مقام تائبین در کلام وحی /سخنرانی مکتوب 5

مقام تائبین در کلام وحی /سخنرانی مکتوب 5

مقام تائبین در کلام وحی عنوان پنجمین جلسه از سری سخنرانی های حجت الاسلام انصاریان در ماه رمضان 1400 با موضوع «جایگاه روزه دار» می باشد. [یکشنبه (29-1-1400ش) - رمضان 1442ه.ق - حسینیه هدایت]

مطالب مرتبط و پیشنهادی : ویژه نامه شب و روز پنجم ماه مبارک رمضان

بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله ربّ العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین».

کمال وجودی در رسیدن به مقامات عالی

مقاماتی در قرآن مجید بیان شده است که وقتی انسان به آن مقامات برسد، شجرهٔ طیبه و کامل می شود و میوهٔ وجودش می رسد. امیرالمؤمنین علیه السلام از بعضی از این مقامات بعنوان مقامات اعلا و برتر یاد فرموده اند که راه رسیدن به این مقامات در آیات کتاب خدا بیان شده است. خداوند جاده اش را در دسترس آدمی قرار داده و خود وجود مبارک پروردگار هم کمک می دهد؛ چون کمکی جز کمک خدا برای رسیدن به این مقامات وجود ندارد. من باید آن راه ها را طی کنم و گدای یاری خدا هم باشم. همچنین هرگز در حرکت در این جاده ها به خودبینی دچار نشوم و گول نخورم که بگویم: «که این منم طاووس علییّن شدم». آدم هرچه مسکنت، ذلت و فقر از خودش نشان بدهد، یاری پروردگار بیشتر به انسان می رسد. 

محبوب اللهی، نقطۀ اوج معنویت انسان

وقتی آدمی به آن مقام برسد، براساس صریح آیات قرآن، محبوب الله می شود، نه محب الله. محب الله ابتدای جاده است؛ من اول عاشق می شوم، بعد برای رسیدن به معشوق چاره ای ندارم جز اینکه با یک سلسله اعمال، حالات و اخلاق به سوی او حرکت کنم. این هم که من اول محب و عاشق می شوم، طلوع خود این محبتِ ابتدای کار در قلبم، کار من نیست و کار خودش است. در آیهٔ 54 سوره مائده می خوانید: «يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ» این عشق و محبت از من در قلب شما طلوع می کند و از مشرق وجود من بر دل شما می تابد تا آمادهٔ حرکت برای رسیدن به من بشوید. اول محبتم در وجود شما با لطف من ظهور می کند، «يُحِبُّونَهُ» عاشق و محبّ او می شوید. بعد وقتی راه را طی کردید، به محبوب او تبدیل می شوید. اینجا دیگر نقطهٔ اوج معنویت انسان است که هر کسی در حد ظرفیت خودش طی می کند. سلمان، مقداد، عمار و شما هم محبوب هستید؛ ولی این محبوب بودن ها به خاطر تفاوت ظرفیت ها با هم تفاوت دارد.

مقام تائبین، از عالی ترین مقامات الهی

تصمیم قطعی بر ترک گناه و جبران

یکی از این مقامات که انسان را محبوب الله می کند، مقام «تائبین» است که از عالی ترین مقامات است. چگونه انسان به این مقام می رسد؟ تصمیم قطعی برای ترک گناهانی که آلوده بوده و جبران گناهانی که در گذشته مرتکب شده بود. یک گناه، ترک نماز است؛ جبران کند. یک گناه، ترک روزه است؛ جبران کند. یک گناه، ترک اخلاق و محبت به دیگران است؛ جبران کند. یک گناه، بردن مال مردم است، به قول قرآن مجید، ولو به وزن یک دانهٔ ارزن. خدا در قرآن می فرماید: «وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ»[سورهٔ مبارکه انبیاء، آیهٔ 47] اگر گناه شما به وزن یک دانهٔ ارزن باشد، «أَتَيْنَا بِهَا» خود من این را در قیامت حاضر می کنم. «وَكَفَىٰ بِنَا حَاسِبِينَ» بس است که خود من حسابگر این یک ذره باشم. در روایاتمان آمده است و مرحوم فیض کاشانی هم نقل می کند که پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: اگر برای خریدن گوشت به مغازهٔ قصابی بروی و دستت را روی آن گوشتی بگذاری که مورد نظر خودت است. قصاب هم نگران بشود که چرا به گوشت من دست زد! دستش آلوده نباشد و گوشت آلوده نشود! آن مقدار چربی که روی نوک انگشتت رسید و گفتی از این گوشت به من بده؛ اگر قصاب راضی نباشد، این چربی را در قیامت حساب می کنند. 

