رابطه لباس پوشیدن و نوع شخصیت افراد
در این نوشتار قصد داریم رابطه لباس پوشیدن و نوع شخصیت افراد در جامعه را بررسی کنیم. با ضیاءالصالحین همراه باشید.
لباس دست كم پاسخگوی سه نیاز آدمی است؛ یكی این كه او را از سرما و گرما حفظ می كند، دیگر این كه در جهت حفظ عفت و شرم، به او كمك می كند و سوم این كه به او آراستگی و وقار می بخشد. در هر جامعه ای نوع و كیفیت لباس زنان و مردان، علاه بر آن كه تابع شرایط اقتصادی و اجتماعی و اقلیمی آن جامعه است، تابع جهان بینی و ارزش های حاكم بر فرهنگ آن جامعه نیز می باشد . انسان بسته به این كه برای جهان، چه معنایی قائل باشد، خود را چگونه موجودی بداند، چه سرنوشتی برای خود تصور كند و سعادت خود را در چه بداند، لباس پوشیدنش تفاوت می كند.
همان طور كه گفتیم انسان به وسیله لباس به خود آراستگی و زیبایی می بخشد . خود آرایی و زینت كردن، نه تنها آثار مثبت روحی و روانی در دیگران داشته و موجب آرامش روحی می شود، بلكه اثرات روانی مثبتی نیز در خود فرد دارد . بنابراین، نه تنها كیفیت لباس پوشیدن حاكی از شخصیت انسان است، بلكه در شكل گیری و تحول شخصیت او نقش دارد . اینك بعضی از موارد ارتباط نوع پوشش و شخصیت آدمی را بر می شماریم:
1 . پوشیدن لباس آراسته و پرهیز از هر نوع آشفتگی و پریشانی، نشانه ای از وجود نظام فكری و ذوق سلیم در انسان است. بنابراین می توان گفت كه آشفتگی برونی، حكایت از آشفتگی درونی می كند؛ زیرا انسان اگر دارای شخصیت طبیعی و سالم باشد، از آشفتگی و بهم ریختگی گریزان است و نظم و ترتیب و تمیزی را بر ژولیدگی و پریشانی ترجیح می دهد .
2 . پرهیز از خودآرایی و پذیرفتن آشفتگی و ژولیدگی در لباس، به جهت تعارضی كه با خواسته های فطری انسان دارد، اثرات بدی در زمینه روانی بر انسان می گذارد؛ بطوری كه به تدریج سبب بروز افسردگی روحی و انهدام ذوق سلیم در انسان شده، منجر به بی اعتدالی روانی می شود تا آن جا كه علائق انسان را به زندگی و مواهب موجود در آن، از حد اعتدال كاهش می دهد و او را به شخصی منزوی و گوشه گیر تبدیل می كند .
3 . آراستگی ظاهری اگر با خود آرایی درونی همراه شود، تنها رمز موفقیت انسان در جلب محبت و راه یافتن در دل هاست؛ به طوری كه بدون برخورداری از چنان شرایط ظاهری و باطنی، انتظار محبوبیت پیدا كردن، انتظاری بی جا خواهد بود .
در این جا بعضی از ویژگی های لباس را كه با شخصیت انسان مرتبط است، از زبان روایات اسلامی یادآور می شویم:
1 . لباس زیبا، باعث تقرب به خداست . امام صادق علیه السلام می فرماید: خود را به وسیله لباس زیبا كنید؛ زیرا خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد . (وسائل، ج 3، ص 340) بنابراین وقتی انسان احساس كند خدا او را دوست دارد، تاثیر مثبتی برشخصیت او می گذارد .
2 . امام علی علیه السلام می فرماید: لباس تمیز، غم و ناراحتی را برطرف می كند و برای نماز، یك نوع پاكیزگی است . (وسائل، ج 3، ص 346)
بنابراین یكی از عوامل نشاط و شادابی روانی، پوشیدن لباس تمیز است .
