بسمه تعالی
عرفان حلقه تهديدی جدی برای بهداشت معنوی جامعه
مقدمه
سلامت زندگي انسان هميشه از سوي عوامل مخربي تهديد مي شود، گاهي اين عوامل به بدن و سلامت جسماني آسيب مي رسانند، که در اين صورت بهداشت جسمي و مباحث علوم پزشکي مطرح مي شود. گاه ديگر عوامل آسيب زاي رواني هستند که موضوع بهداشت رواني را پيش مي کشند و دانش روانشناسي به آن رسيدگي مي کند. اما نوع ديگري از عوامل آسيب زا هستند که انديشه هاي معنوي، باورها، اخلاق و ارزش هاي انساني را تهديد مي کنند، در اين جاست که بهداشت معنوي به ميان مي ايد و علماي علوم ديني، انسان شناسان متأله و اساتيد اخلاق و عرفان مسئول رسيدگي به آن هستند.
با افزايش خرافات و آسيب هاي معنوي صاحب اين قلم به تازگي نظرية بهداشت معنوي را در مجامع علمي مطرح کرده و اميدوار است که با استقبال محققان و دانشمندان، راه حل هايي براي بخشي از مسائل و مشکلات امروز مردم پيدا شود.
يکي از بستر پيدايش آسيب هاي معنوي
هميشه نيازهاي انساني موجب مي شود که عده اي آگاهانه به قصد سوء استفاده يا ناآگاهانه جايگزيني بدلي براي پاسخ به نياز مردم ارائه دهند. نياز به معنويت در روزگار ما از يک سو و افزايش بيماري هاي نا شناختة جسمي و روحي از سوي ديگر باعث شده است که مدعيان دروغين و عرفان فروشان درون تهي بازاري براي ترويج خرافات و بازي گري هاي خود پيدا کنند. در اين بين عده اي که هوشمندتر هستند و با تشکيلات و کارگروهي وارد عمل مي شوند، موفق تر بوده و گروهي از مردم گرفتار را به سوي خود جذب مي کنند.
وقتي کسي دچار مشکلات باشد بيش از اينکه به اشکلات مدعي حل مشکل فکر کند، در جستجوي نتيجه است و نسبت به تناقض ها، دروغ ها و کجروي هاي طرف مقابل چشم فرومي بندد و تجربه را بر تحقيق مقدم مي کند. حتي ممکن است خطاهاي آشکاري را به عنوان اينکه شايد من نمي فهمم، فروبگذارد، تا روزنة اميدي را براي درمان دردها و پايان رنج هاي خود از دست ندهد. و صد البته آميخته شدن موضوع خطير درمان با اسرار پيچيدة عرفان، کار انديشه ورزي و تحقيق را دشوار مي سازد و براي کساني که شتاب زده در انتظار نتيجه هستند، زمينه ساز سست گرفتن رشتة خرد و تحقيق مي شود.
عرفان حلقه اما چند سالي در کشور ما تاخت و تحليل هاي نقادان و هشدارهاي دلسوزان کمتر اثري مي گذاشت. اشتياق و ساده دلي عده اي از يک سو و اشتباه و سهل انگاري مسئولين از سوي ديگر بستر گسترش سرطاني اين جريان فريبنده و پرتناقض را در کشور فراهم کرد. تا جايي که شبکة هرمي آموزش عرفان حلقه در تمام کشور گسترده شد و شايد امروز ديگر نتوان از پيشرفت آن جلوگيري کرد، مگر با ايجاد يک نهضت روشنگري و هوشياري گروهي از مردم که مخاطب اين جريان بوده اند. در اين مقالة کوتاه به جايگاه معنوي عرفان حلقه و سپس نمونه هايي از تناقض گويي هاي آنها اشاره مي شود.
عرفان حلقه در جغرافياي معنوي
از ديدگاه عرفاني سراسر عالم هستي رحمت عام الاهي است. مؤمنان و کافران، خوبان و بدان، حقيقت طلبان و حقيقت ستيزان و حتا شياطين و فرشتگان غرق در رحمت عام يا رحمت رحماني هستند. رحمانيت خداوند هيچ مقابل و متضادي ندارد. اما رحمت خاصه يا رحيمي خدا مخصوص خوبان و حقيقت جويان و دوستان خداست، و در مقابل آن قهر و غصب الاهي است.
خداوند به رحمانيتش به شيطان فرست داد و به بدکاران زندگي و نعمت مي دهد تا يا خود را تغيير دهند و به رحيميت خداوند راه يابند و يا در قهر او غوطه ور شوند. بنابراين رحمانيت او هيچ خصوصيتي ندارد و همه را در برگرفته است. از يک جهت هم شامل رحيميت خدا و هم شامل قهر غضب اوست و نتيجة برخورداري از رحمانيت هم هدايت است و هم گمراهي و اضلال.
در عرفان حلقه ادعا اين است که پيروان به حلقه هاي رحمانيت خداوند متصل مي شوند. و حقيقت رحمانيت هم فرصتي براي هم شنيني با شياطين و شرارت کردن است و هم مقدمه اي براي هم سخني با فرشتگان و سير به سوي معبود. که البته هر کدام از اين ها نشانه هايي دارد. اگر در فرصتي که رحمانيت خداوند به انسان داده به رحيميت او بيانديشد و آن را بجويد به راستي اهل رحمت است و به زودي در آغوش عشق و رحمت خاصة خداوند آرام خواهند گرفت و از او خواهند شنيد که «اي جان به آرامش رسيده به سوي پروردگارت بازگرد در حاليکه شادمان و راضي هستي و او نيز از تو خشنود و راضي است.» (فجر/27و28)
اما کساني که به رحمانيت تکيه کرده و در آن فرومانده اند، مثل شيطان و بلکه شياطني انسان نما خواهند بود که از فرصت ها و نعمت هاي الاهي براي دور شدن و دشمني با خدا استفاده مي کنند، و مورد قهر و ناخشنودي او قرار مي گيرند. عرفان حلقه به اعتراف پايه گذاران آن براي اتصال به حلقه هاي رحماني است (انسان از منظري ديگر ص 15تا18) و در طول اين سال ها نه در دوره هاي آموزشي و نه در کتاب هاي شان براي حلقه هاي رحيميت تعريف و برنامه اي ارائه نداده است.
