موسیقی از منظر مبانی اسلامی - بخش اول

موسیقی از منظر مبانی اسلامی - بخش اول

بسیاری از افراد به خوبی از دیدگاه و نظرات دقیق اسلام در مورد فقه موسیقی اطلاع دقیقی ندارند و چون بطور دقیق اطلاعی در این زمینه ندارند دائما در تشویق هستند که آیا موسیقی از نظر اسلام کلا حرام است؟ یا برخی اوقات با خود می گویند چه نوع موسیقی از نظر اسلام حرام است؟ با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در مورد موسیقی از منظر مبانی اسلامی بیشتر بدانید.

مقاله پیشنهادی: حرمت موسیقـی مطرب و غنا در قرآن و روایات

مقدمه 

پرسش حق ماست حق همه ی انسانها ست. خیلی طبیعی است که بپرسید: چرا موسیقی حرام است؟ که می پرسید ولی سئوال اشتباهی را مطرح می کنید. چون موسیقی حرام نیست بلکه (غنا) حرام است و تازه در همین هم شک و تردید و(اگر و اما )زیاد است .بسیاری از شما می پرسید :(غنا چرا حرام است ؟ ما برای بررسی این موضوع ابتدا به تعریف موسیقی پرداخته و بعد به انواع آن اشاره کرده و نظر اسلام که برگرفته ی از قرآن کریم و سنت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم  واهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می باشد را بیان و به نتیجه گیری می پردازیم ...

تعریف موسیقی 

موسیقی عبارت است از اصوات و آهنگ هایی که انسان را در عالمی که برای وی قابل توصیف نیست سیر می دهد ، و چنان بر اعصاب آدمی مسلط می شود که گاهی می گریاند و غمگین می کند و گاهی می خنداند و شاد می کند و گاهی اعضا و جوارح انسان را بدون اختیار به حرکت در می آورد و زمانی تهییج عشق و شهوت و آدمی را برده و غلام خود ساخته و براعصاب ، عقل ، فکر و روانش فرمانروائی و حکومت می کند.

انواع موسیقی

 موسیقی بر 2 نوع است:

 1. موسیقی طبیعی

2. موسیقی غیر طبیعی (مصنوعی )

تعریف موسیقی طبیعی: موسیقی طبیعی عبارت است از صدای دلنواز ریزش آبشارها ، آوای روح بخش و روح پرور بلبل ، نغمه مسرت بخش جویبارها ، صدای فرح بخش شاخه های درختان به هنگام وزش باد و ...این اصوات و آهنگ ها نه تنها دور از صدمه و آسیب و زیان است بلکه نیروی تفکر و تعقل را زیاد می کند .

تعریف موسیقی مصنوعی: موسیقی مصنوعی و آهنگ های مصنوعی است که دست بشر آن را بوجود می آورد که این نوع موسیقی خود انواع مختلفی دارد . پاره ایی از این موسیقی ها احساسات متعالی و معنوی را در شنونده بر می انگیزد و او را به یاد خداوند و بهشت می اندازد و دلبستگی به دنیا را در وجود او کاهش می دهد.

در یک کلام زمینه ساز تجربه دینی است که غایت القصوای عارفان است (موسیقی متعالی ) و پاره ایی دیگر صرفا به منظور تحریک شهوت و برانگیختن گرایش های مادی و حیوانی تولید و مصرف می شود . این نوع موسیقی مستلزم فساد اخلاقی و رواج بی دینی و لاقیدی و دنیا گرایی و خود فراموشی و گسترش فحشا و گرایش به منکرات و زیر پا نهادن ضوابط دینی و اخلاقی است.

با مطالعه ی تاریخ موسیقی و غنا از زمان جاهلیت و ظهور اسلام ، به این نتیجه می رسیم که با توجه به موقعیت های مختلف ، موسیقی و غنا هم دست خوش تحولات عظیمی شده است . بطوری که در روزکاری بزم مجالس و محافل شده و در روزگاری با افت کاملی مواجه می شود ، رونق و رواج نسبی آن در جاهلیت و از رونق افتادن آن در ظهور اسلام و زمان حیات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و خلفای راشدین حکایت از بی اهمیت بودن این کار در نزد صدر اسلام و شارع مقدس و خلفای اسلام دارد آن هم به دلیل استفاده ناصحیح موسیقی در زمان جاهلیت برای هوس رانی و شهوت رانی بوده است.

