از اشغال تا آزادسازی سوسنگرد

از اشغال تا آزادسازی سوسنگرد

26 آبان ماه سالروز حماسه آزادسازی سوسنگرد می باشد. به همین مناسبت یادی می کنیم از حماسه ها و رشادت های رزمندگان دوران دفاع مقدس از لحظه اشغال تا آزادسازی سوسنگرد قهرمان...

از اشغال تا آزادسازی سوسنگرد

ارتش بعث عراق در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹ با حمله همه جانبه و غافلگیرانه به مرزهای غربی کشور، تجاوز نظامی خود را به ایران اسلامی شروع کرد که در نخستین گام شهرهای نزدیک مرز همچون سوسنگرد و بستان در اهداف اولیه صدام قرار گرفتند.
سوسنگرد با ۱۵هزار نفر جمعیت یکی از شهرهایی بود که در همان روزهای آغازین حمله ناجوانمردانه ارتش مزدور و تا بن دندان مسلح عراق مورد تهاجم وحشیانه نظامیان بعثی قرار گرفت و در ششم مهرماه ۱۳۵۹ این شهر به تصرف متجاوزان عراقی درآمد.
یکی از مهمترین اهداف دشمن در برنامه ریزی حمله به ایران این بود که اگر تهاجم آنها منجر به براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران نشود حداقل بتوانند استان خوزستان را اشغال کنند، برای همین مهمترین و نزدیک ترین مسیری که آنها را به مرکز استان یعنی اهواز وصل می کرد محور چذابه، بستان، سوسنگرد و اهواز بود.

براساس اسناد موجود در بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس خوزستان ماموریت حمله به سوسنگرد به لشکر ۹ زرهی ارتش عراق واگذار شده بود. این لشکر پس از عبور از تنگه چذابه و بدون اینکه با مقاومت عمده ای رو به رو شود به سمت شهر بستان در ۲۰ کیلومتری مرز حرکت کرد و پس از رسیدن به اطراف بستان، پیشروی خود را به سمت سوسنگرد که ۳۰ کیلومتر از بستان فاصله داشت، آغاز کرد.
نیروی رزمی دیگری نیز از محور کوشک - طلائیه به سمت جاده سوسنگرد - حمیدیه پیشروی و با عبور از رودخانه کرخه کور در چهارم ماه ۵۹ وارد اطراف شهر سوسنگرد شدند. تانک های عراقی پس از عبور از رودخانه کرخه برای اولین بار درششم مهرماه ۵۹ وارد شهر سوسنگرد واقع در ۶۰ کیلومتری شمال غربی اهواز شده و این شهر را به تصرف کامل خود در آوردند.

به هنگام حمله ارتش عراق، مردم سوسنگرد در شهر بودند و ارتش بعثی نفراتی از وابستگان خود را به عنوان فرماندار و مسئولان دیگر برای اداره شهر انتخاب کرد ولی این آرایش سیاسی دشمن در سوسنگرد چند روزی بیشتر دوام نیاورد.
پس از اشغال سوسنگرد، به دستور فرمانده لشکر 9 ارتش عراق "تالی الدوری" ۵۸ نفر از مردم عرب دشت آزادگان را به دلیل همکاری نکردن با ارتش بعثی عراق اعدام کرد. 

ارتش عراق پس از تصرف و اشغال سوسنگرد پیشروی خود را به سمت اهواز ادامه داد و در این محور از حمیدیه عبور کرد ولی وارد آن نشد. هدف نهایی ارتش عراق از تهاجم از این محور رسیدن به شهر اهواز بود. ارتش عراق انتظار حماسه آفرینی و مقاومت نیروهای مردمی  را نداشت و تصور می کرد که می تواند به سرعت به پیشروی خود ادامه دهد.

رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خوزستان چهار روز پس از اشغال سوسنگرد به مقابله با ارتش بعثی پرداختند. با برنامه ریزی صورت گرفته عملیاتی چریکی در ساعت پنج بامداد نهم مهرماه ۵۹ به فرماندهی شهید علی غیور اصلی به همراه ۲۳ نفر دیگر و تعدادی از نیروهای داوطلب مردمی صورت گرفت. این شبیخون سبب عقب نشینی واحدهایی از ارتش عراق و آزادشدن شهر سوسنگرد در ۹ مهرماه شد.
در این عملیات بالگردهای هوانیروز با عملیات تهاجمی به شکار تانک های عراقی پرداختند و نقش خوبی در انهدام قوای زرهی ارتش بعثی در غرب سوسنگرد ایفا کردند. در این شبیخون موفقیت آمیز، ۲۲ دستگاه تانک و نفربر ارتش عراق به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد.

