بگیریم.

نکته ۳: «انتظار این است که برای امور مربوط به شورا وقت مناسب و کافی گذاشته شود.» [8]

خیلی ساده و بی تعارف اگر این مسئله را ارزیابی کنیم، مطالب زیادی در آن نهفته از جمله اینکه شماها نسبت به مسئولیتی که پذیرفته اید در شمار افراد بی تعهد به حساب می آیید تا مادمی که به وظایف خود در قبال شورای عالی انقلاب فرهنگی به خوبی عمل کنید و یا اصلاً برای این کار بسیار، بسیار مهم که صیانت از فرهنگ حرم بزرگ جمهوری اسلامی بوده، وقت مناسب و کافی نگذاشته اید. البته در بند بعدی هم باز به این مسئله تأکید می فرمایند که «مهم ترین نقش و وظیفۀ این شورا، هدایت فرهنگی کشور و جامعه است.» [9] که در این مورد هم باز کوتاهی صورت گرفته است.

حال سؤال این است که شماها با این رزومه معلوم، مبرهن و محرز چگونه توانسته اید زیر بار این مسئولیت خطیر بروید؟!

نکته ۴: تفاوت بین شیوه هدایت فرهنگی دستگاه های رسمی و تشکل های مردمی است که در این مورد نیز شورا کوتاهی کرده و نقش خط دهی و حضور در تشکل ها و راهبری میدانی جهت جلوگیری از برخی اسراف ها را انجام نداده و در نتیجه منجر به اسراف در هزینه های مادی و معنوی شده است و همۀ اینها نیازمند یک بینش صحیح و یا به عبارتی مهندسی صحیح فرهنگی است.

نکته ۵: بسیار جالب است که امام خامنه ای با اشاره به برخی از دستگاه های مرتبط با شورای عالی انقلاب فرهنگی همچون فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش وپرورش، سازمان تبلیغات و صدا و سیما در نقش هدایتگری فرهنگی جامعه آنها را مورد نقد قرار داده و می فرماید که «هدایت فرهنگی، فقط با ابلاغ سندهای تحول امکان پذیر نمی شود؛ بلکه باید این سندها محقق و اجرایی شوند و ضمانت اجرای آنها هم حضور رؤسای سه قوه در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.» [10]

لذا باید در نظر داشته باشند که فرهنگ یک مقولۀ عملیاتی و میدانی است و با بروکراسی اداری و کاغذبازی و سندسازی هرگز نمی توان به افق های والای تمدن نوین اسلامی دست یافت. راستی چه خبر از مرکز مدیریت حوزۀ علمیه؟!

همان که باید ذاتیات آن دغدغۀ تربیت و فرهنگ سازی باشد، همان که باید راهبر امور معنوی و روحانی جامعه باشد، همان که هیچ برنامه ای برای آیندۀ دانشجوها و طلاب خود ندارد، همان که باید طلاب را طوری پرورش می داد که در سه، چهار سال اول طلبگی بتوانند یکی از خلأهای نظام را پر کنند؛ و آنجا بود که رهبر انقلاب در دیدار جمعی از اساتید، مبلّغان و پژوهشگران حوزه های علمیه کشور در سال ۱۳۸۶ فرمودند که «اگر حوزه بخواهد از تحول بگریزد، منزوی خواهد شد؛ اگر نمیرد، اگر زنده بماند.» [11] با این اوصاف به نظر می رسد که کار حوزه از انزوا گذشته باشد. ناگفته نماند که حساب روحانیت حقیقی و جهادی و حوزۀ علمیه امام زمان (ارواحنا له الفداء) با بخش اداری و تصمیم گیرندۀ حوزه (مرکز مدیریت) کاملاً جداست...

نکته ۶: اگر بخواهیم دقیق تر به بیانات رهبر انقلاب توجه کنیم؛ از کنار این مسئله نباید به سادگی گذشت که حضرت آقا با طرح «لزوم بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور» [12] به سخنان گذشته خودشان برای شورا تأکید داشتند؛

در این مسئله دو نکته مهم قابل طرح است که:

اولاً؛ اگر گوش شما بدهکار حرف بود که نیازی به تکرار مجدد نبود و همان موقع که سخنان رهبری بر شما ابلاغ شد، می رفتید و عمل می کردید که متأسفانه در این مورد شما را اهل عمل نیافته ایم.