بنابراين با صرف نظر از شواهد عيني که تسليم شدن در برابر شيطان و وسوسه هاي نفساني را در عرفان حلقه نشان مي دهد، با تحليل مدعاي آنها بر اساس چارچوب نظري برآمده از عرفان، اين جنبش شبه معنوي به روشني در فضاي شيطاني قرار مي گيرد. در اين باره نمونه هايي از تناقض گويي و خودپرستي که در اساس نامة اين فرقه موجود است، موضوع را کاملاً روشن مي نمايد.
واسطه فيض!ْ
پايه گذاران عرفان حلقه معتقدند که: «رحمت عام شامل همة انسان ها مي شود و انسان در اين مورد، حق انتخاب داشته و مي تواند از آن استفاده نموده و يا اجتناب نمايد و براي برخوردار شدن از آن هيچ اجباري ندارد؛ سفره اي است که هر روز گسترده است، تا چه کسي به سوي آن دست برده، لقمه اي را بردارد.
هر سحرگه کيمياي سرخ رويي، مي زند آفتاب رحمت عام تو بر ديوارها (صائب تبريزي)
به طور کلي، همة انسان ها صرف نظر از نژاد، مليت، جنسيت، سن و سال، سودا و معلومات، استعداد و لياقت هاي فردي، دين و مذهب، گناه کاري و بي گناهي، پاکي و ناپاکي و... مي توانند از رحمت عام الهي برخوردار شوند.
خار وگل، در پله ي تردستان يکي است چون کنم قطع اميد، از رحمت عام بهار (صائب تبريزي)
فيض و رحمت الهي در انحصار هيچ گروه خاصي نيست. افراد و گروه ها فقط مي توانند معرف باشند، تا اشخاصي که خود را از پرتو اين نور نجات بخش مخفي کرده اند، در معرض آن قرار بگيرند.» (انسان از منظري ديگر .ص15)
اين سخن اشکالاتي دارد و بر کساني که تا حدودي با عرفان آشنا هستند پوشيده نيست، ولي به هر صورت در اساس نامه عرفان حلقه تبيين بيشتر موضوع آمده است. البته در اساس نامه، حلقه هاي رحمانيت با نام شعور الهي مورد اشاره قرار گرفته و اين طور معرفي شده است: »نظر به اينکه شعور الهي نياز به هيچ مکملي ندارد، لذا چيزي تحت هر نام و عنوان، قابل اضافه کردن به آن نبوده و اين موضوع به راحتي قابل اثبات مي باشد؛ چرا که با حذف عامل اضافه شده، مشاهده مي شود که حلقه ي وحدت همچنان عمل مي نمايد و اين خود رسواکننده ي بدعت گذاران و متقلبان خواهد بود، که در دل اين رابطه براي تشخيص حق از باطل وجود دارد. در اين رابطه، هيچ گونه بدعتي پذيرفته نيست و فقط نشان دهنده ي ميل فرد به خودنمايي و مطرح نمودن خود مي باشد.» (عرفان کيهاني (حلقه).ص103)
با اين عقيده در دوره هاي آموزشي عرفان حلقه موضوع توسل به معصومين و زيارت و دعاهاي مربوطه مورد نفي و نکوهش قرار مي گيرد. و اين دقيقاً شبيه موضع گيري وهابيان است، که کشتن شيعيان را موجب ورود به بهشت مي دانند. زيارت از نظر آنها مکان پرستي و توسل شخص پرستي و روح پرستي و مرده پرستي است؛ حتا تکريم قران کريم را کتاب پرستي مي پندارند و از خواندن آن که شفا و رحمت است، بر بالين بيماران جلوگيري مي کنند. چنانکه در اصل ديگري از اساس نامه آمده است:
«نام خداوند در رأس همه ي نام ها قرار دارد و خواندن و استعانت فقط سزاوار اوست و نقض آن شرک است. (اصل اجتناب از من دون الله) مهم ترين مصاديق بارز شرک عبارتند از: شخص پرستي، روح پرستي، مرده پرستي، مکان پرستي، کتاب پرستي، خود پرستي، دنياپرستي، ظاهرپرستي. بين انسان و خدا، تنها واسطه اي که وجود دارد، هوشمندي و شعور الهي (يدالله) است، که به صورت هاي مختلف نقش يداللهي خود را ايفا نموده، پل ارتباط عالم پايين و عالم بالا مي باشد.» (عرفان کيهاني (حلقه).ص119و120)
نکتة جالب در اين اصل اينکه روح پرستي و کتاب پرستي و مکان پرستي حتا قبل از خودپرستي و دنيا پرستي ذکر شده است. حالا بر فرض صحت اين حرف ها که پاکان و ناپاکان اگر بخواهند از رحمانيت برخوردارند و هيچ افزوده اي به شعور کيهاني و حلقه هاي رحماني لازم نيست و همه بدعت گذاري و تقلب است؛ در جايي از مانيفست عرفان حلقه اين طور مي خوانيم:
«براي بهره برداري از عرفان عملي عرفان کيهاني (حلقه)، نياز به ايجاد اتصال به حلقه هاي متعدد شبکة شعور کيهاني مي باشد و اين اتصالات، اصل لاينفک اين شاخه ي عرفاني است. جهت تحقق بخشيدن به هر مبحث در عرفان عملي، نياز به حلقه ي خاص و حفاظ هاي خاص آن حلقه مي باشد. اتصال به دو دسته کاربران و مربيان ارايه مي شود، که تفويضي بوده، در قبال مکتوب نمودن سوگندنامه هاي مربوط، به آنان تفويض مي گردد. تفويض ها، توسط مرکزيت که کنترل و هدايت کننده ي جريان عرفان کيهاني (حلقه) مي باشد، انجام مي گيرد.» (عرفان کيهاني (حلقه).ص80)
به اين ترتيب مربيان عرفان حلقه که اتصال را از مرکز مديريت عرفان حلقه دريافت کرده اند مي توانند آن را به ديگران انتقال دهند يعني اتصال به رحمت عام الاهي با وساطت فيض در سلسله مراتب عرفان حلقه امکان پذير است! با اين وصف يک مربي عرفان حلقه اگر چه دروغ گو باشد و يا به ناپاکي هاي ديگر آلوده باشد، چون اتصال به رحمت عام الاهي فراتر از اين قيدهاست، چون او اتصال را از مرکزيت و سلسله مراتب عرفان حلقه و شعور کيهاني دريافت کرده و اجازة تفويض را هم گرفته است، مي تواند آن را به ديگران منتقل کند، اگرچه گيرندة اتصال از مربي خود پرهيزکارتر باشد، در غير اين صورت شايد، بلکه قطعاً به رحمت عام الاهي نمي رسد!
بنابراين رحمت عام الاهي با اجازة مرکزيت عرفان حلقه در دسترس بندگان خدا قرار مي گيرد. توسل و توجه به انبياء و اولياء و واسطة فيض بودن آنها مردود است و تنها مرکزيت عرفان حلقه و سلسله مراتب مربيان آن واسطة فيض شعور الاهي و اتصال به رحمت عام حق تعالي هستند.
براي نقش واسطة فيض بودن مرکزيت و سلسله مراتب عرفان حلقه توصيف هاي زيبايي بيان شده است از جمله اينکه «از آن چه را که روزي آسماني دارند، مانند روزي زميني خود، به ديگران انفاق کنند «مما رزقناهم ينفقون» و از اتصال خود براي آن ها نيز ايجاد اتصال کنند.» (انسان از منظري ديگر.ص15و16) اما اين توصيفات زيبا و استفاده تأويلي از آيات قرآن مشکل تناقض گويي را پيچيده تر مي کند. چون از ديدگاه قرآن رحمت عام الاهي در دسترس همه است و هيچ اختياري براي استفاده از آن وجود ندارد، نعمت ها و مهلت هايي که بين مؤمنان و کافران مشترک است از رحمت عام سرچشمه مي گيرد و کساني که از آن درست استفاده کنند و به راه ايمان و شکرگذاري و عشق به خداوند قدم بردارند در حقيقت به حلقه ها يا مراتب رحمت خاصه و رحيميت او متصل شده اند. «و کان بالمؤمنين رحيماً» (سورة مبارکة احزاب/آية 43)
بنابراين تناقض بزرگ عرفان حلقه را مي توانيم اين طور عنوان گذاري کنيم: رحمت عام خدا فقط در دست ماست. اگر سازندگان اين فرقه دست به ابتکار مي زدند و نوع ديگري از رحمت الاهي را تعريف مي کردند، به نام رحمت حلقه اي بهتر بود، البته باز هم دروغ مي شد، ولي دست کم تناقضي ديگر تناقضي وجود نداشت.
طراحان عرفان حلقه مي توانستند بگويند اين يک کشف جديد عرفاني است، حتا مي توانستند بگويند اين رحمت جديد و تازه کشف شده، اساساً به تازگي از سوي خداوند در جهان جريان يافته است، و اگر پيامبران گذشته از آن سخن نگفته اند به اين علت است که در زمانة آنها اين نوع رحمت وجود نداشته است. خداوند مهربان در روزگاري که پليدي همة دنيا را فراگرفته است و بشر راه نجات و سعادت را در غوغاي زندگي مدرن و تکنولوژي گم کرده، رحمت حلقه اي را اعمال فرمود تا راهي براي بندگانش بگشايد.
به اين ترتيب عرفاني کاملاً جديد و مناسب با شرايط زمانه طراحي مي شد که پيوند زدن آن با نظريات فيزيک کوآنتوم و نسبيت و نيز منشور حقوق بشر و انديشه صلح جهاني و ساير پديده ها و مفاهيم امروزي خيلي ساده تر انجام مي گرفت. در اين صورت با سرعت مدخل ها و سرفصل هايي در دانشنامه هاي اديان جديد (New Religious Movements) به نام عرفان حلقه نوشته مي شد و با چند اقدام ديگر حتي مي توانستند جايزة پل کروس يا جايزة صلح نبل را به خود اختصاص دهند.
آنچه گفته شد پيشنهاد نيست، بلکه پيش بيني هايي است که براي بازار پررونق معنويت هاي آسيب زا قابل تصور است و افرادي که بهداشت معنوي جامعه را مسألة خود مي دانند، بايد به آنها فکر کنند و براي جامعه نسبت به اين آسيب ها «ايمني معنوي» ايجاد کنند.
تا اينجا معلوم شد که عرفان حلقه رحمت عام الاهي را در اختيار خود مي داند و اتصال بندگان خدا با آن بايد از طريق مرکزيت و سلسله مراتب مربيان اين فرقه انجام شود. اگر بخواهيم با ادبيات عرفان حلقه سخن بگوييم، بايد گفت که خودپرستي ها و خودنمايي هاي عرفان حلقه به اين اندازه پايان نيافته و دامنة آن بسيار گسترده شده است. در واقع اين فرقه نه تنها عقايد و تصورات خود را يگانه راه حقيقت مي پندارد بلکه هيچ نام ديگري را غير از نام خود مجاز نمي شمارد.
«هيچ کس حق معرفي اين اتصال را با نام ديگري غير از شبکه ي شعور کيهاني و يا شعور الهي نداشته، اين کار فريب ديگران محسوب شده و باعث سوق آن ها به سمت غير از خدا (اصل اجتناب از من دون الله) و انحراف همگان خواهد شد و همچنين هر عاملي که فرد اتخاذ نموده تا بدان وسيله خود را مطرح نمايد و يا منجر به منيت و ادعاي رجحان و برتري نسبت به ديگران شود، از انحرافات بارز هستند. (اصل اجتناب از اَنا خير منه).» (عرفان کيهاني (حلقه).ص90و91)
معلوم نيست که اگر حقيقت ماجرا فرقي نداشته باشد تغيير نام چگونه موجب سوق به سمت غير خدا و فريب ديگران خواهد شد؟ و جالب اينجاست که ادعاي رجحان و برتري طلبي براي همه از انحرافات بارز است اما در خصوص سازندگان عرفان حلقه انحراف بارز نيست؛ اگر چه در حد پرستيدن نام خود باشد. اگر عرفان حلقه درست است، چه اشکالي دارد که گروهي به جاي شعور کيهاني بگويند، شعور جهاني، يا روح کيهاني، يا آگاهي الهي، يا شعور هستي، يا هوشياري خلاق، يا نيروي بي کران، يا نيروي الهي، يا هر نام ديگر؟
اين در حالي است که دربارة خداوند معتقدند، اگر چه با نام هاي گوناگون ياد شود، چون منظور و مقصود يکي است، خواندن او به نام هاي گوناگون در اديان مختلف اشکالي ندارد.
درمان گري شيطاني
در عبارات بالا خوانديم که اساس نامة عرفان حلقه همة کساني که بر رحمت الاهي چيزي مي افزايند متقلب اعلام مي کند و اثبات اين تقلب و بدعت گذاري به اين است که با حذف آن عامل حلقة وحدت که همان حلقه هاي شعور کيهاني يا رحمانيت است همچنان عمل مي کند. (عرفان کيهاني (حلقه).ص103) به طور مصداقي و روشن توسل به اهل بيت و قرآن کريم در تعاليم عرفان حلقه افزوده هاي متقلبانه است و طلب اتصال از طريق تشکيلات عرفان حلقه درست و صادقانه چون با حذف دعاها و قرآن و توسل به اهل بيت شعور کيهاني عمل مي کند، ولي بدون اتصال از طريق تشکيلات حلقه عمل نمي کند. پس مي بينيم که درمان گري در تشکيلات عرفان حلقه فقط درمان نيست بلکه يک متدلوژي معرفت شناختي است و براي اثبات عرفان راستين و عرفان تقلبي ارائه مي شود و نتيجة آن هم اين است که نفي رسول الله و خاندان او و کتاب خدا به عنوان واسطه هاي اتصال به رحمت الاهي است، در حالي که خداوند پيامبر را رحمةٌ للعالمين معرفي کرده و قرآن را با وصف شفا و رحمت مي شناساند. به همين علت لازم است که با دقت موضوع درمان گري در عرفان حلقه را بررسي کنيم.
مهمترين مسألة مطرح دربارة عرفان حلقه، توانايي ظاهري آنها براي درمان گري است. توضيح اينکه افراد تحت تعليم در اين فرقه با چند لحظه تسليم شدن و گشودن وجود خود، به شعور کيهاني متصل مي شوند و از آن پس نيروي درمان گري پيدا مي کنند. بدون اينکه تغييري در خود ايجاد کنند يا براي جلب رضاي خدا عملي انجام دهند، در يک لحظه تسليم شدن به نيروي درمان گري دست پيدا مي کنند.
راز ماجرا اين است که شيطان براي سرگردان کردن انسان در حلقه هاي رحمانيت و باز داشتن او از رحمت خاصه و به تباهي کشيدن فرصت ها و نعمت هاي رحماني، دست به شيطنت هاي شگفت انگيزي مي زند که يکي از آنها بهبودنمايي است. به اين معنا که شياطين که از جن و جنس آتش هستند، از نيروهايي برخوردار بوده و در شرايطي مي توانند از نيروي خود استفاده کنند. همچنانکه در قرآن مجيد و در ماجراهاي حضرت سليمان آمده است که آن پيامبر بزرگ خدا به اطرافيان خود گفت چه کسي مي تواند تخت بلقيس را حاضر کند، يکي از جنيان گفت: پيش از آنکه از جاي خود برخيزي تخت را به اينجا مي آورم. (سورة مبارکة نمل/38و39)
جن ها مي توانند در عالم مادي کارهايي انجام دهند اما تا انسان سراغ آنها نرود و پاي آنها را در زندگي خود باز نکند توان دخالت ندارند. اما اگر به هر طريق و با هر نامي به نيروي آنها پناه ببرد و تسليم شان شود، آنگاه مي توانند کارهايي انجام دهند. چنانکه قرآن کريم در اين باره مي فرمايد: «بعضي از انسان ها به گروهي از جن ها پناه مي برند و بر ذلت شان افزودند.» (سورة مبارکة جن/6) جن ها ممکن است به کساني که به آنها پناه برده اند، کمک هايي بکنند از جمله اينکه امور پنهان را براي شان آشکار کنند، يا اشيائي را جابجا کنند و يا از نيروي خود براي جبران ضعف ها و بيماري ها استفاده کنند بدون اينکه درمان و بهبودي اتفاق افتاده باشد. مثل اينکه به يک فلج کمک کنند تا روي پا بايستد. اين مورد بهبودنمايي يا شفا نمايي است که در واقع درماني صورت نگرفته، فقط با تسليم شدن فرد نيروهاي شيطاني وارد زندگي او شده و بدون شک دردسرها و تبعاتي خواهد داشت.
در عرفان حلقه نيروهاي شيطاني با نام شبکة شعور منفي (عرفان کيهاني (حلقه).ص93) يا موجودات غير ارگانيک ناميده شده اند و ادعا مي شود که با آنها ارتباطي ندارند. اما گذشته از معيارهاي روشن اخلاقي و ديني در درمان گر و درمان جو که نفوذ نيروهاي شيطاني را نشان مي دهد، شاخص هاي ديگري براي تشخيص درمان هاي شيطاني وجود دارد، از جمله تدريجي بودن و زمان بري درمان هاي شيطاني؛ زيرا نيروهاي شيطاني محدود است و براي حصول نتيجه نياز به زمان دارد. اما نيروي الاهي در لحظه اي با «کن فيکون» اوضاع را دگرگون مي کند. همانطور که در ماجراي حضرت سليمان آمده افريت جني براي آوردن تخت بلقيس نياز به زمان داشت و گفت پيش از آنکه از جاي خود برخيزي آن را مي آورم، و حضرت سليمان به او و نيرويش هيچ اعتنايي نمي کند. در مقابل وقتي که آن انسان مؤمن به نام «عاصف بن برخيا» با نيروي الاهي خواستة جناب سليمان را پاسخ مي دهد، در چشم به هم زدني تخت حاضر مي شود و حضرت سليمان به خاطر توفيق تربيت چنين انسان هايي خدا را شکر مي کند. (سوره مبارکة نمل/ آيه40)
نشانة ديگر درمان هاي شيطاني و تفاوت آن با درمان هاي الاهي با مقايسة درمان جويان عرفان حلقه با شفا يافتگان در زيارتگا ه ها و توسل به معصومين معلوم مي شود. درمان يافتگان از طريق الاهي و معنوي تمام امراض شان و به طور کامل برطرف مي شود. يعني اگر کسي فلج باشد و کور هم باشد، وقتي شفاي الاهي مي آيد، همة مرض ها کاملاً از بين مي رود؛ اما با درمان هاي شيطاني همة مشکلات برطرف نمي شود و در بسياري از موارد مرض اصلي و مورد نظر هم به طور کامل درمان نمي پذيرد.
راه نفوذ نيروهاي شيطاني در وجود فرد و زندگي او، تسليم شدن است. تسليم شدن دو صورت دارد: يا تسليم شدن به خواسته هاي مشخص و روشن خداوند است که در شريعت آمده و در هر ديني احکام آن معلوم است. در اين صورت ظاهر و باطن شخص شهادت مي دهد که تسليم و دلباختة خداوند است. صورت دوم تسليم برابر دربرابر اموري ناشناخته است که به شکلي مبهم و ذهن فرد انجام مي گيرد؛ در اين صورت راه نفوذ شياطين کاملاً باز مي شود؛ به خصوص اگر پاي استفاده از نيروهاي آنها در ميان باشد و فردي که به طور مبهم خود را در وضعيت تسليم قرار داده و وجود خود را کاملاً گشوده، انتظار رويدادي مثل درمان شدن يا جابجايي اجسام را داشته باشد.
پايه و اساس عرفان حلقه دست درازي به سوي نيروهاي شيطاني است که آثار و نشانه هاي آن به صورت علمي و تجربي در زندگي و اطراف درمان گران و درمان جويان کاملاً قابل بررسي است. ديگر روزگاري که گروهي با تنگ نظري اين پديده ها را خرافات مي پنداشتند گذشته است. جن مي تواند در شرايط خاصي به زندگي انسان وارد شود که ساده ترين راه ورودشان به تعبير قرآن کريم پناه بردن به آنهاست. عرفان حلقه اين در را مي گشايد و نيروهاي شيطاني را به نام شعور کيهاني و حلقه هاي رحماني معرفي مي کند. به همين علت کنار گذاشتن قرآن و اهل بيت خللي در حلقه هاي آنها ايجاد نمي کند، بلکه واسطة اين نفوذ شيطاني مرکزيت عرفان حلقه و سلسلة مراتب مسترهاست.
از عشق تا شريعت
وقتي انسان در برابر ناشناخته و در ابهام کامل تسليم شد، شياطين بر او مسلط مي شوند و نيروي خود را در او جريان مي دهند. حضرت علي در اين باره فرموده اند: «شيطان در سينه هاي شان تخم مي گذارد و جوجه مي آورد و با چشمان آنها مي نگرد با زبان آنها سخن مي گويد.» (نهج البلاغه.) شيطان که براي پيش برد برنامه هاي خود معمولا خودش را پنهان مي کند، خود را به عنوان خدا معرفي کرده و وسوسه هاي خود را به دل تسليم شدگانش سرازير مي کند؛ آنگاه دلي که لانة شيطان شده اين وسوسه ها را الهام الاهي پنداشته و خود را در مسير عرفان مي بيند، با اين که ظاهر و باطن او شهادت مي دهد که در مسير عرفان نبوده بلکه دقيقاً بر خلاف خواست خدا در حرکت است.
در اساس نامة عرفان حلقه نوشته اند: «انسان نمي تواند عاشق خدا شود، زيرا انسان از هيچ طريقي قادر به فهم او نيست و در حقيقت خدا عاشق انسان مي شود و انسان معشوق مي باشد و مشمول عشق الهي. و انسان مي تواند فقط عاشق تجليات الهي، يعني مظاهر جهان هستي شود و پس از اين مرحله است که مشمول عشق الهي مي گردد.» (عرفان کيهاني (حلقه).ص124و125)
آغاز اين اصل يک دروغ بزرگ و شيطاني است، براي شعله ور شدن آتش عشق خداوند، کمترين درجات معرفت کافي است. اگر چه انسان نمي تواند خداوند را به طور کامل بشناسد ولي قلبي که هنوز لانة شيطان نشده بهتر از همة مظاهر هستي، هستي بخش مهربان را درک مي کند و به او عشق مي ورزد و در شرايط سخت زندگي اميد و عشق به او را تجربه مي کند. هم از اين رو همة قلب ها با او آشنا هستند، اگر چه ذهن ها سوالات و مجهولاتي داشته باشند. اگر آدمي خود را تسليم شيطان کند صد البته که ديگر از هيچ طريقي قادر به فهم او نيست، اما قلب هاي لبريز از نور فهم و فروغ ايمان تمام عالم را نشانه هاي او مي دانند و ذره ذرة عالم و لحظه لحظة زندگي شان گامي در راه عشق خداوند و شکوفايي معرفت اوست.
وقتي خداوند از فهم بشري کاملاً کنار گذاشته شود به طور طبيعي عشق به او هم مفهوم خود را از دست مي دهد و آنگاه بشر مي ماند و دل باختگي به مظاهر جهان هستي از اين عشق و دلباختگي هم هرچيزي ممکن است به وجود بيايد. که نمونه هاي بارز آن مسترپارتي هاي عرفان حلقه يا ميهماني مربيان عرفان حلقه است. البته ممکن است از اين ميهماني ها جاهاي ديگر هم برگزار شود، اما مشکل اصلي در اينجا اين است که در عرفان حلقه، خانم ها و آقايان استاد عرفان هستند، آن هم عرفاني که در اساس نامة خود شريعت و طريقت و حقيقت را در نهايت يکي مي داند! (رک: عرفان کيهاني (حلقه).ص112)
نسبت ميان شريعت و طريقت و حقيقت در عرفان حلقه
با اينکه از سوي مرکزيت عرفان حلقه بر التزام به شريعت تأکيد مي شود. اما عملاً بسياري از سلسله مراتب مربيان چندان پايبند نيستند و حتا بعد از آشنا شدن با عرفان حلقه دلبستگي و پايبندي آنها به شريعت کاهش مي يابد. علت اين دوگانگي ميان گفتار و رفتار يکي از اصول اساس نامة عرفان حلقه است. در اين اصل آمده است: «در عرفان کيهاني (حلقه)، مسير اصلي طريقت است که بر روي اين مسير که مسير عمل است، از شريعت و حقيقت بر روي آن دريافت صورت مي گيرد. و در انتها هر سه بر يکديگر منطبق مي گردند. اين حرکت مي تواند مطابق شکل زير باشد و اين بدان معني ست که در جريان عمل، انسان به کاربرد شريعت پي برده و به حقيقت نيز نايل مي گردد.
حقيقت
طريقت
شريعت
بديهي است که انسان به لحاظ ساختار وجودي اش، متکي به گونه اي عمل براي شکل گيري و رشديابي در مسير کمال است؛ اين اعمال را آفريننده ي او که داناست، براي او در طرح عظيمش طراحي عظيمي کرده و آن مستعد ساختن حضور هزاران نبي و خبرگيرنده و پيام آور است، که به عنوان رسول و فرستاده موظف به ابلاغ پيام و انذار بشر و تبشير راه يافتگان شده و شريعت و نحوه ي راه رفتن در مسير کمال خواهي را براي انسان ترسيم کرده اند.» (عرفان کيهاني (حلقه).ص112)
پيچيدگي و ناروان بودن اين عبارات براي اين است که کمر جملات زير بار معاني دوپهلو و غير صريح خم شده و نوشته را با پيچ و تاب هاي غريبي آميخته است. نخست اينکه طريقت اصل است و همانطور که در تصوير ديده مي شود، شريعت و حتا حقيقت بايد به آن نزديک و با آن منطبق شوند. يا به بياني که در اصل آمده، «از شريعت و حقيقت بر روي آن دريافت صورت مي گيرد.» حال مي پرسيم اين طريقت چيست که نه تنها شريعت، بلکه حقيقت هم از روي آن دريافت مي شود؟
پاسخ اين پرسش در بخش دوم اصل يعني بخش بعد از تصوير آمده است. طريقت اعمالي است که آفرينندة دانا در طرح عظيمش براي انسان طراحي کرده است. اين طرح عظيم چيست؟ آيا دين است؟ هيچ اشاره اي نشده؛ چيزي غير از دين است؟ آيا نوعي سيستم ارتباط شخصي با آفريننده است؟ اصل بايد خيلي صريح و روشن باشد، اما در اين جا مي بينيم با ابهام و استفاده از عبارات کمر خميده و گرانبار نگارش يافته، در حاليکه دربارة ارتباط شريعت و طريقت و حقيقت تاکنون سخنان بسيار گفته شده و با اين پيشينه، چند سطر شيوا نوشتن، کار دشواري نيست.
به هر روي در توضيح طرح عظيم نوشته اند: «مستعد ساختن حضور هزاران هزارنبي و خبرگيرنده و پيام آور است...» با توجه به اين جمله ظاهراً اين طرح عظيم خود دين نيست، بلکه پيش از حضور پيام آوران و فرستاده شدن دين است. بستر و طرحي که مستعد ساختن حضور هزاران پيام آور است. حضور پيام آوران هم نکتة قابل توجهي است. چون حضور با فرستاده شدن فرق دارد، ممکن است پيامبراني فرستاده شوند، اما هميشه حضور نخواهند داشت. از ديدگاه اين اصل طرح عظيم آفرينندة دانا مستعد ساختن حضور پيام آوران است، نه فرستادن آنها. پس با پيروي از اين طرح بايد در جستجوي پيام آوري حاضر باشيم که طريقت در استعداد اوست و شريعت و حقيقت که کمال و راه کمال خواهي است، از روي آن دريافت مي شود.
بنابراين سرنوشت شريعت و طريقت و حقيقت بسيار مبهم و نامعلوم است، اگر چه درنهايت به هم خواهند رسيد. اما کجا به هم مي رسند؟ و آنگاه که گرد هم آيند شريعت چه شريعتي خواهد بود و حقيقت چه حقيقتي؟ چندان معلوم نيست و شايد طريقت عرفان حلقه بتواند چشم اندازي از شريعت و حقيقت مورد نظر آن به ما نشان دهد؟ البته اين همه در نهايت که به هم برسند و منطبق گردند آشکار مي گردد. بنابراين طريقت عرفان حلقه در نهايت سرنوشت حقيقت و شريعت را معلوم خواهد کرد. و شريعت و حقيقت بايد از روي طريقت حلقه دريافت شود و با آن منطبق گردد.
اگر کسي بيايد و صادقانه و به دور از فريب کاري اساسا آيين جديدي بياورد، مي توان با او گفتگو کرد، اشکالات را به گفت و حرف هايش را شنيد؛ اما اينکه با شعار شريعت گرايي و استفاده از آيات پيش آيند و در پس آن افکار و عقايد ديگري را پنهان کنند منصفانه نيست و باب گفتگو و طرح و بررسي انديشه ها و باورها بسته مي شود.
گذشته از آنچه دربارة نگرش عرفان حلقه نسبت به شريعت گفته شد و پر از ابهام ها و نقض ها بود. اساساً ورود عرفان حلقه به موضوع شريعت يک دين خاص مثل شريعت اسلام و تأکيد بر آن با برخي از اصول اساس نامة اين فرقه تعارض دارد. در يکي از اصول آمده است: «اعتقادات افراد به دو بخش زيربنا و روبنا تقسيم مي شود. زيربنا بخش اشتراک فکري همه ي انسان ها بوده، همان گونه که در بخش نظري و عملي عرفان کيهاني (حلقه) به اثبات مي رسد، شعور الهي و يا هوشمندي حاکم بر جهان هستي است، که در اين شاخه ي عرفاني مورد بهره برداري قرار مي گيرد. روبناي فکري نيز شامل دستورالعمل هاي اديان و مذاهب و تعاريف و راه هاي مختلف رسيدن انسان به تعالي است، که آن نيز خود مي تواند به دو بخش اشتراکي و اختصاصي تقسيم شود. در عرفان کيهاني (حلقه)، زيربناي فکري انسان مورد بررسي اصلي قرار گرفته، در مورد روبناي فکري اشتراکي، تعاريفي پيشنهاد مي نمايد و با بخش اختصاصي روبناي فکري انسان ها که شامل اعتقادات و مراسم و مناسک مختلف است، برخورد و مداخله اي ندارد. در واقع، عرفان کيهاني (حلقه)، شعور الهي را به طور نظري و عملي ثابت نموده، از اين طريق وجود صاحب اين هوشمندي يعني خداوند را به اثبات مي رساند و در واقع اين عرفان، منجر به خداشناسي عملي مي گردد.» (عرفان کيهاني(حلقه).ص70و71)
با اين وصف عرفان حلقه به شريعت و حتا اعتقادات خاص اديان و مذاهب کاري ندارد. پس مرکزيت عرفان حلقه اين اختيار را که در رابطه با شرايع و باورهاي مذاهب و اديان مداخله اي کند، از خود سلب کرده است. يا دست کم ادعاي سلب آن را دارد، حالا چگونه مي تواند به شريعت خاصي دعوت کند؟! يا حتا باورهاي خاص مذهبي مثل اعتقاد به امامان معصوم، حتا خاتميت رسول خدا و حتي کلام الله بودن قرآن را مورد تأکيد قرار دهد؟ طبق اين اصل عرفان حلقه از همة اين امور دست کشيده است و طريقت عملي آن به راستي هيچ نسبت و سنخيتي با اين امور ندارد. اکنون در مقام بررسي اين نيستيم که اين اصل به طور کلي درست است يا نه و آيا درست است که فرقه اي از رسالت پيامبر اسلام و قرآن مجيد دست بکشد و دم از عرفان بزند؟ اما آنچه از اصول عرفان حلقه برمي آيد اين است که آن ارزش ها و باورها ارتباطي با طريقت عملي عرفان حلقه ندارد که در اين باره کاملاً صادق هستند، يعني آنچه در عرفان حلقه تعليم داده مي شود يا تفويض مي شود يا دريافت مي شود، ارتباطي با قرآن و تعاليم دين و مذهب خاصي مثل اسلام و تشيع ندارد. اما اينکه در مواردي از آيات قرآن استفاده مي کنند، يا پاي شريعت را به ميان کشيده اند و يا گاه و بي گاه مرکزيت عرفان حلقه اعضاي جنبش را به التزام به شريعت دعوت مي کند، تناقضي آشکار است. مگر اينکه منظور آنها از شريعت، شريعت اسلام نباشد.
طريقت بي کوشش
تمام عرفان در فرقة حلقه به طريقت عملي آن برمي گردد، که از نوعي ارتباط عملي با شعور کيهاني است و شريعت و حقيقت هرچه باشد از روي آن دريافت مي شود. حال اين طريقت چيست؟ دست يابي به نيروي درمان گري يا شعور کيهاني که نشانه اي از ظرفيت معنوي انسان است. و راه دست يابي به آن اين است که تسليم شعور کيهاني يا رحمت عام الاهي شويم البته تنها از طريق سلسله مراتب و مرکزيت عرفان حلقه. به بيان دقيقتر بايد تسليم حلقه هاي عرفان حلقه شود.
اين سهولت در رسيدن به مواهب عرفاني که مي توان آن را رانت خواري معنوي ناميد، فقط با تسليم شدن در حلقه هاي عرفان کيهاني به دست مي آيد. بدون هيچ زحمتي و براي گناه کار و بي گناه فرقي نمي کند. عارف يک دقيقه اي!
با اين وصف اگر کسي اهل قناعت بود و به همين مقدار از ارتباط با رحمت الاهي قناعت کرد و معجزة عيساگونة درمان گري را براي خود کافي دانست، چه مي شود؟ آيا اين طور نيست که براي رسيدن به هر چيز با ارزشي بايد رنجي را تحمل کرد و زحمتي کشيد؟ آيا بي رنج و زحمت به دست آمدن اين موهبت رحماني! دليل بي ارزش بودن يا نشانة راهزني شيطان نيست؟
آنچه بزرگان گفته اند از دولت بي خون دل و تکيه نکردن بر دانش و تقوا در طريقت، به معناي دست کشيدن از شريعت و فروگذاشتن اخلاق نيست؛ بلکه به اين معناست که هر چه تلاش و کوشش از سوي بندة خدا صورت بگيرد در برابر لطف و عنايت او هيچ است و تنها ايجاد آمادگي براي دريافت فيض الاهي است. و الا يک گام انسان کوچک زميني کجا و ده گام خداوند بزرگ کجا. اگر هم تسليم شدن يک گام محسوب شود، که صد البته گام بلندي هم هست، تسليم شدن در برابر اراده و امر خداوند است و نشانة آن تعبد به شريعت و آراستگي به اصول اخلاقي است. نه تسليم شدن به حلقه هاي اين فرقه بدون تقيد به شريعت و اخلاق.
توضيح پاياني
عرفان حلقه با تأکيد بر اتصال به حلقه هاي رحمانيت خداوند، به دنبال تجلي صفات قهر و غضب و اضلال او رفته که پيشگام اين راه شيطان است. بارزترين نشانه هاي شيطاني بودن اين فرقه خودپرستي افراطي و شديدي است که نه تنها راهي غير از راه خود را قبول ندارند، بلکه هر نامي غير از نام خود را انحراف مي دانند. عرفان حلقه به بهانة درمان گري مردم را به نفوذ نيروهاي شيطاني در آورده و با عنوان عرفان آنها را به راه عصيان در برابر معشوق و معبود هستي مي کشاند.
آنچه که بهداشت معنوي به آن مي پردازد فقط اين نيست که جامعه روبه تاريکي و ناپاکي مي رود يا در مسير پاکي و روشنايي حرکت مي کند، بلکه هزار مرتبه از اين مهمتر مواردي است که معيارها دگرگون مي شود و اعمال شيطاني به نام طريقت، و تسيلم هوس ها و وسوسه هاي شيطاني شدن به نام عرفان معرفي مي شود. گناه با توبه جبران مي شود و انسان را به عشق و آمرزش الاهي نزديک مي سازد، اما اگر اين گناه به نام سلوک الي الله انجام شد، چه کسي مي تواند از آن توبه کند و به سوي معبود و معشوق حقيقي باز گردد؟
با اين خرافات و دروغ هاست که بهداشت معنوي در جامعه تهديد مي شود. اينکه به نام عرفان و رحمانيت خداوند بندگان خدا را به نيروهاي شيطاني بفروشند و اخلاق و انسانيت و ايمان را در آنها نابود کنند، تهديدي جدي براي سلامت معنوي جامعه است. وظيفة دولت هاست که حقوق انسان ها را در ابعاد معنوي محترم بشمارند و به کسي اجازه ندهند که راه شکوفايي معنوي مردم را مسدود کند و نيازهاي معنوي آنها براي ارضاي خودپرستي ديگران هزينه شود. اگر چه مردم غرق گناه و غفلت باشند، حقوق معنوي آنها محفوظ است و کسي حق تعرض به آن را ندارد.
جامعه هر چه قدر هم که در فساد غوطه ور باشد، حق دارد که امکان تشخيص و تمايز ميان عرفان و عصيان و فرصت بازگشتن به سوي خدا را داشته باشد. هدف نظرية بهداشت معنوي اين است که با جلوگيري از نشر خرافات و انحرافات معنوي، از گمشدن راه هاي خداوند در ميان هوس هاي شيادان يا فريب خوردگان جلوگيري کند و از امکان تجربة زندگي معنوي براي شهروندان پاسداري نمايد.
منبع: بهداشت معنوی