حرمت شراب در بیان امام کاظم علیه السلام

حرمت شراب در بیان امام کاظم علیه السلام

در این بخش، به بررسی حرمت شراب طبق آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام می پردازیم. با ما همراه باشید.

شراب یکی از نوشیدنی های زیان باری است که در قرآن از آن با عنوان «خمر» یاد شده  است. در واقع شراب به تعبیر مصطلح امروزی که زیان های آن از جهت پزشکی برای همگان محرز است، در 3 جای قرآن یافت می شود که شامل آیات 219 بقره و 90 و 91 مائده است. در آیه 219 بقره از شراب با تعبیر «گناه کبیر؛ إِثْمٌ کَبیر» یاده شده است. خداوند در آیه 90 سوره مائده آن را نجاستی حاصل عمل شیطان «رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطان» و در آیه 91 نیز بعنوان ابزار شیطان برای گسترش دشمنی و کینه « یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ» معرفی کرده است.

همان طور که اشاره شد، علوم پزشکی و اجتماعی جدید، بخشی از فلسفه تحریم شراب توسط دین مبین اسلام را کشف کرده است. کمبود خواب، چاقی، بیماری های قلبی، بیماری کبدی، تنها قسمتی از آثار زیان بار شراب بر جسم انسان است. همچنین پرواضح است که شراب آثار زیانبار اجتماعی هم دارد. همچنان که روزانه از اخبار یا بصورت عینی شاهدیم فرد یا افرادی به واسطه مصرف مشروبات الکلی دست به جنایت های خورد و خشن می زنند و موجبات نا امنی جامعه را فراهم می آورند. این مطلب، همان اشاره ای است که خداوند در آیات 90 و 91 سوره مائده دارد.

با این وجود هستند افرادی که به دنبال حقیقت حرمت شراب در آیین مقدس اسلام به ویژه در آیات قرآنند.  شاید در وهله اول بتوان با استناد به سه آیه فوق به یک پاسخ کلی دست یافت، اما برای استدلال قوی تر، از بیانات امام کاظم علیه السلام در این باره استفاده می کنیم. مهدی، خلیفه عباسی شخصی بود که همین سؤال را از امام کاظم علیه السلام پرسید که در ادامه همین متن، داستان آن را می خوانید.

«على بن یقطین گفت: مهدى، خلیفه عباسى از امام کاظم علیه السلام پرسید: آیا شراب در قرآن حرام شده است؟ مردم می گویند نهى شده اما حرام نشده است. امام فرمود: شراب در کتاب خدا حرام است. مهدى عباسی پرسید در کدام آیه حرام شده؟

امام کاظم علیه السلام فرمود: این آیه: «إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِ ... ‏؛ بگو : پروردگارم فقط کارهاى زشت را چه آشکارش باشد و چه پنهانش و گناه «اثم» و تعدى ناحق را حرام کرده است‏».

اما منظور قرآن از کارهاى زشتِ ظاهر (ما ظَهَرَ مِنْها)  عبارت است از زناى آشکارا که پرچم نصب کنند چنانچه زنهاى بدکاره در جاهلیت پرچم می زدند. منظور از کارهاى ناشایست باطنى (وَ ما بَطَنَ)،ازدواج با زن پدر است، زیرا قبل از بعثت پیغمبر وقتى شخصى مى‏ مرد و زن از او باقى می ماند، پسرش با او ازدواج می کرد اگر آن زن مادر خودش نبود؛ خداوند این کار را حرام کرد.

اما الْإِثْمَ (گناه) که در این آیه نام برده شده، همان شراب است که خداوند در آیه دیگر می فرماید:«یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ‏؛ از تو راجع به شراب و قمار می پرسند، بگو در این دو، گناه (اثم) بزرگى است براى مردم نیز منفعتى هم دارد.» (219 بقره) . اثم و گناه در قرآن همان شراب و قمار است که گناه آن دو، بزرگ است چنانچه خداوند فرموده است.»

مهدى عباسی رو به على بن یقطین کرده گفت: این فتوا مخصوص بنى هاشم است. نکته قابل ذکر آن است که در انتهای آیه فرموده منافعی هم برای مردم دارد. اما کاملاً از لحن آیه برتری و بزرگی ضرر و گناه آن بر منفعت آن غلبه دارد و در این شرایط عقل ایجاب می کند انسان از مسائلی که ضرر آن ها بر نفع آن غلبه دارد، پرهیز کند همچنان که خداوند در بخشی از آیه 219 بقره به همین موضوع اشاره می کند و می فرماید «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کَبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما ...؛ درباره شراب و قمار از تو می پرسند. بگو : در آن دو مطلب هم گناهى بزرگ و هم سودهایى براى مردم است در حالی که گناه هر دو از سودشان بیشتر است».