جبران گناهان مالیِ گذشته، نیازمند قدرت ایمانی

حالا باید همهٔ گناهان گذشتهٔ مالی تدارک و جبران شود که گاهی هم جبرانش سخت است. خیلی پهلوانِ ایمانی می خواهد که بتواند جبران کند! شخص می گوید: می خواهم از مسائل مالی توبه کنم؛ به او یاد می دهند که پروردگار در سورهٔ انفال می فرماید: یک پنجم درآمدت حق الله و به پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و ائمه(علیهم السلام) مربوط است. قرآن راه خرج آن را هم نشان داده که راه خرج آن برای دین، از کارافتاده و مستحق است. این حکم الله است که من در گذشته عمل نکرده ام و حالا می خواهم توبه کنم. پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: توبهٔ هر گناهی مخصوصِ خود آن گناه است. توبهٔ این مال و حق اللهِ داده نشده، این است که اکنون از مالم جدا بکنم و به جایی بدهم که باید ببرم. از اولی که پول درآورده ام تا حالا، می نشینم و حساب می کنم، می بینم ده میلیارد تومان حق الله شده است. 

خیلی مرد ایمانی می خواهد که این ده میلیارد را جدا کند و به جایی برساند که باید برساند؛ بخصوص در این روزگار ما که مرگ بغل گوش همهٔ ما آمده است. یک مرتبه حال آدم به هم می خورد، وقتی به بیمارستان می برند، می گویند ریه به شدت درگیر شده و قابل بازگشت نیست. مریض شما از دنیا می رود. اگر چنین مریضی از دنیا برود، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می فرمایند: حق الله که به ما مربوط بوده و داده نشده است، ما اهل بیت در قیامت بعنوان دشمن او جلویش را می گیریم. بیش از پنجاه روایت دراین زمینه وارد شده است. آدم می خواهد جواب اهل بیت(علیهم السلام) را در قیامت چه بدهد؟ آنجا ده میلیارد ندارد که بپردازد! اگر گناهان به قیامت منتقل شود، مخصوصاً گناهان مالی، جبرانش فقط دوزخ است. 

گذشت زیبای پروردگار از گناهان بین خود و بنده

گناهانی بین خود انسان و پروردگار هست که مرتکب معصیتی در شهوت یا شکم در خلوت شده است و قابل تدارک هم نیست؛ یا کسی در خلوت زنا کرده است و می خواهد جبران کند، اما زنا قابل برگشت نیست و جبرانش این است که آدم به علت پشیمان شدنش، به درگاه پروردگار عالم بنالد و بگوید خدایا از من بگذر. خدا هم خیلی زیبا می گذرد! شما در دعاها می خوانید: «يَا حَسَنَ‏ التَّجَاوُزِ» ای وجود مقدسی که زیبا از بندگانت گذشت می کنی. گاهی زیباییِ بخشش، عرشی است؛ آن که گناهانی بین خودش و پروردگار دارد و وارد قیامت شده، می بیند تدارکِ توبه ای نشده است، سرش را پایین می اندازد، دغدغه پیدا می کند و رنج می برد، خطاب می رسد: بندهٔ من، آن وقتی که با لذت گناه می کردی، من آبرویت را نبردم. حالا که بر من وارد شده ای و دستت هم از همه جا بریده است، حالا آبرویت را ببرم؟! سرت را بالا کن، تو را می بخشم.

