روش پاسخ به سوالات مذهبی کودکان

روش پاسخ به سوالات مذهبی کودکان 

کودکان پرسش میکنند تا یاد بگیرند. پدر و مادر با دانستن همین نکته نه تنها نباید از پرسش کودک خود خسته شوند بلکه باید از این گونه پرسشها استقبال کنند. در این بخش، به بهترین روشهای پاسخ به سوالات مذهبی کودکان و خردسالان می پردازیم.

نکاتی درباره چگونگی جواب دادن به پرسشهای مذهبی کودکان

 در دهه های محرم و ایام سوگواری حضرت امام حسین علیه السلام، سوالات و ابهاماتی برای کودکان مطرح میشود که از پدر و مادر خود میپرسند.

«بابا، چرا امام حسین (علیه السلام) شهید شد؟»، «مامان، چرا بعد از این همه سال باید برای شهید شدن امام حسین علیه السلام عزاداری کنیم؟»، «بابا، میشه بپرسم خدا چیه؟» و ....

قبل از هر چیز باید بدانیم کودکان به 4 علت پرسش میکنند:

۱-شناختن

۲- کنجکاوی

۳- دیدن تضاد ها

۴- تعارض ها

چند توصیه مهم درباره نحوه پاسخگویی به پرسشهای اعتقادی کودکان

نگویید تو در حد این مسائل نیستی!

پرسش کردن کودکان ما بیشتر برای یادگیری و شناخت است و به همین علت اگر پرسش را از کودکمان بگیریم، هیچ نسلی رشد نمیکند و حتی علمی و شناختی برای آنها به وجود نمیاید. روش  و راه جواب دهی به این دسته از پرسشهای اعتقادی، جواب منطقی و بدون جهت گیری است. نباید از اصطلاحاتی و کلماتی، چون «الان وقت این پرسش نیست» یا «تو در حد این مسائل نیستی» استفاده کنیم. باید به صورت منطقی جواب دهیم و درست این است که ابتدا از کودکمان بپرسیم خودش چه فکر و برداشتی دارد و در ادامه صحبت او، به جمع بندی و جواب منطقی بپردازیم. استفاده از انواع مثال ها و زبان تمثیل میتواند در این زمینه به شما بسیار کمک کند.

با پرسشهای مفهومی جواب دهید

کودکان دوست دارند همواره پرس و جو کنند و کنجکاوی برای آنها نوعی بازی ذهنی است و علت آن، آشنایی بیشتر با محیط اطراف شان است. درجواب به این دسته از پرسشها، یک نکته دیگر نیز قابل اهمیت است که جواب گویی باید با پرسشهای زیادی اتفاق بیفتد. مثلا اگر کودک شما موضوعی را میداند و میخواهد بیشتر بداند و پرسشی مطرح میکند، شما باید به جنبه دیگر آن موضوع بپردازید و توضیح شما همراه با پرسشهای مفهومی زیادی باشد.گاهی لازم است کودک را در آن موقعیت قرار دهید و بگویید: «اگر تو بودی، چه کار میکردی؟!»

تضاد و تعارض های ذهنی کودک باید حل شود

وقتی اتفاقاتی در پس زندگی عادی می افتد که تاکنون نبوده است، برای کودکمان تضاد ذهنی ایجاد میشود و شروع به پرسیدن میکنند. در این شرایط بهترین راه، همراهی کودک است تا ابتدا تجربه کسب کند. گاهی باید سوال را با مسائل عاطفی و احساسی جواب داد. وجود رابطه ی پر از محبت، میتواند بسیار در این مسئله کمک حال باشد. همچنین گاهی اتفاقاتی در زندگی می افتد که با اتفاقات گذشته مخالف است. کودک در این حال دچار تعارض میشود. در این شرایط برای جواب گویی به پرسش کودکان، باید از زبان مقایسه استفاده و موارد متناقض را در شرایطی منطقی مقایسه و بررسی کرد تا نتیجه قابل توجهی به دست آید.

