اهمیت و جایگاه دانشجو در اندیشه امام خمینی رحمه الله

اهمیت و جایگاه دانشجو در اندیشه امام خمینی (ره)

در این نوشتار قصد داریم اهمیت و جایگاه دانشجو را در اندیشه های امام خمینی رضوان الله علیه بررسی کنیم. با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.

دانشگاهها و دانشسراها از جمله مهمترین و حساس ترین مراکزی هستند که نقش عمده در استقلال و یا وابستگی کشور دارند، چرا که اکثر مدیران جامعه از بین فارغ التحصیلان دانشگاهها و مراکز تعلیم و تربیت انتخاب می شوند، از این روی این مراکز همواره مورد تهاجم و یورش فرهنگ سلطه در جهان بوده است تا از این طریق با پرورش مهره ها و دست نشانده های خود آینده را رقم بزنند

بدین جهت امام خمینی برای دانشگاه بعنوان جایگاه تعلیم و تربیت نقش و اعتبار کم نظیری جهت تربیت متخصصان متعهد قائل بود و چون سلطه چندین ساله استعمار و ایادی آن را بر دانشگاههای کشور نظاره کرده؛ لذا نتیجه سوء آن را مکرراً گوشزد نموده است چرا که استعمار از طریق سلطه بر مراکز تعلیم و تربیت و نظام آموزشی کشور با حمایت تحصیلکرده های وابسته به غارت سرمایه های مادی و معنوی می پرداخت و موجب اسارت ملی می گردید.

نظام آموزشی کشور همواره مورد توجه امام خمینی بوده است و به دانشگاهیان بویژه دانشجویان جهت مقابله با توطئه ها و دسیسه های داخلی و خارجی هشدار داده است، تأکیدات فراوانی بر حاکمیت و نفوذ فرهنگ اسلامی در دانشگاهها دارد و نسبت به تربیت انسان الهی، خود باوری و خوداتکایی علمی و فرهنگی جهت تحقق استقلال موکداً توصیه های جدی نموده است که در این راستا به مناسبت 16 آذر روز دانشجو) روز مقاومت و ایستادگی دانشجویان در برابر استعمار غرب و استبداد و دیکتاتوری ) گزیده ای از مطالب امام تقدیم دانشگاهیان بویژه دانشجویان محترم می شود.

امام خمینی از دانشجویان بعنوان جوانان روشنفکر، جوانان ارزنده اسلام، دانشجویان عزیز، دانشجویان مسلمان و مبارز، دانشجویان انقلاب، فرزندان ایران، قوه متفکره ملت و ... نام می برد و برای دانشجو ارزش و اهمیت خاصی قائل است، معظمٌ له در خصوص مقام و منزلت دانشجو حدیثی از امام صادق علیه السلام در کتاب ولایت فقیه صفحه 96 به این شرح نقل می کند: خداوند برای کسی که در پی دانش راه بپیماید، راهی به سوی بهشت می گشاید، و فرشتگان برای ابراز خشنودی خویش (با خدا) بال و پرشان را بر دانشجو فرو می گسترند و برای دانشجو هر که در آسمان است و هر که در کره زمین، حتی ماهی در دریا، طلب آمرزش می کند و برتری دانشمند بر عابد مثل برتری ماه شب چهارده بر سایر ستارگان است و به راستی دانشمندان میراث بر پیامبرانند.

امام خمینی در طول نهضت انقلاب اسلامی و بعد از آن بعنوان رهبر نظام جمهوری اسلامی نکات مهمی را درباره دانشجویان مطرح کرده اند که به برخی موارد اشاره می شود و این موارد بیانگر اهمیت، جایگاه و نقش دانشجو است.

✔ فاش کردن خیانتها و جنایتهای استعمارگران و پیروان بی فرهنگ آنها
✔ احتراز از اختلاف کلمه و تفرقه و هواهای نفسانی
✔ آگاه کردن ملتها
✔ شناسایی اسلام
✔ آموزش تعالیم مقدسه قرآن
✔ نشر و تبلیغ و معرفی اسلام
✔ تأکید بر روابط دوستانه طلاب علوم دینی و دانشجویان
✔ هوشیاری نسبت به مسائل روز
✔ تأیید فتح لانه جاسوسی بعنوان عملی انسانی و پاک
✔ پیروی از راه انبیا
✔ هوشیاری در قبال مسائل دانشگاه
✔ مقابله با منحرفین
✔ مخالفت با استبداد و استعمار
✔ به اهتزاز درآوردن پرچم اسلام
✔ روی آوردن به مکتب مترقی اسلام
✔ تحصیل علم با کمال جدیت
✔ التزام به احکام اسلام
✔ برخورد و مقابله با استادان منحرف
✔ تزکیه نفس
✔ خنثی کردن توطئه های عناصر فاسد
✔ خودیابی و خودباوری
✔ مطالعه بر روی مبانی اسلام
✔ کوشش در جهت اعتلای کشور
✔ دخالت در امور سیاسی
✔ قیام شجاعانه در مقابل انحرافات

امید است دانشجویان محترم که به تعبیر امام مقدرات آینده جامعه به دست آنان است با آشنایی هر چه بیشتر با افکار و اندیشه های مترقی بنیانگذار جمهوری اسلامی آن چنان که شایسته و بایسته است به وظیفه و مسئولیت خود در قبال کشور و ملت عمل کنند چرا که امام معتقد است نجات دانشگاه از انحراف نجات ملت و کشور است. با توجه به اهمیت سخنان و لزوم بازخوانی افکار و اندیشه های امام در پایان به چند مطلب از معظم له اشاره می گردد.

