شیرانی از نسل جعفر بن ابیطالب در کربلا

شیرانی از نسل جعفر بن ابیطالب در کربلا

در این نوشتار تلاش بر این است از سلسله مطالب ماه محرم، به رشادت های فرزندان عبدالله بن جعفر بن ابیطالب در رکاب امام حسین علیه السلام تحت عنوان « شیرانی از نسل جعفر بن ابیطالب در کربلا » پرداخته شود.

شیرانی از نسل جعفر بن ابیطالب در کربلا

اصحاب سیدالشهداء علیه السلام برخی بنی هاشمی بودند و برخی غیر بنی هاشمی.
از جمله یاران بنی هاشمی که در رکاب حضرت به شهادت رسیدند، عون و محمد، فرزندان حضرت زینب سلام الله علیها و عبدالله بن جعفر بن ابیطالب بودند. بعد از شهادت محمد بن عبدالله، برادرش عون بن عبدالله به میدان شتافت و رجز خواند و در ضمن آن به جد خود جعفر بن ابیطالب که در بهشت دو بال برای پرواز دارد، افتخار کرد.[زندگانى حضرت امام حسین علیه السلام ( ترجمه [جلد 45 بحار الأنوار)؛ صفحه53]

می دانیم که جعفر بن ابیطالب برادر حضرت علی علیه السلام  بود که ریاست مسلمانان مهاجر به حبشه را بر عهده داشت[پیكار صفین، ترجمه وقعة صفین ، صفحه 127] و در جنگ موته به شهادت رسید.[تحفة الأولیاء (ترجمه أصول كافى)، ج‏لد3 صفحه317]

پدر، پسران خود را روانه کربلا می کند.

گرچه برخی نا آگاهان خواسته اند، همراهی نکردن عبدالله بن جعفر با امام حسین علیه السلام  را به باد انتقاد بگیرند و شخصیت او را لکه دار کنند؛ اما به نظر می رسد این سخنان اعتبار چندانی نداشته باشند.[یادگار خیمه‌های سوخته: ترجمه کتاب « مع بطله کربلا» تالیف محمدجواد مغینه، صفحه 71 الی 73]

عبدالله بن جعفر بن ابیطالب به امام حسین علیه السلام ارادت داشت و در ابتدا می خواست که ایشان را از رفتن به کربلا به خاطر خطرات این سفر برای خود و خانواده و بستگان خود بازدارد. عبدالله بن جعفر اعتقاد داشت که با رفتن اباعبدالله الحسین علیه السلام روشنایی زمین رو به خاموشی خواهد گرایید، و هنگامی که امام حسین علیه السلام را در تصمیم خود جدی دید، پسران خود (عون ومحمد) را همراه ایشان فرستاد تا در رکاب ایشان شمشیر بزنند، و خود به دلایلی که برای ما معلوم نیست، همراه امام حسین علیه السلام به کربلا نرفت.[الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد(شیخ مفید)، جلد ‏۲، صفحه 69 الی 69]

برای عدم همراهی عبدالله بن جعفر با سالار شهیدن، دلایلی را ذکر کرده اند؛ مثل مریضی عبدالله، و شاید اگر تندرست بود چه بسا در همراهی امام درنگ نمی کرد.[فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص298- 299، نشر معروف، قم، 1378] همچنانکه بعد از شهادت امام حسین علیه السلام و فرزندانش، در جواب سرزنش کنندگان برآشفت و گفت ای کاش من هم همراه آنان بودم.[الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد(شیخ مفید)، جلد ‏۲، صفحه 124]

مجموع این دلایل سبب خواهد شد که عبدالله بن جعفر را در همراهه نشدن با قافله ی کربلا، مقصر ندانیم و به او خوش گمان باشیم. همچنانکه از حضرت علی علیه السلام نقل است که فرمودند:«لا تَطلُبَنَّ بِكَلِمَةٍ خَرجَتْ مِنَ أخیكَ سُؤاً واَنتَ تَجِد ُلَها فی‌الخَیرِمُحتَمِلاً[منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئى)، جلد‏21، صفحه 443] سخن برادرت را مادامی که حمل بر خیرخواهی توانی کرد هیچ گاه آن را بر بدبینی و غرض‌ ورزی حمل مکن.» ما هم بر طبق این حدیث، همراهی نکردن عبدالله بن جعفر با سالار شهیدان را حمل بر کوتاهی عبدالله نسبت به ایشان نمی دانیم.

شیرزن کربلا، تکمیل کننده معرفت همسر خویش

پسران عبدالله بن جعفر، معرفت پدر را ادامه دادند و با حضور در میدان نبرد و خواندن رجز، معرفت خود را در راه آرمان دایی خویش یعنی با اباعبدالله الحسین علیه السلام نشان دادند و در نهایت به فیض عظمای شهادت نائل آمدند.[ارشاد شیخ مفید، جلد 2، صفحه 52 و 53]  اما باید گفت که این زینب کبری سلام الله علیها بود که معرفت همسر خویش به سرور شهیدان را تکمیل کرد. حضرت زینب سلام الله علیها که در میدان کربلا در کنار برادر بزرگوارش قرار داشت و تا کسی کشته و مجروح می شد از خیمه ها بیرون می آمد و پیوسته یار و غمخوار برادر بود، هنگامی که پسران عزیز او در دفاع از مکتب سیدالشهداء علیه السلام کشته شدند، از خیمه ها بیرون نیامد، تا نکند سالار شهیدان بیش از پیش، شرمنده ی خواهر شود.[سوگنامه آل محمد صلی الله علیه وآله، محمدی اشتهاردی، نشر ناصر، ۱۳۷۰ش، صفحه ۲۹۲]

شاید زینب کبری سلام الله علیها با این کارش می خواست در این لحظه حساس، حرف برادرش را بیشتر جامه عمل پوشانده باشد که فرمود: «یا أختاه لا یذهبن‏ بحلمك الشیطان[لهوف، ترجمه بخشایشی، صفحه87] خواهر جان! شیطان حلم و بردباری تو را از بین نبرد.» اینکه مادر باشی و در مرگ جگر گوشه هایت بی تابی و جزع و فزع نکنی، هنر می خواهد. هنری که زینب کبری سلام الله علیها به خوبی از پس آن برآمد و با این کار خود، معرفت عبدالله بن جعفر، همسر خود را تکمیل نمود.

سخن آخر

عون و محمد از فرزندان عبدالله بن جعفر برادر حضرت علی علیه السلام و زینب کبری سلام الله علیها بودند که در سرزمین کربلا حضور یافتند و به شهادت رسیدند. عبدالله بن جعفر گر چه در کربلا حضور نیافت؛ اما فرزندان خود را به همراه دایی خود فرستاد تا در رکاب او و در دفاع از مکتب او بجنگند.

جهت مطالعه بیشتر در مورد ماه محرم، «ویژه نامه خون خدا (امام حسین علیه السلام)» را مشاهده نمایید.