آشنایی با زندگینامه عاتکه دختر حضرت عبدالمطلب

آشنایی با زندگینامه عاتکه دختر حضرت عبدالمطلب

در این بخش از ضیاءالصالحین، شما را با زندگینامه عاتکه دختر حضرت عبدالمطلب علیه السلام که عمه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیزمی باشد، آشنا خواهیم کرد. در ادامه با ما همراه باشید.

چکیده ای از زندگینامه عاتکه دختر عبدالمطلب 

نام کامل : عاتِکة بنت عبدالمُطَّلِب

محل تولد : مکه، حجاز، عربستان

همسر : ابو امیه بن مغیره

خویشاوندان : پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم (عمه)، ام سلمه

فرزندان : عبدالله بن ابی امیه، زهیر بن ابی امیه، قریبه بنت ابوامیه

پدر : عبدالمطلب بن هاشم

مادر : فاطمه بنت عمرو بن عائض

قبیله : بنی هاشم

برادران و خواهران :

حارث بن عبدالمطلب

ابوطالب بن عبدالمطلب

زبیر بن عبدالمطلب

عبدالله بن عبدالمطلب

ابولهب بن عبدالمطلب

عباس بن عبدالمطلب

حمزه بن عبدالمطلب

ام حکیم بنت عبدالمطلب

بره بنت عبدالمطلب

صفیه بنت عبدالمطلب

اروی بنت عبدالمطلب

امیمه بنت عبدالمطلب

محل دفن : بقیع

هجرت به : مدینه

آشنایی با زندگینامه عاتکه دختر عبدالمطلب 

عاتِکه بنت عبدالمطلب بن هاشم، از زنان بنی هاشم ، عمه رسول خدا ، دختر عبدالمطلب بن هاشم، خواهر ابوطالب و عبدالله، و مادرش فاطمه بنت عمرو بن عائذ مخزومی است. در اسلام او، و برخی او را در زمره اصحاب ذکر کرده اند. و روایت کرده است که خوابی دید که او را ترساند و داستان او درباره برادرش عباس بن عبدالمطلب مربوط به جنگ بدر بود.

برخی از عاتکه بعنوان زن شاعر یاد کرده اند شعری در مدح پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به او منسوب است.

عاتکه در دوران جاهلیت با ابو امیه بن المغیره بن عبدالله بن عمر بن مخزومی از اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم ازدواج کرد و از او عبدالله بن ابی امیه، زهیر بن ابی امیه و قریبه بنت ابی امیه به دنیا آمد.ابن شهرآشوب، قدایی و دیگران ذکر کرده اند که عاتکه مادر ام سلمه همسر پیامبر نیز بوده است، بنابراین ام سلمه دختر عمه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بوده است.

رویای عاتکه در بدر 

روایت شده است که عاتکه بنت عبدالمطلب قبل از جنگ بدر خوابی دید، پس آن را برای برادرش عباس بن عبدالمطلب نقل کرد و خلاصه قبل از جنگ بدر سواری را دید که وارد مکه شد و فریاد می زد ای آل غدر به سوی موضعی بشتابید که پس از سه روز در آنجا کشته خواهید شد، سپس بالای کوه ابوقبیس رفت و سنگی از کوه ابوقبیس را به سوی کعبه انداخت، آن سنگ خرد شد و در هر خانه ای در مکه تکه ای از آن افتاد به جز در خانه های بنی هاشم و بنی زهره. ابوجهل او را انکار کرد و گفت سه روز به فرزندان عبدالمطلب مهلت می دهم اگر اتفاقی رخ ندهد، آنان را دروغگوترین خاندان عرب معرفی می کنم. همانا خداوند رؤیای او را برآورده کرد، زیرا جنگ بدر رخ داد و قریش در مقابل سپاه مسلمانان شکست خوردند.

عاتکه بنت عبدالمطلب گفت : چه کسانی به خوابهایش ایمان آوردند و قریش هنگامی که مورد تهمت قرار گرفتند او را تکذیب کردند.

أَلَمْ تَكُنِ الرُّؤْيَا بِحَقٍّ وَيَأْتِكُمْ بِتَأْوِيلِهَا فَلٌّ مِنَ الْقَوْمِ هَارِبُ رَأَى فَأَتَاكُمْ بِالْيَقِينِ الَّذِي رَأَى بِعَيْنَيْهِ مَا تَفْرِي السُّيُوفُ الْقَوَاضِبُ فَقُلْتُمْ كَذَبْتَ، وَلَمْ أَكْذِبْ، وَإِنَّمَا يُكَذِّبُنِي بِالصِّدْقِ مَنْ هُوَ كَاذِبُ وَمَا فَرَّ إِلَّا رَهْبَةَ الْمَوْتِ مِنْهُمُ حَكِيمٌ وَقَدْ ضَاقَتْ عَلَيْهِ الْمَذَاهِبُ وَقَرَّ صَبَاحُ الْقَوْمِ عَزْمَ قُلُوبِهِمْ فَهُنَّ هَوَاءٌ وَالْحُلُومُ عَوَازِبُ مَرَوْا بِالسُّيُوفِ الْمُرْهَفَاتِ دِمَاءَكُمْ كِفَافًا كَمَا يَمْرِي السَّحَابَ الْجنَائِبُ فَكَيْفَ رَأَى يَوْمَ اللِّقَاءِ مُحَمَّدًا بَنُو عَمِّهِ وَالْحَرْبُ فِيهَا التَّجَارِبُ أَلَمْ يَغْشَهُمْ ضَرْبَا يُحَارُ لِوَقْعِهِ الْجَبَانُ وَتَبْدُو بِالنَّهَارِ الْكَوَاكِبُ أَلَا بِأَبِي يَوْمَ اللِّقَاءِ مُحَمَّدًا إِذَا عَضَّ مِنْ عَوْنِ الْحُرُوبِ الْغوَارِبُ كَمَا بَرَدَتْ أَسْيَافُهُ مِنْ مَلِيكَتَيْ زَعَازِعَ وِرْدًا بَعْدَ ذَلِكَ صَالِبُ حَلَفْتُ لَئِنْ عُدْتُمْ لَيَصْطَلِمَنَّكُمْ بِجَأْوَاءَ تَرْدِي حَافَتَيْهَا الْمَقَانِبُ كَأَنَّ ضِيَاءَ الشَّمْسِ لَمْعٌ بُرُوقُهَا لَهَا جَانِبَا نُورٍ شُعَاعٌ وَثَاقِبُ...

