بایسته های آموزشی برای صحیح نویسی املای فارسی ابتدایی

بایسته های آموزشی برای صحیح نویسی املای فارسی ابتدایی

املاء یا دیکته تلاشی است برای درست نوشتن. در املاء، دانش آموز می آموزد که چگونه درست، خوانا و زیبا بنویسد. در این نوشتار برآنیم مطالبی تحت عنوان « بایسته های آموزشی برای صحیح نویسی املای فارسی ابتدایی » ارائه کنیم.

بیشتر بخوانید: راهکارهای درمان اختلال نوشتاری نشانه های فارسی ابتدایی

بایسته های آموزشی برای صحیح نویسی املای فارسی ابتدایی

در شیوه های نوین آموزشی، املاء تنها وسیله ای برای صحیح نوشتن نیست بلکه چند هدف دوشادوش هم دنبال می شود.
درست نویسی واژگان
خوانا نویسی واژگان
رسا نوشتن واژه ها
تلاش در زیبانویسی واژه ها
املاء نوشتن، مثل هر فعالیت دیگر نیازمند دانسته ها و فعالیتهایی است که بدون آنها نمیتوان املایی موفق و جذاب و دلپذیر را نوشت.

برخی از نکات مهم و اساسی در املانویسی عبارت اند از:

1. طرح املای خلّاق، زنده و زیبا بر علاقهٔ به املاء خواهد افزود.
2. از نکاتی که املاء را شیرین و جذاب می کند، میتوان استفاده کرد. مانند املاء بر تخته سیاه (تابلو، وایت برد و حتی با رایانه  و…)
3. از املای طولانی پرهیز کنیم. به ظرفیت، روحیه و توانایی فرد در موقعیت املاگویی توجه کنیم.
4. داستان خوانی، خواندن نوشته ها و مجلات، راهی برای تقویت مهارت درست نوشتن است و در تصویربرداری ذهنی بسیار مؤثر است.
5. پاکیزگی در نوشتن و حفظ املاهای نوشته شده برای دانش آموز لازم است. او با مرور املاها می تواند ضعفها و نیز سیر رشد خود را دریابد.
6. در نوشتن املاء تنها به درست نویسی دانش آموزان توجه نکنیم، شکل حرکت دست، نوشتن، فاصله با کاغذ و سایر مسائل بهداشتی را نیز با دقت اصلاح کنیم.
7. اگر دانش آموزی کلمات را نادرست نوشته باشد، هرگز بیرون از جمله به صورت انفرادی و مجزا، نوشتن آنها را تکلیف نکنیم. باید در جمله کلمات را به کار گیرد.
8. دانش آموزان را آموزش دهیم که در املاء نویسی کمتر از پاک کن استفاده کنند و اعتماد به نفس در نوشتن از این طریق نیز قابل پرورش است.
9. بهتر است دانش آموزان تشویق شوند که خود به طور مستقیم و بدون واسطه به اشتباهات املایی خویش پی ببرند. در صورت انجام دادن چنین کاری بهترین کمک آموزشی در زمینهٔ یاددهی و یادگیری املایی به آنها شده است. برای اجرای این کار پیشنهاد می شود در فرصت های مناسب آموزشی از شاگردان بخواهید متن املای نوشته شده خود را از روی متن درس در کتاب یا متن نوشته شده روی تخته کلاس تصحیح کنند و برای ارزش بخشی به این کار و جلب دقت شاگردان در تشخیص شکل صحیح کلمه در کتاب، بگذارید املای خود را به دقت صحیح کنند. این کار، به خصوص برای دانش آموزان ضعیف و متوسط، مایهٔ دلگرمی است و تشویقی برای تلاش بیشتر می شود.
10. آموزش مهارت زبانی صحیح نویسی کلمه ها به درس یا زبان مشخصی بستگی ندارد، بلکه در تمام درس با دقت نظر آموزگار، باید مهارت زبانی صحیح نویسی کلمه ها را به شاگردان آموزش داد. چنانچه آموزگار در کلیهٔ درس ها با هماهنگی خاصی طرز صحیح نویسی کلمات را به شاگردان گوشزد کند و ویژگی املایی کلمه ها را آموزش دهد، می توان انتظار داشت که شاگردان آمادگی های لازم را در صحیح نویسی تمام کلمات خوانده شده در درس های گوناگون پیدا کنند. برای یاددهی یادگیری املای صحیح کلمات، باید از تمام درس های کتاب فارسی، اعم از نثر و نظم، به دانش آموزان در حد متناسب املاء گفت. طول زمان گفتن املاء به دانش آموزان هر پایه، باید متناسب با توان شاگردان آن پایه باشد.
11. آموزگار باید با توجه به هدف هایی که برای گفتن هر متن املاء دارد، متن و مقدار آن را از قبل معلوم کند. توصیه می شود به منظور یادگیری شکل نوشتاری کلمات خوانده شده، قبل از نوشتن متن دیکته، یک بار آن متن را از اول تا پایان به آرامی بخوانید تا دانش آموزان به این امر عادت کنند که قبل از نوشتن، شکل نوشتاری کلمات را به یاد آورند.
12. پیشنهاد می کنیم گاهی هنگام خواندن متن املاء، از دانش آموزان بخواهید بگویند شکل نوشتاری چه کلماتی را نمی دانند تا دربارهٔ آن کلمات توضیح آموزشی لازم داده شود و از این راه، شاگردان شکل نوشتاری آن کلمات را به یاد آورند. اجرای چنین کاری باعث تثبیت بیشتر شکل نوشتاری کلمات در ذهن شاگردان می شود.
13. متن املاء باید به صورت عبارت یا جمله های کوتاه، به طور طبیعی و عادی گفته شود، نه به گونهٔ کشیدن صداهای متفاوت یک کلمه و نه به صورت گفتن سریع و غیرعادی یک کلمه.
14. هر کلمه یا عبارت تنها یک یا دو بار گفته شود تا شاگردان عادت کنند با گوش دادن به صدای معلم، شکل نوشتاری کلمه را به یاد بیاورند، آن را زیر لب آهسته تکرار کنند و بنویسند.
15. سرعت خواندن متن املای کلمات باید با توان نوشتاری شاگردان متناسب باشد، یعنی کلمات و عبارت های متن املاء تندتر و یا کندتر از حد معمول خوانده نشود. زیرا بدخطی شاگردان و جا انداختن کلمه ها در املاء نتیجهٔ تند گفتن؛ و کندنویسی شاگردان به دلیل کند گفتن املاء است.
16. هنگام خواندن متن املاء، حرکات آموزگار نباید به گونه ای باشد که باعث حواس پرتی شاگردان شود.
17. کلمه ها و عبارت های متن باید در هنگام گفتن املاء به طور صحیح و عادی تلفظ شود، زیرا اشتباه نویسی پاره ای از کلمات، به دلیل تلفظ ناصحیح آنها به وسیلهٔ گویندهٔ متن است.
18. بهتر است آموزگار قبل از غلط نویسی کلمه ای، به گونه ای به شاگردان پیشنهاد کند چنانچه نوشتن شکل نوشتاری کلمه ای را نمی دانند یا در مورد آن شک دارند، جای آن را خالی بگذارند تا در فرصت های بعدی صحیح نویسی آن کلمه را به آنان آموزش دهد. حتی توصیه می شود برای تشویق دانش آموزان به انجام دادن این کار، امتیازی قائل شوید.
19. پیشنهاد می کنیم گاهی املای کلمات به صورت گروهی نوشته شود، یعنی اعضای هر گروه 2 تا 3 نفره با مشورت هم، شکل صحیح کلمات گفته شده را بنویسند.
20. برای نوشتن املای کلمات، نظر شاگردان را به سه نکتهٔ زیر جلب کنید:
صحیح نوشتن کلمه ها از نظر نوشتاری، سرعت متناسب برای نوشتن کلمه ها، خوانا و زیبانویسی کلمه از نظر شکل نوشتاری همراه با تمیزنویسی.
21. از کلماتی که با حروف (ث ح ذ ص ض ط ظ ع) نوشته می شوند و شاگردان آنها را خوانده اند، املاء گفته شود. بنابراین، از گفتن کلماتی که با استفاده از این حروف نوشته می شوند و شاگرد آنها را نخوانده و ندیده است، خودداری کنید.
22. اگر املای کلمات هم خانواده را که با این حروف نوشته می شوند، آموزش داده اید، می توانید در حد توان و کشش شاگردان در هر پایه از آنها در املای کلاس استفاده کنید.
23. نارسا بودن صدای آموزگار موجب می گردد شاگرد متوجه تلفظ صحیح کلمات نگردد و کلمات را اشتباه بنویسد.
24. گاهی نبود تمرین و آموزش کافی برای یاددهی و یادگیری کلمات متن درس، باعث غلط نویسی کلمات می شود.