ثانیاً؛ فرمودند بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی، یعنی این بنا و ساختار فرهنگی در کشور از پای بست ویران است و نیاز به بازسازی دارد و نه بازسازی معمولی بلکه یک بازسازی انقلابی و این هم محقق نخواهد شد مگر اینکه متخصصین امر مهندسی فرهنگی سکان هدایت فرهنگی جامعه را به دست بگیرند نه افراد ذی نفوذی که تمام دغدغۀ آنها میزهای تحت امر خودشان است ... (فتأمل)

نکته ۷: امام انقلاب اشاره ای داشتند که: «با وجود تغییر بسیاری از بنیان های غلط اما عوامل مختلف به مرورزمان موجب تضعیف روحیه تهاجمی انقلاب می شود که باید این موضوع مورد مراقبت و رصد جدی قرار گیرد تا دوباره آن بنیان های غلط سر بر نیاورند.» [13] یعنی بروید برای ایجاد رصدخانه فرهنگی برنامه ریزی کنید و بدانید که سنگر فرهنگ نیاز به صیانت و دیده بانی دارد و فضای ولنگاری که به وجود می آید؛ یعنی یک عده مسئول ذی ربط در خواب غفلت به سر می برند.

نکته ۸: رهبر انقلاب فرمودند: «می توان به کمک پایه های فکری انقلاب و جوانان فعال، آن فرهنگ و روحیه انقلابی را بار دیگر تجدید کرد و یک حرکت عظیم فرهنگی به وجود آورد.» [14]

یعنی اتکا به مبانی فکری انقلاب با محوریت جوانان فعال جهت ترمیم ضعف ها و تجدید ویرانی ها که توسط مسئولین بی کفایت در امر فرهنگ همواره فعالیت های صوری و روبنایی باعث شده تا فرهنگ و کارهای فرهنگی سطحی و بی اثر باشند، چون فعالیت از سر رغبت و عشق و نگاه به افق تمدن نوین اسلامی نباشد و با اکراه و جهت گذراندن وقت اداری و ساعت ورود و خروج زدن در نهادهای فرهنگی حاکم باشد، همین ویرانی ها را در پی خواهد داشت.

نکته ۹: اینکه می فرمایند: «هوشیاری دائم، شناخت دقیق ضعفهای فرهنگی در عرصه هایی نظیر اجتماع، سیاست، خانواده، سبک زندگی و دیگر عرصه ها و تلاش برای دستیابی به راه حل های عالمانه برای رفع نقاط ضعف و ترویج گزاره های صحیح فرهنگی، از الزامات اساسی مهندسی فرهنگی کشور است.» [15]

منظور رهبری این نیست که بروید برای منابر و تریبون های خود خوراک بسازید و همایش های تشریفاتی برگزار کنید و بعد از گذشت چند سال حاصل تریبون و منابر آقایان مسئول همین جامعه کنونی و یا بدتر از آن باشد، بلکه ایشان به تخصص و فعالیت عالمانه در مهندسی فرهنگی اشاره دارند و می فرمایند که مهندسی فرهنگی را سرلوحۀ فعالیت های فرهنگی قرار دهید و در این امر هم متخصصین اصلی و پیشرو در کشور کاملاً مشخص هستند که چه کسانی در این امر صاحب فکر و مبنا هستند؛ لذا هرچقدر هم عنوان و اسم ورسم بزرگی دارید مهم نیست به سراغ متخصصین مهندسی فرهنگی بروید و دست آنها را بگیرید و بیاورید سکان هدایت فرهنگی جامعه را به آنها بسپارید تا به یک خروجی برسد. همان گونه که در بیانات سال های گذشته نیز بر آن تأکید داشته اند؛ ولی حضرات انگار در این گونه جلسات برای وقت گذرانی و استراحت بیشتر تشریف دارند: «یکی از سندهای بالادستی موردنیاز کشور، تدوین نقشۀ مهندسی فرهنگی است که باید در آن، ضمن ترسیم وضع مطلوب، نیازها نیز دیده شود.» [16]

و نیز قبلاً در مورد نفس این جلسات خود رهبری خیلی شفاف بیان داشته اند که «مصوّبات اینجا بایستی اجرا بشود؛ حالا سازوکاری برای ضمانت اجرا تدوین می کنید، فبهاونعمة؛ اگر فرض کنیم که یک سازوکار خاصّی هم برای ضمانت اجرای مصوّباتِ اینجا تدوین نمی شود، خودِ حضور رئیس جمهور و رئیس قوهٔ مقنّنه برای قانون گذاری - آنجاهایی که احتیاج به قانون گذاری است - و وزرای محترم و مسئولان دستگاه های ذی ربط، باید به معنای ضمانت اجرا باشد» [17]

امید است که این تلنگرها دل های خفتۀ برخی حضرات را بیدار کند.

والسلام علی من اتبع الهدی