راهکارهای مقابله با آسیبهای فضای مجازی

راهکارهای مقابله با آسیبهای فضای مجازی

یکی از فواید فضای مجازی ارتباط راحت و آسان انسانها با یکدیگر است. اما همین ارتباط ساده ی امروزی به عنوان معضلی بشمار می آید که بسیاری از اندیشمندان و متخصصان در حوزه های انسان شناسی را به خودش مشغول کرده است که راه آسیب زدایی آن چیست. در این نوشتار با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در مورد راهکارهای مقابله با آسیبهای فضای مجازی بیشتر بدانید.

روابط مجازی

این روزها به دلیل گسترش ارتباطات مجازی، شکل گیری روابط دوستانه و عاشقانه در این فضا نیز رشد فزاینده را شاهد است. هر نوع رابطه در دنیای مجازی، می تواند آسیبهایی هم به دنبال داشته باشد. شاید در سالهای گذشته ورود به این فضاها و حضور فعال در آن صرفا مربوط به قشر خاصی از جامعه می شد، جوانان و نوجوانانی که فرصت های فراغت خود را در آن سپری می کردند و وارد شبکه ها و گروه های مختلف ارتباطی می شدند.

اما امروزه به لطف گوشی های تلفن هوشمند و دسترسی آسان به اینترنت همراه، تمام اقشار جامعه با آن درگیرند. حضور و فعالیت در فضای مجازی در دنیای امروز، اجتناب ناپذیر است. به این دلیل که اینترنت با زندگی روزمره ما پیوند خورده است و رابطه ها دیگر مثل گذشته ها فقط به آشنایان و دوستان دنیای واقعی محدود نمی شود.

معایب و محاسن فضای مجازی

گسترش روابط دوستی در دنیای مجازی، در کنار محاسن اندکی که دارد، معایب بزرگی نیز در بر دارد. بسیاری از زنان و مردان متاهل، به دلیل فضای آزادی که شبکه های اجتماعی در اختیارشان قرار می دهد، وارد روابط نا متعارفی می شوند و تصور می کنند که این نوع رابطه ها صرفا یک سرگرمی است.

اما در طولانی مدت اثرات مخربی را متوجه خود و کانون خانواده شان می کنند. افراد در ابتدا بعنوان همدردی، با افراد مختلف وارد گفتگو می شوند اما رفته رفته، صمیمت روابط افزایش یافته و دامنه آن گسترده می شود. روابطی که بدون هیچگونه مانعی، رشد یافته و دامنگیر بسیاری از زندگی ها می شود.

زن و شوهرهایی که در زندگی زناشویی خود به مشکل برخورده اند، وقتی با فردی در دنیای مجازی آشنا می شوند؛ تمام آمال و آرزوهایشان در آن فرد متجلی می شود و با اعتمادی کاذب، یک رابطه غیر اخلاقی را آغاز می کنند که سرانجامی جز پشیمانی و فروپاشی زندگی در بر ندارد. گسترش بی اخلاقی ها، فروپاشی زندگی های مشترک، آسیبهای روحی و روانی، گرفتار شدن در دام گروه های منحرف، ورود در گروه های مختلف بزهکاری، می تواند بخشی از آسیبهای روابط نامتعارف اجتماعی در فضای مجازی محسوب شود.

این اتفاق هر چند برای افراد متاهل جنبه های گسترده تری دارد؛ اما تجربه ثابت کرده است که افراد مجرد راحت تر در این روابط درگیر شده و به سادگی دل می بازند. جدای از بحث اعتماد، عدم شناخت از طرف مقابل، برخوردهای صرفاً احساسی و خلاصه شده در چت ها و گفتگوهای مجازی، نمی تواند بستر مناسبی برای شناخت از یک فرد را برای ما فراهم کند. حتی اگر در چنین روابطی وارد می شویم باید با درایت و ذهنی باز پیش برویم؛ تا مشکلات بعدی دامن گیر ما و زندگی مان نشود. نحوه مدیریت و نحوه مقابله با آسیبهای چنین روابطی، موضوع مهم و حائز اهمیتی است که در این مطلب به آن پرداخته ایم.