تفاوت اسلام و مهاجرت 

در تغییر دین عاتکه و خواهرش اروی بنت عبدالمطلب اختلاف بود و در تشرف صفیه اختلافی نبود. ابن اسحاق و جمعی از علما گفتند که هیچ یک از عمه های حضرت محمد اکرم صلی الله علیه وآله وسلم جز صفیه اسلام نپذیرفته اند، برخی عاتکه را جزء اصحاب ذکر کرده اند. 

ابن سعد گفت که اسلام آورد و به مدینه هجرت کرد و بلاذری ذکر کرد که اسلام آورد و قبل از هجرت از دنیا رفت و ابن حبیب در «المبارک» از او بعنوان بیعت بنی هاشم یاد کرده است. به نقل از الواقدی. ذهبی گفت: او اسلام آورد و هجرت کرد. او صاحب آن رؤیت در عصر اهل بدر بود و آن رؤیت، برادرش ابولهب را از ترک او باز داشت. و ما جز در رؤیا از آن سخنی نشنیدیم.»

خلیفه بن خیاط گفت: من اسلام را شناختم و اسلام آوردم و از او حدیثی حفظ نمی کنیم الدرقوتنی گفت : «او در حالی که بینایی داشت اسلام آورد. و شعری در مورد اهل بدر دارد که در آن رؤیاها و صدق خود را در آنها ذکر کرده است. چیزی به او نسبت داده نشد.» و در کتاب آمده است: «کسی آن را در میان راویان و تعداد روایاتشان ذکر نکرده است».

مرگ عاتکه دختر عبدالمطلب 

منابع تاریخ وفات عاتکه دختر عبدالمطلب را مشخص نکرده اند و گفته شده است که او در مکه درگذشته است. و البلذری گفته است که وی قبل از هجرت درگذشته است [20] و برخی منابع ذکر کرده اند که وی در مدینه درگذشته است. و گفته شده که او را در قبرستان بقیع در کنار صفیه بنت عبدالمطلب دفن کردند.

گفته شده است که او پس از رحلت حضرت محمد اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می زیسته است، جایی که ابن سعد در لایه های خود شعر در مرثیه بر رسول خدا اکرم صلی الله علیه وآله وسلم برای او ذکر کرده است، مشکلی وجود دارد، زیرا بعید است که او تا رحلت رسول خدا اکرم صلی الله علیه وآله وسلم زنده بوده باشد. هیچ خبری یا اشاره ای از او در دست نیست. مخصوصاً اینکه دو پسرش عبدالله و زهیر اسلام آوردند. مرگ او را نیز ذکر نکردند تا ما بدانیم که خدا داناتر است.

نوحه عاتکه برای پدرش عبدالمطلب

چون وفات عبدالمطلب نزدیک شد و دانست که می میرد، دخترانش را جمع کرد و شش زن بودند : صفیه، برّه، عاتکه، ام حکیم البیضاء، امیمه و اروی. عاتکه دختر عبدالمطلب در حال گریه بر پدرش گفت:

أَعَيْنِيَّ جُودَا وَلَا تَبْخَلَا بِدَمْعِكُمَا بَعْدَ نَوْمِ النِّيَامِ

أَعَيْنِيَّ وَاسْحَنْفِرَا واسكبا وشوبا بكاء كَمَا بِالْتِدَامِ

أَعَيْنِيَّ وَاسْتَخْرِطَا وَاسْجُمَا عَلَى رَجُلٍ غَيْرِ نِكْسٍ كَهَامِ

عَلَى الْجَحْفَلِ الْغَمْرِ فِي النَّائِبَاتِ كَرِيمِ الْمَسَاعِي وَفِيِّ الذِّمَامِ

عَلَى شَيْبَةِ الْحَمْدِ وَارَى الزِّنَادِ وَذِي مَصْدَقٍ بَعْدُ ثَبْتِ الْمَقَامِ

وَسَيْفٍ لَدَى الْحَرْبِ صَمْصَامَةٍ وَمُرْدَى الْمُخَاصِمِ عِنْدَ الْخِصَام

وَسَهل الْخَلِيفَة طَلْقِ الْيَدَيْنِ وَفِي عَدْمَلِيٍّ صَمِيمٍ لُهَامِ

تَبَنَّكَ فِي بَاذِخٍ بَيْتُهُ رَفِيعُ الذُّؤَابَةِ صَعْبُ المَرَامِ

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته