تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق - ابن مسکویه + دانلود

تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق - ابن مسکویه + دانلود

تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق (یا طهارة الاعراق)، کتابی به عربی درباره علم اخلاق نوشته ابوعلی احمدبن محمدبن یعقوب رازی ملقب به ابن مسکویه، فیلسوف قرن چهارم و پنجم است.

زمان تالیف کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق

مسکویه در جاویدان خرد (الحکمة الخالده)[احمدبن محمد مسکویه، الحکمة الخالده (جاویدان خرد)،ص ۲۵،چاپ عبدالرحمان بدوی، تهران ۱۳۵۸ ش.] نوشته است که اصول اخلاق را در تهذیب الاخلاق آورده و این نشان می دهد که تهذیب الاخلاق پیش از جاویدان خرد تألیف شده است.

اهمیت کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق

در سنّت فلسفه اسلامی پرداختن به اخلاق فلسفی چندان متداول نبوده و تهذیب الاخلاق یکی از معدود آثاری است که در آن تلاش شده تا اخلاق فلسفی با بهره گیری از مبانی اخلاق نزد افلاطون و ارسطو تبیین شود.
تهذیب الاخلاق در هفت مقاله تنظیم شده است. [احمدبن محمد مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، ص۲۴، چاپ حسن تمیم، بیروت (۱۳۹۸)، چاپ افست قم ۱۴۱۰]
بعضی آن را شامل شش مقاله و بعضی آن را مشتمل بر هشت مقاله دانسته اند و این ناشی از آن است که در برخی چاپ ها ترتیب مقالات تغییر کرده و بعضی بخش ها با هم تلفیق شده است. [احمدبن محمد مسکویه، کیمیای سعادت، ترجمه طهارة الاعراق،ص ۱۴، به قلم محمدبن ابوالقاسم موسوی زنجانی، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۷۵ ش]

غرض از تألیف کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق

مسکویه غرض از تألیف کتاب را دست یافتن به اخلاق و کردار نیکو بیان می کند [احمدبن محمد مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، ص ۲۷، چاپ حسن تمیم، بیروت (۱۳۹۸)، چاپ افست قم ۱۴۱۰] و می افزاید که برای این منظور باید به معرفت نفس پرداخت، یعنی، کمال و غایت و قوا و ملکات نفس را شناخت. [احمدبن محمد مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق،ص ۲۷، چاپ حسن تمیم، بیروت (۱۳۹۸)، چاپ افست قم ۱۴۱۰]

محتویات کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق

مقاله اول این کتاب مشتمل است بر تعریف نفس انسانی، اثبات تجرد نفس، فضائل نفسانی، قوای نفس و فضائل متناسب با هریک، بحث از چهار فضیلت یعنی حکمت و عفت و شجاعت و عدالت که در اینجا تأثیر نظرگاه یونانی بویژه افلاطون و سپس شرح نظریه ارسطویی اعتدال مشهود است.
مقاله دوم مشتمل است بر بحثی در خلقیات و طبایع، معرفی صناعت اخلاق که برای نیکوکردن رفتار آدمی و بهترین صناعت است، نسبت میان نظر و عمل، مراتب نفس، و شیوه تربیت کودکان.
مقاله سوم در باره تفاوت میان خیر و سعادت و بحث در آرای گوناگون در این باره است.
مقاله چهارم در باره اعمال انسان، شرح عوامل زیان کاری در رفتار و حق خالق بر انسان است و اشاره دارد به این که ارسطو در این باب تصریح بر عبادت نکرده است.
مسئله اختیاری بودن عدالت یا ستمکاری نیز در آن مطرح شده است.
مقاله پنجم در باب انواع محبت، رأی فلاسفه در باب دوستی و شرایط آن و بحث در باره رأی ارسطو در مورد سعادت تام است.
مقاله ششم، مشتمل است بر بحث از امراض نفسانی و توصیه به محاسبه نفس برای مدافعه درونی در برابر رذایل و مقاله هفتم درباره طب نفسانی و درمان بیماریهای اخلاقی، مسئله مرگ، درمان اندوه و تأثیر ایمان در این امر است.

چاپ های کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق

تهذیب الاخلاق مکرراً در هند و ترکیه و مصر و ایران و لبنان چاپ شده است.

برداشتها و ترجمه ها

خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲) در بخش اخلاق کتاب اخلاق ناصری، بنا به تصریح خودش، خلاصه معانی تهذیب الاخلاق را آورده است.[نصیرالدین محمدبن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری،ص۳۵ـ۳۷،چاپ مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران ۱۳۶۹ ش]
میرزاابوطالب زنجانی (متوفی ۱۳۲۹) تهذیب الاخلاق را با نام کیمیای سعادت به فارسی ترجمه کرده و آن را بهترین نوشته در فلسفه عملی دانسته است. [احمدبن محمد مسکویه، کیمیای سعادت، ترجمه طهارة الاعراق،ص ۲۶، به قلم محمدبن ابوالقاسم موسوی زنجانی، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۷۵ ش]
این ترجمه یک دست نیست، گاه دقیق و مطابق متن است و گاه گزارشی است آزاد از متن. [احمدبن محمد مسکویه، کیمیای سعادت، ترجمه طهارة الاعراق،ص ۱۷ـ ۱۸، به قلم محمدبن ابوالقاسم موسوی زنجانی، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۷۵ ش]
نصرت بیگم امین، بانوی مجتهد معاصر (متوفی ۱۳۶۲ ش)، نیز ترجمه ای با نام اخلاق و راه سعادت از این کتاب دارد که ترجمه دقیق نیست، بلکه به تصریح مترجم در مقدمه، اقتباس و ترجمه است و افزوده هایی بر متن دارد که در حاشیه آورده است.
این کتاب را زُرَیق به انگلیسی و محمد ارکون به فرانسه ترجمه کرده اند. [احمدبن محمد مسکویه، تجارب الامم، ج۵، ص۱۷، ترجمه علینقی منزوی، تهران ۱۳۷۶ ش]
ترجمه فرانسه را باید شرحی مفصّل و انتقادی بر تهذیب الاخلاق دانست. [نصیرالدین محمدبن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری،ص۴،چاپ مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران ۱۳۶۹ ش]

فهرست منابع

(۱) احمدبن محمد مسکویه، اخلاق و راه سعادت، ترجمه طهارة الاعراق، به قلم نصرت امین، (اصفهان) ۱۳۲۸ ش.
(۲) احمدبن محمد مسکویه، تجارب الامم، ترجمه علینقی منزوی، تهران ۱۳۷۶ ش.
(۳) احمدبن محمد مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، چاپ حسن تمیم، بیروت (۱۳۹۸)، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
(۴) احمدبن محمد مسکویه، الحکمة الخالده (جاویدان خرد)، چاپ عبدالرحمان بدوی، تهران ۱۳۵۸ ش.
(۵) احمدبن محمد مسکویه، کیمیای سعادت، ترجمه طهارة الاعراق، به قلم محمدبن ابوالقاسم موسوی زنجانی، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۷۵ ش.
(۶) محمدبن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، چاپ مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران ۱۳۶۹ ش.

المؤلف: أحمد بن محمد بن مسكويه
عدد الصفحات: 308
القسم: الأخلاق والعرفان
تذکر: این کتاب از شبكة الفكر گرفته شده و حق کپی رایت آن بر عهده شبكة الفكر می باشد.