با استقرار رزمندگان اسلام در شهر و از آنجا که سوسنگرد به یکی از جبهه های فعال جنگ تبدیل شده بود و احتمال حمله مجدد ارتش عراق به آن می رفت، مردم این شهر آن را ترک کردند. از این پس و با مشخص شدن اهمیت حفظ سوسنگرد، پاسداران و مردم داوطلبی که از شهرهای مختلف کشور به جبهه های جنوب اعزام می شدند، اغلب خود را به سوسنگرد می رساندند و در آنجا به مقابله با ارتش متجاوز عراق می پرداختند. گرچه ارتش عراق در تصرف سوسنگرد شکست خورد ولی نمی توانست از اشغال این شهر صرف نظر کند.

طمع ارتش بعثی برای اشغال دوباره سوسنگرد

واحدهایی از لشکر ۹ زرهی عراق  در روز۲۳ آبان ماه  پیشروی خود را از شمال رودخانه کرخه کور که بعدها به دلیل حماسه آفرینی رزمندگان در اطراف آن به کرخه نور تغییر نام یافت به طرف جاده حمیدیه - سوسنگرد را آغاز کردند و شهر سوسنگرد را در ۲۴ آبان ۵۹ از شرق، جنوب و غرب به محاصره خود در آوردند.
در آن هنگام حدود ۳۱۰ رزمنده از سپاه و بسیج در شهر مقاومت می کردند. نبردهای خیابانی بین مدافعان شهر با تانک های عراقی آغاز و حماسه های بسیاری خلق شد. نیروهای متجاوز عراقی در ۲۵ آبان ماه به منظور اشغال مجدد سوسنگرد به این شهر حمله کردند.
خبر محاصره شهر سوسنگرد و خطر اشغال این شهر به گوش امام (ره) رسید. رزمندگان اسلام پس از فرمان تاریخ ساز امام که "تا فردا باید سوسنگرد آزاد شود" حمله گسترده ای را به شهر سوسنگرد و کمک به رزمندگان محاصره شده در شهر، شروع کردند.
نیروهای گروه جنگهای نامنظم هم با حدود ۲۰ نفر به فرماندهی شهید دکتر مصطفی چمران به کمک آمدند. حمله از بیرون و مقاومت از درون شهر موثر واقع شد و سرانجام در ساعت ۱۴:۳۰روز ۲۶ آبان ماه، رزمندگان اسلام با شکستن حلقه محاصره سوسنگرد، از سمت شرق وارد شهر شدند و از افتادن این شهر به دست ارتش بعثی صدام جلوگیری کردند.
در این درگیری ها بیش از ۸۰ نفر از رزمندگان اسلام که عموما" در شهر مقاومت می کردند به شهادت رسیدند، در این عملیات غرورآفرین شیهد چمران نیز از ناحیه پا مجروح شد.
در این عملیات پیروزی بزرگی نصیب قوای اسلام شد و ناکامی ارتش بعثی در تصرف سوسنگرد به میزان زیادی عراق را از پیشروی های بیشتر مایوس و ناامید کرد.

در مجموع در دوران جنگ، سوسنگرد سه بار از سوی ارتش عراق محاصره و یک بار نیز به طورکامل به اشغال درآمد.
بیشترین مقاومت ها در جریان تهاجم ارتش عراق، در منطقه سوسنگرد صورت گرفت و پس از درگیری های شجاعانه خرمشهر، شدیدترین نبردها در جبهه سوسنگرد اتفاق افتاد.

 یاد همه شهدای عزیز دوران هشت سال حماسه و ایثار که با نثار جان خود از کشور و اسلام دفاع کردند و اجازه ندادند دشمن به اهداف خباثت آمیز خود که همان ساقط کردن نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بود برسد گرامی می داریم.

بیشتر بخوانید: عملیات سوسنگرد و آزادسازی بستان و سوسنگرد(۱۳۵۹ هجری شمسی)