آسیبهای روابط مجازی و استفاده نامطلوب از اینترنت - بخش اول 

1) زمینه سازی انحراف اخلاقی

بسیاری از افراد پیش از آغاز روابط مجازی خود، فردی پایبند چارچوب های اخلافی و متعهد بوده اند. اما درگیر شدن در این نوع روابط پس از گذشت یک دوره، زمینه ساز بروز انحرافات اخلاقی در آنها شده است. بروز انحراف اخلاقی برای هر فردی می تواند به یک نوع معنا شود، بستگی به چارچوب های اخلاقی تعریف شده برای هر فرد و خط قرمزهای اخلاقی هر فرد دارد.

2) افزایش بی اعتمادی در جامعه

روند رو به رشد چنین روابطی، این فرصت را برای سود جویان فراهم کرده است که با فریب جوانان، دست به کلاه برداری های مالی و اخاذی بزنند. چرا که بسیاری از این روابط قابل پیگیری نبوده و افراد به دلیل درگیری های عاطفی یا به دلیل حفظ آبروی خود اقدام به پیگیری نمی کنند. بسیاری از گروه های انحرافی و بزهکاری برای به دام انداختن افراد از طریق شبکه های اجتماعی اقدام می کنند و با تله های تبلیغاتی خود شروع به عضوگیری نموده و جوانان ساده دل را فریب می دهند.

3) قابل دسترس و ارزان

استفاده از اینترنت امروزه با فراگیر شدن استفاده از گوشی های هوشمند، قابل دسترس تر و ارزانتر از گذشته است. امروزه هر فردی با کمترین هزینه می تواند به راحتی وارد شبکه های اجتماعی شود و از امکانات ارتباطی آن استفاده کند.

3) بستری برای ساختن تصویر آرمانی

اینترنت محیطی است که به راحتی می توان در آن دروغ گفت و تصویری آرمانی و خلاف واقع از خود ارائه کرد. حتی این امکان نیز وجود دارد که یک نفر، با یک هویت ثابت، با چندین نفر وارد رابطه شود بدون اینکه کسی از این قضیه مطلع گردد. امکان پیگیری قضایی در بسیاری از جرایم سایبری وجود ندارد و یا با پروسه های طولانی مواجه می شود و همین امر بستر را برای مجرمان اینترنتی فراهم می کند.

4) بستر سازی برای خیانت

بسیاری از زوج های جوان به بهانه پر کردن اوقات فراغت، فرار از تنهایی یا سرگرم شدن، در فضاهای مجازی حضور یافته و دامنه روابط خود را بیش از حد مطلوب و مجاز گسترش می دهند. بطوری که ارتباط با جنس مخالف نوعی همدردی یا دوستی ساده بنظر می رسد. اما همین روابط خارج از عرف، زمینه ساز اختلاف خانوادگی و تهدیدی برای بنیان خانواده هاست. چرا که در ارتباط مجازی انسانها عیب های رفتاری طرف مقابل را مشاهده نمی کنند، با او زیر یک سقف زندگی نمی کنند و در نتیجه تصویری غیر واقعی و آرمانی از او در ذهن می سازند.

5) فضای آلوده

گسترش استفاده از اینترنت، به دلیل فضای آلوده ای که در بسیاری از چت روم ها، سایت ها و کانال ها وجود دارد، به راحتی می تواند افراد را به دام انحطاط اخلاقی و انحرافات جنسی بکشد. بسیاری از گروه های منحرف از همین طریق به عضو گیری و اشاعه فرهنگ غیر دینی خود اقدام می کنند.

6) اعتیاد به اینترنت

گسترش استفاده از گوشی های هوشمند و بالا رفتن وابستگی افراد به آن در سنین مختلف، زمینه ساز اعتیاد می باشد. این اعتیاد می تواند سبب بروز خشونت، پرخاشگری، افسردگی، تنهایی، بی حوصلگی و خلاء هویتی در آنها شود. دور شدن از جمع های خانوادگی، رها شدن در محیط های آلوده نتیجه خوبی به همراه ندارد.

