آموزه هايي از قرآن و اهل بيت عليهم السلام در باب حجاب - بخش سوم

﴿وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ﴾[1]
و زنان نبايد پاهايشان را [هنگام راه رفتن آن گونه] به زمين بزنند تا آنچه از زينت هايشان پنهان مي دارند [به وسيله نامحرمان] شناخته شود.

مراد از حجاب اسلامي، پوشش و حريم قائل شدن در معاشرت و رفتار زنان با مردان نامحرم در انواع مختلف رفتار، مثل نحوه پوشش، نگاه، ‌حرف زدن و راه رفتن و … است.

﴿وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَىٰ﴾[2]
و در خانه هايتان قرار و آرام گيريد، و [در ميان نامحرمان و کوچه و بازار] مانند زنان دوران جاهليت پيشين [که براي خودنمايي با زينت و آرايش و بدون پوشش در همه جا ظاهر مي شدند] ظاهر نشويد.

خداوند متعال در اين آيه شريفه به زنان دو مسئله مهم را متذکر شده و امر مي کند که در حد امکان از خانه خارج نشوند و خود را کم تر در معرض ديد نامحرم قرار دهند چرا که با اين کار جلوي بسياري از مفسده هاي اخلاقي گرفته مي شود و زمينه انحراف و ناهنجاري در جامعه از بين مي رود.

امر دوم خداي متعال براي زنان اين است که از تبرج و جلوه گري و جلب توجه نامحرم بپرهيزند.

البته لازم به ذکر است که حضور زناني که نمي توانند در خانه بمانند و بيرون آمدنشان از منزل ضروري است جواز حضور شان در اجتماع مشروط بر اين است که اولاً حضورشان ضرورت داشته باشد و ثانياً نحوه حضورش اعم از نوع پوشش، راه رفتن، نگاه کردن و تمام حرکات و رفتارش به نوعي باشد که در قالب تبرج و جلوه گري نبوده و همراه با حيا و عفت باشد.

حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْكِنْدِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَام يَقُولُ: تُؤْتَى بِالْمَرْأَةِ الْحَسْنَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّتِي قَدِ افْتُتِنَتْ فِي حُسْنِهَا فَتَقُولُ يَا رَبِّ حَسَّنْتَ خَلْقِي حَتَّى لَقِيتُ مَا لَقِيتُ فَيُجَاءُ بِمَرْيَمَ عَلَيْهَا السَّلَامُ فَيُقَالُ أَنْتِ أَحْسَنُ أَوْ هَذِهِ قَدْ حَسَّنَّاهَا فَلَمْ تُفْتَتَنْ[3]‏
امام صادق عليه السلام مي فرمايند: در قيامت زن زيبايي را که به خاطر زيبايش در فتنه افتاده است و (فريب زيبايي خود را خورده؛ و بي حجابي و بي عفتي و آلودگي دامن گناه او مي باشد) به پاي حساب خواهند کشيد. خطاب به خداوند متعال خواهد گفت:
خدايا، خودت مرا زيبا خلق کردي تا اينکه در فتنه افتادم. به اذن الهي، حضرت مريم عليهاسلام را در آنجا حاضر خواهند نمود و ندا خواهد شد: نگاه کن ببين تو زيباتري يا اين زن، ما او را هم در نهايت زيبايي آفريديم اما او گناه نکرد و فريب نخورد.