مبارزه با عوامل عقب ماندگی

شما جوانان تحصیلکرده، مردان آتیه و فردا و رجال و شخصیت های آینده اجتماعید، باید بهوش و بیدار باشید و با تمامی عوامل عقب افتادگی و تفرق و ذلت ملتهای خود مبارزه کنید. (1)

کلید سعادت مملکت

دانشجوها ذخایر این ملت هستند، مقدرات مملکت ما در آینده به دست دانشجویان امروز است. شئونات مختلفه کشور در دست دانشجویان است که آتیه کشور را آنها باید اداره بکنند. سعادت یک مملکت کلیدش به دست معلم است و به دست دانشجو... .بنابراین هر مملکتی در عالم، هر کشوری در عالم موجودیتش بسته است به دست دانشجو و معلم ... (2)

قوه متفکره ملت

دانشگاهی، دانشجو، چه دانشجوی قدیمی، چه دانشجوی جدید، همه مسائل توی دست اینها باید حل بشود. اینها قوه متفکره یک ملت هستند. (3)

قیام شجاعانه در مقابل انحرافات

وصیت اینجانب به جوانان عزیز دانشسراها و دبیرستانها و دانشگاه ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام نمایند تا استقلال و آزادی خود و کشور و ملت خودشان مصون باشد. (4)

دخالت در سرنوشت خود

دانشگاهیها بدانند این را که همانطوری که یک مجتهد در سرنوشت خودش باید دخالت کند، یک دانشجوی جوان هم باید در سرنوشت خودش دخالت کند، فرق ما بین دانشگاهی و دانشجو و مثلاً مدرسه ای و اینها نیست، همه شان با هم هستند. (5)

کوشش برای رهایی مغزها از وابستگی

سلام بر دانشجویان و استادانی که در سالهای طولانی اختناق با محرومیتها و شکنجه های روحی و جسمی مواجه و با شجاعت و شهامت در مقابل استبدادها و قلدریها ایستاده و تسلیم قدرتهای شیطانی نشده اند ... و سلام به همه قشرهای دانشجو، از اطفال دبستانی و جوانان دبیرستانی و دانشمندان و استادان و دانشجویان دانشگاهی سراسر کشور که مکانهای علمی و مقدس خود را بصورت دژهایی مستحکم و سنگرهای شکست ناپذیر درآورده و از استقلال و آزادی میهن عزیز خود دفاع نموده و ... لازم می دانم نکاتی چند را با شما عزیزان در میان گذارم.

1. بزرگترین وابستگی ملت های مستضعف به ابرقدرتها و مستکبرین، وابستگی فکری و درونی است که سایر وابستگی ها از آن سرچشمه می گیرد... شما استادان و فرهنگیان و دانشجویان دانشگاهها و دانشسراها ... باید کوشش کنید و مغزها را از این وابستگی فکری شستشو دهید. و با این خدمت بزرگ و ارزنده، ملت و کشور خود را نجات دهید. (6)

2. در آغاز باز شدن دانشگاهها و ... اشخاصی یا گروههایی بخواهند با اسمهایی و تبلیغاتی فریبنده در کار دانشگاهها اخلال کنند و ... عزیزان دانشگاهی و محصلین سایر مدارس با بی اعتنایی و سردی با آنان مواجه شوند، و توطئه آنان را خنثی نمایند. (7)

3.آنچه کراراً تذکر داده ام، و رمز پیروزی است،اتحاد گروههای دانشجویی و تشکیل یک گروه اسلامی – ملی است در مقابل منحرفان که کوشش دارند تفرقه بیفکنند. (8)

4. باید کوشش در راه علم و به دست آوردن تخصص در رشته های مختلفه اساس فعالیت دانشجویان عزیز باشد که نیازمندیهای میهن به دست خود آنها بر آورده و کشور ما با کوشش شما خودکفا شود. (9)

5. اسلام دین مستند به برهان و متکی به منطق است و از آزادی بیان و قلم نمی هراسد، و از طرح مکتبهای دیگر،که انحراف آنها در محیط خود آن مکتبها ثابت و در پیش دانشمندان خودشان شکست خورده هستند، باکی ندارد شما دانشجویان محترم!نباید با پیروان مکتبهای دیگر با خشونت و شدت، رفتار و درگیری و هیاهو راه بیندازید. (10)

درست عمل کردن

ما همه و شما دانشجوهای محترم و این دانشجویان، خواهران ما، همه کوشا باشیم به اینکه آن طوری که باید و آن طوری که لازم است در جمهوری اسلامی ما عمل کنیم. همچو نباشد که فقط لفظ باشد که ما جمهوری اسلامی هستیم، لکن نه دانشگاههایمان و نه دانشسراهایمان و نه ... هیچ کدام آن معنایی که باید در اسلام باشد، در آنها نباشد. (11)

پی نوشت: 

1: صحیفه امام؛ ج 2، ص 177

2: صحیفه امام؛ ج 7، ص 254

3: صحیفه امام؛ ج 8،صفحه 141

4: صحیفه امام؛ ج 21، ص 431

5: صحیفه امام؛ ج 18، ص 368

6: صحیفه امام؛ ج 10، ص 79

7: صحیفه امام؛ ج 10، ص 79

8: صحیفه امام؛ ص 80

9: صحیفه امام؛ ص 80

10: صحیفه امام؛ ص 81

11: صحیفه امام؛ ج 9، ص 1.