با ظهور حکومت به ظاهر اسلامی امویان و با سر کار آمدن خلفای عیاش و هوس باز دوباره باز از موسیقی آن هم بصورت ( مطرب و لهوی ) که برازنده مجالس عیش و نوش و شهوت رانی بود رواج پیدا کرد و این وضع تا ظهور حکومت صفوی بصورت آشکار و پررونق ادامه داشت و اکثر اعراب وابسته به دستگاه اموی و عباسی چه متحجر و غیر متحجر شاهد نوازندگان و مجالس عیش و نوش و هوس رانی و شهوت رانی بودند و هیچ عکس العملی منفی نشان نمی دادند.

با روی کار آمدن دولت صفوی دوباره بند و بساط موسیقی درباری و مطرب و لهوی به فراموشی سپرده شد . و این نه به آن معنی که موسیقی مطلقا حرام شد ، بلکه بعلت توجه دولتمردان صفوی و علما و دانشمندان به مسایل ناب اسلامی و مذهبی بود که خود به خود موسیقی در این مقطع بدست فراموشی نسبی سپرده شد که این وضع هم خیلی دوام نیاورد و در دوره های بعد دولت صفوی رواج پیدا کرد . پس از زمان امویان که اسلام و منصب خلافت از مسیر اصلی و واقعی خود منحرف شد تا این زمان به قول برخی از نویسندگان هیچ عرب متحجری فتوا به حرمت مطلق موسیقی نداده بلکه آنها درصدد رواج آن بودند.

 و باید از آن نویسندگان پرسید منظورشان از اعراب متحجر چه کسانی هستند ؟ چون از زمان ظهور اسلام بجز شارع مقدس و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیها السلام هیچ کس دیگری موسیقی را محدود و در بعضی جاها (موسیقی مطرب و لهوی و غنا ) را حرام ، دانسته اند و آن هم به دلیل استفاده ناصحیح آن در مردمان عصر جاهلیت و در میان خلفای اوباش و پست اموی و عباسی .و آیا اسلام غیر از قرآن و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می باشد ؟؟؟

نظر و دیدگاه اسلام در مورد موسیقی و غنا 

 آنچه از موسیقی در شرع مقدس اسلام حرام گردیده است ، قسمتی از نوع دوم موسیقی ( مطربی و لهوی و غنا ) است که حرمت این نوع موسیقی نه ساخته ی فکر متحجران عرب بلکه طبق آیات و سنت پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهما السلام می باشد که بعضی  آنها در اینجا اشاره می شود.

 از آیات فراوان و روایات عدیده ی استفاده می شود موسیقی که در شرع اسلام حرام است موسیقی لهوی است ( یعنی آهنگ های متناسب با مجالس اهل گناه و فساد و برای شهوت رانی و هوس رانی ) آیاتی مثل [ واجتنبوا قول الزور ] و [ ومن الناس من یشتری لهوالحدیث ] دلالت بر این امردارند چون طبق نظر و اجماع علمای تشیعه و سنی منظور از لهوالحدیث در این آیه (غنا ) می باشد.

روایاتی بسیار از شارع مقدس در این زمینه وارد شده است که بیانگر حرمت موسیقی مبتذل و مطرب می باشد . رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می فرمایند: ( استماع صوت الملاهی معصیة والجلوس علیها فسق و التذذ بها من الکفر) گوش دادن به صدای لهوی گناه است و نشستن در مجلس آن فسق و لذت بردن از آن کفر می باشد.

 بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سیره ی خلفا نیز بر همین حکم بود بطوری که در زمان ابوبکرصدیق غنا بعنوان یکی از ( ملاهی ) اکیدا ممنوع بود. و عمربن خطاب هم از این لحاظ با ابوبکر فرق چندانی نداشت و همواره موسیقی دانان و خوانندگان را به دلیل جلوگیری و از بین بردن موسیقی غنایی که در آن زمان رواج داشت  مورد عتاب قرار می دادند. در اعصار بعدی نیز سیره اهل بیت علیهما السلام  بر حرمت موسیقی لهوی استوار بود و همه ی ائمه علیهما السلام بدون استثنا مسلمانان را از این کار منع و نهی می کردند.

امام محمد باقر علیه اسلام فرموده اند:

( غنا ، گناهی است که خداوند به سبب آن وعده ی آتش داده است ) از همه ی این مطالب استفاده می شود که اولا اسلام همه ی موسیقی ها را حرام نکرده است بلکه موسیقی لغوی و لهوی و مناسب با مجالس گناه و شهوت رانی و هوس رانی را حرام کرده و این حرمت از سوی اسلام و رهبران و امامان می باشد نه متحجران عرب.

نویسنده : سارا یوسف رحیمی

مطالب مرتبط:

حرمت موسیـقی مطرب و غنا در قرآن و روایات

دوره آشنایی با موسیقـی (فیلم کامل 23 جلسه)

تعریف موسیقـی از منظر بزرگان این رشته هنری

نت موسیقـی چیست؟/ درس تئوری موسیقـی