حجاب زن از منظر و نگاه آيت الله جوادي آملي
حجاب حق الله است
از نظر آيت الله جوادي آملي، قرآن وقتي درباره حجاب سخن مي گويد، مي گويد: شبهه اي که در ذهنيت بعضي از افراد هست، اين است که خيال مي کنند حجاب براي زن محدوديت و حصاري است که خانواده و وابستگي به شوهر براي او ايجاد نموده و بنابراين حجاب، نشانه ضعف و محدوديت زن است.
راه حل اين شبهه و تبيين حجاب در بينش قرآن کريم، اين است که زن بايد کاملا درک کند، حجاب او تنها مربوط به خود او نيست تا بگويد من از حق خودم صرف نظر کردم؛ حجاب زن مربوط به مرد نيست تا مرد بگويد من راضيم؛ حجاب زن مربوط به خانواده نيست تا اعضاي خانواده رضايت بدهند؛ حجاب زن، حق الهي است؛ لذا مي بينيد در جهان غرب و کشورهايي که به قانون غربي مبتلا هستند، اگر زن همسرداري آلوده شد و همسرش رضايت داد، قوانين آنها پرونده را مختومه اعلام مي کنند، اما در اسلام اين چنين نيست؛ حرمت زن نه اختصاص به خود زن دارد، نه شوهر و نه ويژه برادر و فرزندانش است؛ همه اينها اگر رضايت بدهند قرآن کريم راضي نخواهد بود، چون حرمت زن و حيثيت زن به عنوان حق الله مطرح است و خداي سبحان، زن را با سرمايه عاطفه آفريد که معلم رقت باشد و پيام عاطفه بياورد. اگر جامعه اي اين درس رقت و عاطفه را ترک نمودند و به دنبال غريزه و شهوت رفتند، به همان فسادي مبتلا مي شوند که در غرب ظهور کرده است.[4]

راه حلهاي معزل بي حجابي
-آموزش و تفهيم و شناساندن ارزش حجاب در خانواده و مدارس از سنين کودکي؛
- تشـويق و ترغيب به حجاب نه تهديد و تحميل؛
- ترويج حجاب به روش فرهنگي و هنـري؛
- امربه معروف و نهي از منکر؛
- توجه ويژه به مسئله حجاب و عفاف در مراکز اداري، درماني، دانشگاهي و مراکز عمومي شهري؛
- توجه هر چه بيشتر مسئولين حراست دانشگاهها و ادارات دولتي در مورد افراد بدحجاب و جلوگيري و ممانعت از ورود اين افراد به مراکز دانشگاهي و دولتي؛
همانطور که کشورهاي غربي مثل ترکيه که ورود به دانشگاه را منوط به کشف حجاب زنان مي کنند چرا در کشور اسلامي مثل ايران شرط ورود به دانشگاه را حجاب قرار نمي دهد؟!
- تفکيک جنسيتي محيط کاري و جلوگيري از اختلاط کارمندان زن و مرد در فضاي کاري مشترک که موجب بروز مشکلاتي از جمله عادي سازي روابط زن و مرد شده است؛
- تعيين پوشش يکسان مناسب اسلامي ايراني با رنگ و طرح مناسب براي کارمندان زن شاغل در ادارات؛
- اختصاص سر فصل درسي با موضوع حجاب با توجه به آيات و روايات در کتب معارف اسلامي؛
- استفاده از بازيگران زن با نقش و پوشش اسلامي و معرفي چادر به عنوان حجاب اسلامي برتر؛
نظارت دقيق بر فروشگاههاي عرضه لباس و مانتو و برخورد با توليدکنندگان لباسهاي نامناسب و غير اسلامي؛
- احياي غيرت و تعصب به ناموس که کم رنگ شده؛

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: إِنَ الْمَرْءَ يَحْتَاجُ فِي مَنْزِلِهِ وَ عِيَالِهِ إِلَى ثَلَاثِ خِلَالٍ يَتَكَلَّفُهَا وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ فِي طَبْعِهِ ذَلِكَ مُعَاشَرَةٌ جَمِيلَةٌ وَ سَعَةٌ بِتَقْدِيرٍ وَ غَيْرَةٌ بِتَحَصُّن[5]
امام جعفر صادق مي فرمايند: همانا مرد در منزل و خانه خود به داشتن سه خصلت نيازمند است، اگرچه در طبيعت و سرشت او نباشد: معاشرت خوب، و گشايش در امر زندگي به اندازه معين، و غيرت به منظور حفظ ناموس.

بنابر اين مرد بايد بر محارم و ناموس خويش نظارت و اشراف داشته باشد که بي حجاب و برهنه از خانه بيرون نرود و در مقابل نامحرمان پوشيده باشد.