تفاوت پرسشهای کودکان قبل و بعد از بلوغ

نکته بسیار مهم، این است که اگر کودک ما به صورت منظم در محیط های مذهبی قرار گیرد به مرور زمان، جواب بسیاری از پرسشهای خود را می یابد و خودش رفتار و روحیاتش را مدیریت میکند و سوالاتش را به راحتی جواب میدهد. البته نکته قابل توجه این است که جنس پرسشها در دوران کودکی و بلوغ با هم متفاوت است. پرسشهای دوران کودکی، بیشتر از جنس شناختن و کنجکاوی است و پرسشهای دوران بلوغ به علت بحرانها و انقلابهای درونی، از جنس حل تضادها و تعارضهاست.

نحوه جواب دادن به چند پرسش رایج کودکان

خدا چیست و کیست؟

این پرسش بسیار مهم است و قبل از هر جوابی باید خود کودک را با این پرسش درگیر کنیم تا زبان و فهم کودک ما  را بشناسیم. خودت چی فکر میکنی؟ یا چه حسی و درکی داری؟ فکر  میکنی چیست؟ در قدم دوم باید به او بگوییم خدا کجاست؟ و خدا جایی نیست جز در قلب او. با پرداختن به این پرسشها از دریچه ی ذهن کودک، میتوان او را در مسیر رسیدن به جوابی ساده قرار داد.

چرا باید عزاداری کنیم؟

در این پرسش ابتدا باید احساس مسئولیت و عاطفه کودکمان را بشناسیم و او را درگیر کنیم. چیز هایی را که از دست داده و ناراحت شده است، برایش یادآوری و سعی کنیم عواطف و احساسات او را در نبود آنچه برایش ارزش دارد، بروز دهد. طبق دیدگاه علم روانشناسی، شور و هیجان نیز در کنار شعور، عامل سلامتی روان است.

چرا امام حسین علیه السلام شهید شدند؟

هیچگاه درجواب به این پرسش سعی نکنید واکنش منفی نشان دهید که چرا این پرسش را پرسیده است! باید اول خودمان بدانیم فلسفه ی شهادت امام حسین علیه السلام چه بوده است. کودکان جنس بدی و ظلم را میشناسند و باید بپرسیم اگر تو بودی در برابر ظلم سکوت میکردی یا نه؟ تا چه حد؟ و ... تا ذهن کودک ما با این موضوع آشنا شود.

چرا فلان فرد که عزادار است، کار غلطی انجام میدهد؟

این هم پرسش مهمی است و کاش یک عزادار، حداقل در این ایام به این نکته مهم توجه کند که کودکان مشغول تماشای او هستند و خواهند بود. با این حال و درجواب به این پرسش، باید زبان مقایسه را به کار گیریم و به کودکان در قدم اول بگوییم که هر کسی مصونیت از خطا ندارد و امکان دارد کار اشتباهی انجام دهد.از طرفی به او نشان بدهیم اگر کار اشتباهی را دید، باید اشتباه بودن کارش را بفهمد و از آن رفتار بد دوری کند. پرسشهایی چون اینکه اگر کاری غلط باشد ما باید انجام بدهیم؟ در راستای جواب دادن به این پرسش، گره گشا به نظر میرسد.

کودک باید آزادانه هر سوالی را بپرسد

در پایان توجه داشته باشید که هر پرسشی را میتوان پاسخگو بود. فقط باید این نکته ی اساسی را در نظر بگیریم که پاسخگویی به یک پرسش، سبب نشود شخصیت کودکمان مورد پرسش قرار گیرد. کودک میتواند هر پرسشی را بپرسد و آزاد است و نباید بابت سوال پرسیدنش بازخواست و مواخذه شود. همراهی کردن و گوش دادن به کودک و توجه به او، ۵۰ درصد پاسخ به سوال اوست.