عالم پس از مرگ در بیان علامه طباطبایی (ره)
در این نوشتار قصد داریم عالم پس از مرگ را در بیان علامه طباطبایی (ره) بررسی کنیم، با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.
مرگ و رویدادهای بعد از آن مورد سؤال بسیاری از مردم حقیقت جو است. بسیاری از مردم می خواهند بدانند پس از جدایی روح از بدن و مرگ دنیایی چه اتفاقی برای آن ها می افتد؟ آیا در عالم برزخ به کارهایی شبیه امور دنیایی مشغول می شوند و یا مشغولیات دیگری خواهند داشت؟ و یا منظور از فشار قبر چیست؟ پاسخ این گونه سؤالات را می توان در تفاسیر قرآن کریم و احادیث مستند رسیده از پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و ائمه اطهار علیهم السلام به دست آورد.
با استناد به بخش هایی از دانش ارائه شده از سوی علامه محمدحسین طباطبایی رحمه الله، عالم جلیل القدر و صاحب تفسیر شریف المیزان، به پاسخ این نوع سؤالات پرداخته است. این مطالب بخش هایی از گفت وگوهایی است که در جلسات پنجشنبه و جمعه از سوی دفتر معظم له برگزار می شد. در این جلسات شاگردان سؤالات خود را پرسیده و علامه طباطبایی رحمه الله پاسخ می دادند. درنهایت مطالب این جلسات به همت حجت الاسلام محمدحسین رخشاد در مجموعه ای با عنوان «پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره» منتشر شد.
حقیقت مرگ
سؤال: حقیقت مرگ چیست؟
پاسخ: خداوند سبحان حقیقت مرگ را در آیه ای از قرآن بیان نموده و فرموده است: «نَحْنُ قَدَّرْنَا بَینَکمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ؛ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکمْ وَنُنشِئَکمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسى بر ما پیشى نمى گیرد؛ تا گروهى را به جاى گروه دیگرى بیاوریم و شما را در جهانى که نمىدانید آفرینش تازهاى بخشیم.»{1}
یعنی ما مسبوق به علل نیستیم و کار ما، یعنی میراندن شما، روی این اساس است. علی ان نبدل امثالکم و ننشاءکم فیما لاتعلمون. بنابراین مرگ انتقال از نشئه ای به نشئه دیگر است و این کار به دست ملک الموت خواهد بود.
انسان، عدم نبود
سؤال: خداوند متعال می فرماید: «کیفَ تَکفُرُونَ بِاللَّهِ وَکنتُمْ أَمْوَاتاً فَأَحْیاکمْ» آیا از این آیه شریفه استفاده می شود که انسان، عدم بوده است؟
پاسخ: عدم نبود، ماده بود؛ زیرا در عرف قرآن، موت به عدم اطلاق نمی شود، بلکه انتقال از نشئه ای به نشئه دیگر است. خداوند متعال می فرماید: «نَحْنُ قَدَّرْنَا بَینَکمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ؛ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکمْ وَنُنشِئَکمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَى فَلَوْلَا تَذکرُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسى بر ما پیشى نمىگیرد تا گروهى را به جاى گروه دیگرى بیاوریم و شما را در جهانى که نمىدانید آفرینش تازهاى بخشیم. شما عالم نخستین را دانستید؛ چگونه متذکّر نمىشوید (که جهانى بعد از آن است)؟» مقصود از «ننشاءکم فیما لاتعلمون» عالم برزخ و منظور از «النشاه الاولی» عالم دنیا است.
سؤال: آیا انتقال به نشئه دیگر، روحی است؟
پاسخ: همانی که در دنیا انسانیت به اوست، به نشئه دیگر منتقل می شود.
ملک الموت ارواح را تا روز قیامت نگاه می دارد
سؤال: آیا ملک الموت، خود، ارواح را تا روز قیامت نگاه می دارد؟
پاسخ: ظاهر آیه شریفه به این معنی اشعار دارد. خداوند متعال می فرماید: «قُلْ یتَوَفَّاکم مَّلَک الْمَوْتِ الَّذِی وُکلَ بِکمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّکمْ تُرْجَعُونَ؛ بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مىگیرد؛ سپس شما را به سوی پروردگارتان بازمىگردانند.»{2}
نحوه فشار قبر
سؤال: فشار قبر چگونه است؟ آیا واقعاً دیوارهای قبر به هم آمده و به مرده فشار می دهد؟
پاسخ: برای روح که از بدن مفارقت نموده تمثل می شود که گویا قبر، او را فشار می دهد، نه اینکه حقیقتاً قبر جسد را فشار دهد. چنانکه امور دیگر که بنا بر روایات در قبر رخ می دهد از قبیل نشستن در قبر و خوردن سر مرده به سنگ لحد و غیره، همگی تمثل است.
تفاوت عالم برزخ با دنیا
سؤال: آیا نظام عالم برزخ با نظام این عالم فرق دارد؟
پاسخ: نظام عالم آخرت یقیناً با نظام این عالم فرق می کند. مثلاً انسان در دنیا پس از غذا خوردن سیر می شود و گنجایش خوردن چیز دیگر را ندارد و اگر بخورد می ترکد. ولی در آن جهان هر قدر بخورد سیر نمی شود و لذت های دیگر نیز به این صورت است؛ و نظام عالم برزخ نیز اجمالاً با نظام این عالم فرق دارد.
پی نوشت:
{1}: (سوره واقعه، آیات 60 و 61)
{2}: (سوره سجده، آیه 11)
مطالب مرتبط