راه حلهای بیرون رفتن از آسیبهای فضای مجازی - بخش دوم 

1) پنهان کاری نکنید

اگر درگیر یک رابطه ی عاطفی در فضای مجازی شده اید، قبل از بروز هر نوع آسیبی، موضوع را با خانواده هایتان مطرح کنید. مطمئنن در جریان بودن آنها مانع بروز مشکلات بعدی خواهد شد. خانواده ها اغلب مخالف ادامه دادن چنین روابطی هستند اما در صورت پافشاری از سوی شما می توانند فرصت را برای شناخت بهتر و منطقی تر و اصولی تر فراهم کنند. اگر یک رابطه عاطفی بی پایه و اساس نباشد مطمئنن هر دو طرف از جدی شدن آن در بستر خانواده استقبال خواهند کرد.

2) رابطه را واقعی کنید

مطمئنن رابطه که در فضای مجازی شکل می گیرد، فرصت شناخت عمیق را به شما نخواهد داد، اگر علاقمند به ادامه دادن این نوع روابط هستید، ارتباط خود را به شکل واقعی، ملموس و حضوری پی بگیرید. البته شکل واقعی دادن به آن به این معنی نیست که یک رابطه پنهانی و پر خطر را در دنیای واقعی پی بگیرید. شکل واقعی دادن به یک رابطه مجازی، صرفا به معنای ملاقات های حضوری و سنجش فرد مورد نظر است و چه بهتر که این اتفاق زیر نظر خانواده ها صورت بگیرد.

3) حساب شده عمل کنید

درگیر شدن در روابط عاطفی، به معنی اختیار عمل داشتن، حس راحتی، آسودگی خیال و …. است. چرا که دو طرف مسولیتی در قبال رابطه شان ندارند و تنها مجرای ارتباطی شان فضای چند اینچی گوشی هایشان است. پس روی این رابطه مجازی تنها در حد آشنایی اولیه حساب کنید. اگر بدون حساب و کتاب تمام زندگیتان را برای طرف مقابل افشا کنید، اگر او را وارد حریم خصوصی خود کنید و اگر درباره میزان دارایی های خود و خانواده تان خیلی دقیق با او صحبت کنید ممکن است عواقب بدی در انتظارتان باشد.

4) اعتماد نکنید

تا وقتی با طرف مقابل رو در رو برخورد و صحبت نکرده اید، تا وقتی او را در فضای واقعی ملاقات نکرده و محک نزده اید، بطور کامل به او اعتماد نکنید. افراد همیشه به خوبی گفته هایشان نیستند. همیشه از افراد با تجربه و دلسوز برای شناخت طرف مقابل کمک بگیرید. ممکن است عشق چشم شما را روی عیوب آشکار طرف مقابل ببندد اما یک فرد آگاه و هوشیار و در عین حال دلسوز به راحتی می تواند به آن نکته های پنهان پی ببرد.

5) فریب نخورید

اگر طرف مقابل با این قضیه که شما درباره او با خانواده تان حرف بزنید مخالف است، امکان دارد موید این نکته باشد که او ترجیح می دهد در حد یک فرد غیر قابل شناخت در فضای مجازی باقی بماند. به چنین رابطه ای نباید دل بست. چرا که یک عاشق واقعی از اینکه برای خانواده معشوق شناخته شود استقبال خواهد کرد.

6) افشاگری ممنوع

درباره مسائل خصوصی زندگی خود با طرف مقابل صحبت نکنید. تا وقتی رابطه شما حالت رسمی و جدی به خود نگرفته است، اطلاعات شخصی خود را برای او افشا نکنید. ممکن است بعد ها مورد سوء استفاده واقع شوید. این اطلاعات شامل عکس ها و فیلم خصوصی نیز می شود.

6) طولانی کردن روابط مجازی ممنوع

اگر پس از گذشت چند ماه از رابطه، حس می کنید هنوز طرف مقابل رغبتی برای رسمی تر کردن رابطه تان ندارد سعی کنید پس از هشدار جدی به او خودتان را از این رابطه خارج کنید. تجربه نشان داده پس از 6 ماه از دوران آشنایی، دو طرف به نتیجه نهایی برای رسمی کردن یا نکردن رابطه می رسند. پس کش دادن بیش از 6 ماه به یک رابطه عاطفی عملا بی معناست. مگر اینکه دو طرف یا یکی از طرفین میلی به تغییر ماهیت این رابطه نداشته باشد. پس در هر دو حالت بهتر است قبل از جدی شدن آسیبهای روانی این رابطه، خود را از آن بیرون بکشید.