جبران گناه مالی، شرط پذیرش توبه

یک وقت گناه به این صورت است؛ اما گناه مالی این طور نیست. پروردگار عالم می فرماید: طلبکارهایت را باید راضی کنی. من یک طلبکار مالی ات هستم؛ پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم یک طلبکارت و اهل بیت(علیهم السلام) یک طلبکارت هستند؛ این مجموعه زکات و خمس از تو طلبکارند. یک طلبکارت هم مردم هستند که جنسی خریده ای، ده میلیون از پول مردم را نداده ای؛ زمینی خریده ای و پولشان را نداده ای؛ یا اینکه خانه ای را به ناحق به نام خودت کرده ای. همهٔ طلبکارهایت در قیامت هستند، برو و آنها را راضی کن. گاهی به دست آوردن رضایت این نوع طلبکاران، کار خیلی سختی است! طلبکار می گوید: پول مرا ندادی، من هم به دیگران بدهکار بودم و نتوانستم بدهم. من و زن و بچه ام به خاک سیاه نشستیم و تا وقتی زنده بودیم، دیگر کارمان هم درست نشد. می دانی چقدر دل ما را سوزاندی؟! حالا من به این راحتی بگویم تو را می بخشم؟! برو و بدهی ات را با آتش جبران کن. ببینید مقام تائبین چه مقام باعظمتی است که آدم برای رسیدن به این مقام، چگونه باید خودش، درونش، عملش، اخلاقش و مالش را تصفیه بکند! هر قدمی که در رسیدن به مقام تائبین برمی دارد، عبادت باعظمتی است.

حکایت جوان معصیت کار و عابد مغرور

این روایت، روایت خیلی جالب و پرقیمتی است؛ جوانی اهل فسق و فجور بود و گناهانی بین خود و خدا داشت. پروردگار یک سلسله نهی دارد: به نامحرم نگاه نکن، غریزهٔ جنسی ات را در حرام هزینه نکن، قدم ناپاک برندار و با زبانت، گوشَت و شکمت گناه نکن. این فسق و فجور است. این جوان هم در اوج غریزهٔ جنسی، شکمی و بدنی بود که اهل فسق و فجور بود. مقام تائبین عجب مقامی است! عیسی بن مریم علیه السلام از بیابانی عبور می کرد، به کلبه ای رسید که عابدی در این کلبه زندگی می کرد. 

صومعه نشینان در امت های گذشته

از این گونه افراد در امت های گذشته بودند و اسم کلبه شان «صومعه» بود. پروردگار این لغت را در قرآن مجید هم آورده است: «لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ»[سورهٔ مبارکه حج، آیهٔ 40]. حالا اجازه داشتند یا اجازه نداشتند، آن را نمی دانم؛ ولی از مردم، ازدواج و کاسبی کناره گیری می کردند. روزنهٔ رزقیِ خیلی اندکی برای خودشان مقرر می کردند و در کوه ها و بیابان ها صومعه درست می کردند. در حقیقت، این «صومعه ها» و «بِيَع» مثل مسجدهای ما بود که امت های گذشته در آن مشغول عبادت و مناجات می شدند. گاهی هم نفسی پیدا می کردند که مشکل دارها به آنها مراجعه کرده و درخواست دعا می کردند. آنها هم دعا می کردند و گاهی هم دعا مستجاب می شد. اگر دعا بخواهد مستجاب شود، باید از یک قلب پاک چشم گریان و نفس درست دربیاید. ظاهراً خطاب به مسیح علیه السلام است که می فرماید: اگر می خواهی دعا کنی، با قلب نقی، دل پاک، چشم گریان، خشوع و فروتنی دعا کن.

توبۀ جوان گنهکار 

عیسی بن مریم علیه السلام به این صومعه رسید و سرگرم صحبت با مرد عابد شد. جوان آلودهٔ به فسق و فجور هم به جای دیگری می رفت و اتفاقی مسیرش از این بیابان بود. چشمش از دور به مسیح علیه السلام افتاد و گفت: خدایا! من گناه کرده ام و اهل فسق و فجور بودم؛ الآن اگر جلوتر بروم و مسیح علیه السلام مرا ببیند، خبر هم دارد که من چه کاره هستم؛ اگر مرا سرزنش کند و بگوید بدبخت، بیچاره! نمک خدا را می خوری و نمکدان می شکنی؟! رزق خدا را می خوری و خلاف می کنی؟! در حکومت خدا، کشور خدا و این عالمِ هستی، خجالت نمی کشی و شرم نمی کنی؟! چقدر بدبخت و تیره دل هستی! اگر به مسیح علیه السلام برسم و من را این جوری سرزنش کند، خیلی برای من سخت است و آبرویم می رود. خدایا! توبه کردم و دیگر در آینده مرتکب فسق و فجور نمی شوم. خدایا! هر کاری هم در گذشته ام کرده ام، از تو عذر می خواهم. 

