نقشه راه امام صادق علیه السلام برای عاقبت به خیری

نقشه راه امام صادق علیه السلام برای عاقبت به خیری

امام صادق علیه السلام در بین تمام ائمه بیشترین شاگردان را به خود اختصاص داده است تا جایی که 4 هزار شاگرد در تاریخ برای ایشان نقل شده است، افرادی که در جستجوی نور معرفت بودند و آن را جز در خانه ی فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نیافتند، افرادی از همه اقشار و در تمامی سنین. با ادامه نوشتار " نقشه راه امام صادق علیه السلام برای عاقبت به خیری " با ما همراهی کنید.

یکی از شاگردان امام صادق علیه السلام فردی است به نام عبدالله بن جندب که در ایام جوانی خدمت امام صادق علیه السلام می رسد و از ایشان نصایح و سفارش هایی را می گیرد و بر اثر عمل به آن فرمایشات به جایی می رسد که وقتی از محضر فرزند ایشان امام کاظم علیه السلام مرخص می شود، امام هفتم به حاضرین در مجلس می گویند که همگی باید از عبدالله الگو بگیرند.

حتی خود فرزند جندب بعد از سال ها و در سنین کهنسالی وقتی از امام رضا علیه السلام می پرسد که آیا از من راضی هستید؟ حضرت می فرمایند به خدا و جان پیامبرش سوگند که نه تنها ما بلکه خدا و پیامبرش نیز از تو راضی هستند. آری با پیروی از نصایح ائمه و عملیاتی کردن آن ها انسان به جایگاهی می رسد که مورد رضایت امام زمانش است و حتی توسط حضرت به دیگران به عنوان یک الگو و سرمشق معرفی می شود.

قبل از بیان این حدیث گرانقدر، لازم است برای آشکارتر شدن جایگاه نصایح امام جعفر صادق علیه السلام و ایجاد انگیزه بیشتر، جملاتی از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در معرفی این حدیث نورانی بیان کنم که ایشان فرمودند: «این روایت، پر از حکمت است. واقعاً همه چیزهائی که ما برای خُلقیات شخصی مان، معاشرت های اجتماعی مان، فعالیت های عمومی مان و برای بنای تمدن اسلامی نیاز داریم در این روایت و نظائرش پیدا می شود.»

بنابراین باید حدیث سفارش های امام صادق علیه السلام به عبدالله بن جندب را یک نمونه مهم و کارا از دستورالعمل هایی دانست که عمل به آن هم موجب ارتقاء معرفتی و جایگاه شخصی و فردی می شود، آن هم با کسب آن حد از رضایت امام معصوم و هم با عمل دسته جمعی، راهی برای رسیدن به تمدن اسلامی شمرده می گردد.

حضرت در این حدیث گرانقدر می فرمایند «یَا عَبْدَ اللَّهِ لَقَدْ نَصَبَ إِبْلِیسُ حَبَائِلَهُ فِی دَارِ الْغُرُورِ فَمَا یَقْصِدُ فِیهَا إِلَّا أَوْلِیَاءَنَا»؛ امام صادق علیه السلام در ابتدای سفارشات خود دشمن قسم خورده بشریت، یعنی ابلیس را معرفی کردند و شکارگاه ها و ابزار شکار وی را یادآور شده است. حضرت می فرمایند که ابلیس در این دنیا هدفی جز گمراه کردن دوستان ما اهل بیت علیه السلام ندارد، او آمده تا در این دنیا که سرای فریب و نیرنگ است دوستان اهل بیت علیه السلام را شکار کند. 

امام در ادامه می فرمایند که البته دوستان و اولیای ما دنیاشناسی صحیحی دارند و از جهان بینی دقیقی بهره می برند و، چون آخرت را مدام در نظر می گیرند فریفته شیطان نشده و دنیادوستی شیطانی را به چهره واقعی اش که به مانند مار و اژد هایی ترسناک و دشمنی در کمینگاه است می بینند. چهره آنکه شیطان و ابلیس تنها برای گمراه کردن دوستان و شیعیان اهل بیت علیهم السلام دست به کار می شوند معلوم است، زیرا تنها این دسته هستند که در دایره زندگی خدا قرار دارند و پیروان دیگر فرقه ها گمراه هستند و نیازی به قوای شیطانی برای گمراه کردن آن ها نیست.

امام صادق علیه السلام در بین این سفارش ها به ذکر خطر زبان و چشم پرداخته و اینگونه بیان داشتند «أَقِلَّ اَلنَّوْمَ بِاللَّیْلِ وَ اَلْکَلاَمَ بِالنَّهَارِ فَمَا فِی اَلْجَسَدِ شَیْءٌ أَقَلَّ شُکْراً مِنَ اَلْعَیْنِ وَ اَللِّسَانِ»؛ یعنی کمتر در شب بخواب و کمتر در روز صحبت کن که همانا مادر حضرت سلیمان به فرزندش نصیحت کرد اگر زیاد بخوابی از اعمال خیر کمی بهره می گیری و در قیامت تهی دست هستی.

اما در چه هنگامه هایی ابلیس می تواند ضربات کاری خود را وارد سازد که افراد آلوده به گناه شوند؟ در این حدیث حضرت از شکارگاه ها و ابزار شکار ابلیس یاد کرده و بیان داشتند آن روز هایی که افراد با گرفتاری های دیگر مؤمنان روبرو شده، اما بی تفاوتی نسبت به آن نشان می دادند یا آن اوقاتی که افراد نسبت به نماز خود کاهلی کرده و برای ادای واجبات از خواب خود نگذشتند، زمان هایی است که خود را در معرض شکست های تلخ از ابلیس قرار داده اند.

در این سفارش ها که امام صادق علیه السلام به عبدالله بن جندب جوان کردند عنوان شده که کسانی از مکر های شیطانی در امان هستند و در دنیا و آخرت سعادتمند هستند که از آنچه دیگران از آن لذت می برند، می هراسند و به جای آن اهل انس با خدا هستند و مرگ را مکرراً به یاد می آورند. این ها اهل محاسبه روزانه هستند یعنی اعمالشان را مورد بررسی قرار می دهند و وقتی ببینند کار نیکی کرده اند بر آن می افزایند و اگر ببینند اشتباهات و خطا هایی داشته اند توبه می کنند و آن را ترک می کنند تا در آخرت رسوا نشوند.

متاسفانه امروزه می بینیم حتی برخی به عنوان یک سخن دینی به گونه ای حرف می زنند که افراد در انجام گناهان شجاع شده و این ناشی از یک دلخوشی کاذب نسبت به رحم و عطوفت الهی است. مطلبی که به صراحت توسط امام صادق علیه السلام رد شده، چرا که حضرت بیان داشتند «یَا اِبْنَ جُنْدَبٍ یَهْلِکُ اَلْمُتَّکِلُ عَلَى عَمَلِهِ وَ لاَ یَنْجُو اَلْمُجْتَرِئُ عَلَى اَلذُّنُوبِ اَلْوَاثِقُ بِرَحْمَةِ اَللَّهِ»؛ یعنی ای پسر جندب آن کسی که بر اعمالش تکیه کند هلاک است و آن کسی که به دلیل امید به رحمت الهی نسبت به انجام گناهان دلیر باشد هم هلاک است.