3 . لباس تمیز، باعث ذلت و خواری دشمنان می شود و انسان را در مقابل آنان سربلند می كند . امام صادق علیه السلام می فرماید: لباس پاكیزه، دشمن را ذلیل می نماید . (وسائل، ج 3، ص 346)
4 . لباس مناسب، انسان را در میان مردم عزیز می كند . امام علی علیه السلام می فرماید: براستی نیكوترین لباس، آن لباسی است كه تو را با مردم همسان سازد و موجب آرایش تو در میان آنان شود و زبان های آنان را از بدگویی تو باز دارد . (غررالحكم، ص 152)
5 . لباس انسان، باید معرف جنس او نیز باشد؛ بنابراین لباس مردان باید با لباس زنان تفاوت داشته باشد و هر كدام لباس مخصوص خود را بپوشند . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مردانی را كه لباس زنان و زنانی را كه لباس مردان می پوشند، از رحمت خدا دور دانست . (سنن ابی داود، ج 4، ص 60)
6 . لباس نباید غیر متعارف و به اصطلاح لباس شهرت باشد . گاهی انسان بر اساس خود خواهی و تكبر، لباسی را انتخاب می كند كه نظیرش در هیچ كس نبوده باشد . امام صادق علیه السلام می فرماید: برای انسان از نشانه های خفت و خواری همین بس كه لباسی بپوشد كه به آن مشهور شود. (بحار، ج 78، ص 252 )
بنابراین لباس شهرت، نشانه شخصیت خود خواه و متكبر است . از سیره و زندگی پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سایر پیشوایان دینی استفاده می شود كه آنها با مسئله تجمل پرستی در لباس سخت مخالف بودند و از آن چه نشانه خودخواهی و تكبر داشت، برحذر می داشتند . درباره هیئت نمایندگی نجران، چنین آمده است: در پاسخ به دعوت پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله در سال 10 هجری، هیئتی از مسیحیان نجران وارد مدینه شدند تا با پیامبر مذاكره كنند . این هیئت در حالی كه لباس های تجملی ابریشمی بر تن و انگشترهای طلا بر دست و صلیب ها بر گردن داشتند، وارد مسجد شدند؛ ولی وضع زننده و نامناسب و حاكی از تكبر و خودخواهی آنان، پیامبر صلی الله علیه و آله را ناراحت نمود و در نتیجه آنان را به حضور نپذیرفت؛ اما علت ناراحتی پیامبر صلی الله علیه و آله را ندانستند . از امام علی علیه السلام در این باره چاره خواستند و علت به حضور نپذیرفتن هیئت توسط پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و ناراحتی آن بزرگوار را جویا شدند . علی علیه السلام فرمود: من چنین فكر می كنم كه آنها باید این لباس های تجملاتی و انگشترهای گران قیمت را از تن بیرون كنند و بعد خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله برسند . آنها چنین كردند و پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله، آنها را به حضور پذیرفت و مورد احترام و تكریم قرار داد .
7 . پرهیز از لباس فرهنگ های بیگانه؛ كسی كه فرهنگ اسلامی و ملی خود را رها كند و به رنگ و لباس بیگانگان (كه مظهر آن دنیای غرب است) در آید، نشانه نداشتن استقلال و نشانه وابستگی به آنان است . چنین فردی، دچار احساس خود كم بینی شده است و شخصیتی ذلیل دارد . امام علی علیه السلام می فرماید: همواره حال این امت نیكو خواهد بود تا زمانی كه لباس بیگانگان را نپوشند و غذاهای آنان را نخورند و آن زمان كه چنین كنند، خداوند آنها را ذلیل خواهد كرد . (وسائل، ج 3، ص 356)
8 . استفاده از رنگهای شاد در لباس، اثرات غیر مستقیمی در افزایش حركت و فعالیت و پیشرفت كار افراد دارد و در سلامت روانی و شخصیتی افراد مؤثر خواهد بود. نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: لباس سفید رنگ بپوشید كه سبب آرامش و پاكیزگی شماست . (وسائل، ج 3، ص 356)
بنابراین انسانی كه از رنگ های روشن و شاد در لباس استفاده می كند، از آرامش روانی بیشتری برخوردار است. امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: زمانی كه امام حسن علیه السلام متولد شدند، او را در جامه زردی پیچیدند و به خدمت رسول اكرم صلی الله علیه و آله آوردند تا نامی را برای وی انتخاب كند. آن حضرت فرمود: مگر من شما را نهی نكردم كه نوزاد را در جامه زرد نپیچید! بعد آنان جامه زرد نوزاد را بیرون آوردند و او را در جامه سفیدی پیچیدند و به حضور پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله آوردند تا مراسم نام گذاری صورت گیرد. (منتهی الامال، ج 1، ص 411)
از آن چه گذشت، معلوم می شود كه كیفیت و چگونگی لباس هم از نظر رنگ و هم از نظر مدل و هم از نظر آراستگی و تمیزی، نشانه نوع شخصیت انسان است و چه بسا افرادی كه با پوشیدن نوع خاصی از لباس ها، دچار مسخ شخصیتی می شوند و به كلی رفتار و اعمالشان تغییر پیدا می كند .