غرور، عامل جهنمی شدن مرد عابد

جوان جلو نیامد و یک خرده دورتر گذشت که با مسیح علیه السلام روبه رو نشود. یک مرتبه این عابد دستش را به طرف پروردگار بلند کرد و گفت: خدایا! مرا در قیامت با این بدکارِ فاسقِ فاجرِ آلوده محشور نکنی که من هم به آتش او بسوزم. جوان رد شده بود، به عیسی علیه السلام خطاب رسید: به این عابد بگو که من هرگز تو را با این جوان محشور نمی کنم؛ چون این جوان در قیامت اهل بهشت است و تو به خاطر غرورت، اهل دوزخ هستی. دعایت مستجاب است. 

پروردگار، عاشق تائبین

این مقام تائبین است! جوانی که توبه می کند، این قدر پیش خد ارزش پیدا می کند. راه رسیدن به مقام تائبین هم در قرآن بیان شده است. توبه یعنی جبران و برگشت به اسلام و پروردگار؛ خدا دربارهٔ تائبین در قرآن می گوید: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوّابينَ»[سورهٔ مبارکه بقره، آیهٔ 222] من عاشق توبه کنندگان هستم. این جوان خودش را به مقام تائبین رساند و چنان محبوب خدا شد که به خاطر غرور یک عابد نسبت به او، عابد دوزخی و جوان هم بهشتی شد. 

مایۀ عبادات بنده، متعلق به پروردگار 

ما نباید مغرور بشویم؛ مگر ما روزه می گیریم، خودمان روزه می گیریم؟ کجا خودمان روزه می گیریم! مگر ما نماز می خوانیم، خودمان نماز می خوانیم؟ کجا خودمان می خوانیم! 

اگر از جانب معشوق نباشد کششی / کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد

خدا باید ما را بخواهد تا بتوانیم روزه بگیریم و نماز بخوانیم. تازه روزه ای که می گیریم و نمازی که می خوانیم، کل مایه اش از پروردگار است. بدن، شکم، روح و قدرت برای اوست؛ ما چه مایه ای برای روزه گرفتن از خودمان می گذاریم؟ هیچ مایه ای نمی گذاریم! در این نقطه است که محبوب همهٔ ما، وجود مبارک ابی عبدالله علیه السلام وقتی یک نفر در کوچه به ایشان رسید، سلام کرد و گفت: حالتان چطور است؟ حضرت فرمودند: «أَنَا أَفْقَرُ الْفُقَرَاءِ إِلَیْکَ» من از همهٔ تهی دستان درِ خانهٔ خدا تهی دست تر هستم. این همین حرف است که ما هیچ مایه ای از خودمان در عبادت نمی گذاریم. 

ما برای توبه هم از خودمان مایه نمی گذاریم؛ اگر دلمان به خاطر گناهانمان بشکند، دل برای او است؛ اگر پشیمان بشویم، حال برای اوست؛ اگر گناهان مالی را تدارک بکنیم، او دست ما را گرفته و برای تدارک راه برده است؛ او محبت مال را از ما گرفت که توانستیم همهٔ مال هایی که در زندگیِ خودمان آورده ایم، پس بدهیم. ما چه چیزی داریم؟ ما چه قدرتی داریم؟ مگر ما خودمان نمی خوانیم: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» خدایا! من هیچ نیرو و هیچ تحولی جز به تو ندارم. این مقام توابین است که در قرآن می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوّابينَ».

حرف آخر؛ اَلا ای هم نشین من کجایی؟ 

«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ، السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا سَفِينَةَ النَّجَاةِ، السَّلامُ عَلَيْكَ مِصباحُ الْهُدی، «اَلسَّلَامُ عَلَیکَ یَا رَحْمَةِ اللهِ الْوَاسِعَة، اَلسَّلامُ عَلَیک یا بابَ نِجاةِ الْأمّة».

در حرکت به میدان، وقتی دیگر زینب کبری سلام الله علیها او را ندید، روی خاک نشست و گفت: 

کجا رفتی که رفت از دیده ام دل / به دنبال غمت منزل به منزل

کجا رفتی که خونم خورد هجران / کجا رفتی که کارم گشت مشکل

بعد از تو، من با این 84 زن و بچه چه کنم؟ 

به دریایی فکندی این دل من / که از او موجی نمی آید به ساحل

اَلا ای هم نشین من کجایی / نمی دانی مگر حال من و دل

بعد از رفتن ابی عبدالله علیه السلام، اولین باری که حسین علیه السلام را دید، وقتی بود که دید تمام لشکر سرو صدا می کنند. از روی زمین بلند شد، به میدان نگاه کرد و دید سر ابی عبدالله علیه السلام را به نیزه زده اند...