ویژگی های دانشجو در دانشگاه اسلامی
1. حفظ حرمت و احترام استادان و شأن و منزلت علمی آنان
ارزش و مقام استاد به عنوان وارث انبیا، به حدی است که حضرت علی (ع) خود را بنده کسی می داند که به ایشان کلمه ای بیاموزد؛ چرا که وی نقش مهمی در تکامل شناختی و گرایشی و راه یابی انسان به حقایق هستی ایفا می کند. اوست که اندیشه های خام را بارور می سازد و دریچه های بسته تفکر را به روی جهان متعالی می گشاید، پس حقی که او بر گردن دانشجو دارد، چه بسا بیش از حقی است که پدر و مادر بر فرزند دارند. اگر دانشگاه ما دانشگاه اسلامی است، یکی از بزرگ ترین مظاهرش بایستی احترام بیش از حد معمول دنیا به استادان باشد؛ به خصوص از سوی دانشجویان. دانشجو باید به استاد، بی قید و شرط احترام کند.
2. داشتن ایمان و اعتقاد راسخ به ارزش های اجتماعی
ثمره ایمان به خدا، آراسته شدن به فضائل و کمالات اخلاقی است و چه کسی به این فضیلت ها محتاج تر از مدعی علم و ادب است. دانشجوی دانشگاه اسلامی باید نماد دانش پژوهی در مقابل جهل ورزی، استحکام در برابر سستی، عزت نفس در مقابل چاپلوسی، آزادی در مقابل استبداد، مهرورزی در برابر خشونت و بی مهری، سادگی در مقابل تشریفات، پذیرش حق در مقابل مقاومت در برابر آن، عفاف و پاک دامنی در مقابل شهوت رانی، وقت شناسی در مقابل از بین بردن وقت، عدالت در مقابل ستم و تبعیض و خویشاوند نوازی، صداقت در برابر ریاکاری و دروغ، وفای به عهد در برابر عهد شکنی، مراقبت از اموال عمومی در برابر اسراف، تبذیر و بی مبالاتی، مسئولیت پذیری در مقابل بی اعتنایی، نظم در برابر بی نظمی و... باشد.
3. داشتن نیت خالص برای کسب علم و دانش ارزش عمل آدمی به نیت اوست. عملی که همراه با نیت پاک و خالص نباشد، وزر و وبالی است که بر دوش انسان سنگینی می کند. اگر در تحصیل و تعلیم دانش نیت و انگیزه فرد، بر پایه ریا، فخر و مباهات به دیگران، به دست آوردن ثروت و مکنت و خلاصه هرآنچه غیررضای محبوب و خدمت به خلق اوست قرار بگیرد، نتیجه ای جز سختی و تنگی در زندگی، برکت نداشتن، از دست دادن همراهی خدا در زندگی و پاداش اخروی، درک نکردن بوی بهشت و هلاکت و خواری نخواهد داشت. درعوض، کسی که برای خدا به کسب دانش بپردازد، با آراستگی به دانش، عمل خود را زیبا سازد و دانش خود را به دیگران نیز عرضه دارد.
4. داشتن ذهن کنجکاو و جستجوگر
پرسش گری در قرآن، به عنوان یک ارزش معرفی و به آن توصیه شده است و خداوند می فرماید: «اگر نمی دانید، از صاحبان ذکر الهی پرسش کنید» (نحل : 43). پرسش گری دانشجو افزون بر اینکه ابعاد ناشناخته موضوع را روشن می سازد، موجب تشویق و ترغیب استاد به فعالیت علمی بیشتر می شود. طرح پرسش باید به دور از هر گونه اسائه ادب به استاد و مشاجره لفظی باشد. استاد، همچون درخت نخلی است که باید منتظر ماند تا رطبش برسد و از شاخه بیفتد.
5. رعایت اخلاق اسلامی و داشتن تهذیب نفس
در دانشگاه، دانشجویان نه تنها به عنوان مروّجان و فراگیران علم و دانش بلکه به عنوان الگوی اخلاقی - رفتاری برای دیگران محسوب می شوند و ارزش های اخلاقی را پیش از هر فرد دیگری در دانشگاه و جامعه به تثبیت می رسانند.
6. داشتن تعهد نسبت به مملکت و عدم الگوپذیری از شرق و غرب
امام خمینی (قدس سره) در این رابطه فرمودند: «اگر دانشگاه واقعاً اسلامی باشد، یعنی در کنار تحصیلات متحقق، در آنجا تعهد هم باشد یک کشوری را می توان به سعادت رساند. این فاجعه است که ابزار علم در دست کسانی باشد که متعهد نیستند و اخلاق اسلامی ندارند. اگر اساتید و دانشجویان کشوری تحت تأثیر تهاجم فرهنگی غرب یا شرق قرار گیرند و از فرهنگ غنی اسلام جدا شوند بدیهی است که تفکر و عملکرد آنان افکار افراد دیگر را تحت شعاع قرار می دهد.