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: أُتِيَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم بِأُسَارَى فَأَمَرَ بِقَتْلِهِمْ وَ خَلَّى رَجُلًا مِنْ بَيْنِهِمْ فَقَالَ الرَّجُلُ يَا نَبِيَّ اللَّهِ كَيْفَ أَطْلَقْتَ عَنِّي مِنْ بَيْنِهِمْ فَقَالَ أَخْبَرَنِي جَبْرَئِيلُ عَنِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ أَنَّ فِيكَ خَمْسَ خِصَالٍ يُحِبُّهَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ الْغَيْرَةَ الشَّدِيدَةَ عَلَى حَرَمِك.[6]
امام محمد باقر عليه السلام مي فرمايند: جمعي اسير را خدمت پيامبر آوردند و پيامبر خدا صلى الله عليه واله دستور قتل آن ها را صادر نمود، مگر يکي از آن ها.
مرد اسير گفت: اي نبي خدا! چگونه مرا رها کردي از ميان آن ها؟
پيامبر خدا صلى الله عليه واله فرموند: جبرئيل از جانب خداوند آمد و گفت که در تو پنج خصلت است که خداوند و پيامبرش دوست دارند، که از آن ها است: الْغَيْرَةَ الشَّدِيدَةَ عَلَى حَرَمِك، غيرت سخت و زياد نسبت به ناموست.

الگوي حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در باب حجاب
الْجَعْفَرِيَّاتُ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِي مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم اسْتَأْذَنَ عَلَيْهَا أَعْمَى فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ لَهَا النَّبِيُّ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم لِمَ حَجَبْتِهِ وَ هُوَ لَا يَرَاكِ فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ لَمْ يَكُنْ يَرَانِي فَأَنَا أَرَاهُ وَ هُوَ يَشَمُّ الرِّيحَ فَقَالَ النَّبِيُّ ِصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم أَشْهَدُ أَنَّكِ بَضْعَةٌ مِنِّي[7]
حضرت موسي بن الجعفر عليه السلام از پدران گراميش از حضرت اميرالمومنين عليه السلام نقل فرمود که: روزي شخص نابينايي اجازه ورود خواست، فاطمه عليهاسلام برخاست و چادر بر سر کرد پيامبر خدا صلى الله عليه واله خدا فرمود: چرا خود را از او پوشاندي و حال آنکه او تو را نمي بيند؟ فاطمه عليهاسلام عرض کرد: او مرا نمي بيند، اما من که او را مي بينم و او اگرچه من را نمي بيند ولي بوي مرا حس مي کند پيامبر خدا صلى الله عليه واله فرمودند: شهادت مي دهم که تو پاره تن من هستي.

نتيجه
بر اساس آيات الهي و تعاليم اهل بيت عليهم السلام هم بر مرد و هم بر زن واجب حفظ حجاب و رفتار شايسته لازم و واجب است.
لذا شايسته است که زنان با نوع پوشش خود مردان را تربيت کنند که چگونه بايد به زنان نگاه کنند نه اينکه با جلوه گري هاي خود حتي توجه مردان پاک را نيز به خود جلب کنند.
و اينکه در شريعت اسلام انجام ندادن يک واجب شرعي توسط برخي، تکليف مردم را براي انجام احکام شرعي ساقط نمي کند.
علاوه بر اينکه بايد خود عامل به احکام و دستورات الهي باشيم ديگران را نيز براي انجام دستورات الهي ترغيب و مسئله امر به معروف و نهي از منکر را در اين مورد به جد متوجه باشيم که همه در برابر خداي متعال مسئول هستيم و بايد در روز جزا جواب بدهيم که که چرا بي اعتنا بوده و کاري براي جلوگيري از بي حجابي و بدحجابي انجام نداديم که زمينه مفاسد ديگر شد و…  

پی نوشت:
[1] . سوره نور، آيه 31.
[2] . سوره احزاب، آيه 33
[3] . الكافي (ط - الإسلامية)، ج8، ص228؛ مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج26.
[4] . زن در آينه جلال و جمالْ - صفحه  437
[5] . سفينة البحار، ج6، ص 711؛ تحف العقول، ص322.
[6] . الخصال، ج1، ص 282؛ وسائل الشيعة، ج20، ص 155.
[7] . مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج14، ص289؛ الجعفريات (الأشعثيات)، ص 95.