7. عملی کردن آموخته ها
مسئله دیگری که باید دانشجویان بدان اهمتام تام ورزند، این است که به تدریج و گام به گام، آگاهی ها و معارف خود را به کار بندند؛ زیرا اهتمام و عنایت هر فرد عاقلی در مراقبت و پرداختن به خویشتن مصروف می گردد. ولی کوشش ها و عنایات یک فرد عامی در نقل و روایت و بحث و گفتگو محدود است.
8. تقویت توان علمی، آموزشی و پژوهشی خود و مطالعه مستمر
دانشگاه اسلامی باید از هر لحاظ سرآمد دانشگاه های جهان گردد. از این رو، با توجه به دامنه وسیع علوم که اگر انسان تمام عمر خود را صرف کسب دانش نماید، قطره ای از دریای بیکران علم را نمی تواند کسب کند، باید با به وجود آمدن مسائل و نیازهای نو و پیدایش و کشف علوم جدید، انسان می بایست همواره درصدد کسب علم و دانش و افزایش دانایی های خود باشد.
9. خودداری از جدال و ستیزه جویی در بحث
پرسش هایی که استاد و دانشجو مطرح می سازند، نباید به منظور وانمود ساختن عجز و ناتوانی و یا طعنه زدن به جنبه های علمی طرف مقابل باشد، بلکه باید به منظور فراگیری و کسب اطلاع و ارشاد ایشان به حقیقت و واقیعت باشد. درچنین شرایطی، هدف عالی تعلیم و تربیت که رسیدن به کمال انسانی است، رشد خود را آغاز نموده و نهال علم بارور می گردد.
10. آگاهی از مسائل روز و دخالت در امور اجتماعی و سیاسی
حضور در صحنه سیاسی لازمه تعهد و احساس مسئولیت است. ملتی که قشر دانشگاهی آنان در صحنه سیاسی حضور آگاهانه و فعال داشته باشند، ملتی بیدار و از نفوذ اجانب در امان خواهد بود.
11. انعطاف و پذیرش حق
دانشجو باید سعی کند نیرویی به دست آورد که به وسیله آن، حس پذیرش حق و تسلیم بودن در برابر واقعیت را در خود به وجود بیاورد. در این صورت، چنانچه احساس کرد که در سخنان خود دچار اشتباه شده است، خطای خویش را پذیرفته و درصدد اصلاح و رفع آن برمی آید.
12. احساس مسئولیت در قبال محیط و نظام آموزشی
دانشجویان در برخورد با مسائل محیط و فضای آموزشی نبایستی به صورت خنثی و بی تفاوت برخورد کنند، بلکه بایستی محیط درس را همچون خانه خود دانسته و مربوط به مسائل آن، دلسوزانه و مسئولانه و از مجرای صحیح برخورد نمایند و با ایجاد تفاهم با تشکیلات سالم و اصولی دانشگاه از جمله معاونت های آموزشی و پژوهشی و کمیته های دانشجویی، سعی نمایند محیطی به دور از تشنجات و مؤثر در جهت ارتقای سطح علمی، پژوهشی و فرهنگی دانشگاه ایجاد نمایند. در مطالعه و فراگیری علم و دانش جدیّت داشته، از معاشرت های نادرست و آثار سوء آن بپرهیزد. در حل و فصل شبهه های اعتقادی و فکری موجود در ذهن خود کوشا بوده، سختی ها و مرارت های دوران تحصیل را تحمل نماید. مبادی آداب اسلامی بوده ارزش های اسلامی، به ویژه حجاب اسلامی را رعایت نمایند،(4) و امربه معروف و نهی از منکر را به عنوان یک رسالت دینی و انسانی و اجتماعی به کار گیرند.
رهبر فرزانه انقلاب می فرمایند: «دانشجو در محیط دانشگاه، دو نوع سازندگی را برای خودش باید حتمی و لازم بداند: سازندگی علمی، و سازندگی اخلاقی و فکری. سازندگی علمی، در همین کلاس ها و با همین درس ها و در محضر همین اساتید است، و کار و تلاشی که خود آنان با مطالعه؛ بحث، فحص و تحقیق باید انجام بدهند. جامعه ما و فردای این کشور، بلکه جهان و به خصوص جهان اسلام، به این کار نیازمند است. سازندگی دوم، اخلاقی و معنوی و فکری است. در رژیم گذشته، محیط دانشگاه به عنوان محیط بی دینی و رها بودن از تقلیدات شرعی تلقی شده بود؛ حتی آدم های متوسط دینی هم که به این جا می آمدند، احساس می کردند که در فرو رفتن در کارهای نامشروع، یله و رها و آزادند. آن رژیم هم این روحیه و این تلقی را در جوانان ما بیشتر می دمید».
منبع: نشریه طرح ولایت شماره 2
---------------------------------
پی نوشت:
4. سیف اله فضل الهی قمشی، و سوده اسلامی فر، معیارهای دانشگاه اسلامی، ماهنامه علمی - ترویجی معرفت، 1390، ش167.
