پروژه ترور یک ملت / حادثه هفتم تیرماه

پروژه ترور یک ملت / حادثه هفتم تیرماه

حدود ساعت 21 هفتم تیرماه 1360، 2 بمب بسیار قوی در محل دفتر حزب جمهوری اسلامی منفجر شد که بر اثر شدت انفجار، سقف بتنی دفتر مرکزی حزب به کلی فروریخت و ده ها تن از مقامات عالی رتبه کشور زیر آوار ناشی از انفجار مدفون شدند. بر اساس گزارش روزنامه کیهان (8 تیر 1360) قدرت انفجار محل به حدی عجیب و حیرت آور بود که با هیچ معیاری نمی توان آن را سنجید، چرا که پس از انفجار تمام سقف و بالکن سالن ویران شد و روی سر حاضران در سالن فروریخت. انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی را می توان بزرگ ترین عملیات تروریستی تاریخ ایران دانست که در آن بیش از 70 نفر از مسئولان جمهوری اسلامی از جمله رئیس دستگاه قضا، 4 وزیر، تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسؤولان رده بالای نظام به شهادت رسیدند؛ حادثه ای که قرار بود در تخیلات سرکردگان منافقین، نقطه پایان نظام جمهوری اسلامی تلقی شود اما خواست خداوند غیر از این بود.

منافقین و رؤیای سرنگونی نظام با ترور رأس هرم!

گروهک منافقین بعد از عزل بنی صدر از ریاست جمهوری، 30 خرداد ماه سال 60 اقدام به برگزاری تجمع خیابانی و وارد شدن به فاز مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی کرد و تهران و برخی شهرها صحنه درگیری مسلحانه میان هواداران مسلح سازمان(یا همان میلیشیا) و مردم عادی و نیروهای کمیته و شهربانی بود.

از آنجا که ورود به فاز مسلحانه موجب ریزش و بریدن بخشی از نیروهای تشکیلاتی گروهک شده بود، منافقین در اولین خط نظامی خود تصمیم به ترور و از بین بردن مسؤولان درجه اول نظام یا به تعبیر خودشان «رأس هرم» گرفتند تا هم یک عملیات بزرگ نظامی انجام دهند و هم ضربه سنگین سیاسی به کشور وارد کنند.

مسعود رجوی، سرکرده منافقین برای براندازی انقلاب اسلامی جدول زمان بندی ارائه کرده بود که مرحله اول بی آینده کردن نظام نام داشت و از 30 خرداد 60 شروع شد و تا تابستان 61 با ترور سریالی مسؤولان ادامه یافت. در این مرحله قرار بر این بود با ترور مقامات ارشد کشور، ثبات و آینده انقلاب را از بین ببرند و برای این مرحله از نفوذی های خود که از روزهای ابتدایی انقلاب موفق به ورود به نهادها و ساختارهای اصلی و حساس نظام شده بودند، بیشترین استفاده را کردند.
نفوذی های گروهک وظیفه داشتند خط ترور را در نهادی که حضور دارند پیگیری کنند. آن زمان ضربه به حزب جمهوری اسلامی بعنوان مهم ترین مرکز حضور شخصیت های اصلی نظام از جمله شهید بهشتی، رئیس دیوان عالی کشور بعنوان دبیرکل آن، مورد توجه گروهک بود. منافقین برای عملیات تروریستی در حزب جمهوری اسلامی از مهره ای به نام «محمدرضا کلاهی صمدی» استفاده کردند که عضو گروهک منافقین بود.

سرنوشت کلاهی؛ عامل انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی

محمدرضا کلاهی صمدی متولد سال 1338 و دانشجوی سال اول رشته برق دانشگاه علم و صنعت بود که گویا از سال 59 وارد تشکیلات گروهک منافقین می شود. وی همچنین سابقه عضویت در انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علم و صنعت را داشت. در دوران ابتدایی پیروزی انقلاب روند فعالیت در احزاب یا نهادهای انقلابی چندان پیچیده و سخت نبود و کلاهی نیز با حفظ ظاهر، توانسته بود وارد تشکیلات شود.

حجت الاسلام مجتبی همدانی، مسئول شاخه دانشجویی حزب جمهوری اسلامی، درباره نحوه حضور کلاهی در حزب می گوید: «یک نفر- که اسمش را بخاطر ندارم- او (کلاهی) را به شهید جواد مالکی معرفی کرده بود. آن فرد هم حتما کلاهی را نمی شناخته که عضو گروهک منافقین است و بر مبنای اینکه اظهار تدین می کند و فعال است، او را به مالکی معرفی کرد. کلاهی با شهید مالکی کار می کرد. پشت مجلس و در نزدیکی انجمن اسلامی معلمان، باغی بود که بعدها به ساختمان کمیته امداد تبدیل شد. در آن باغ تشکیلات دفتر تهران بود. کلاهی از آن دفتر نامه می آورد و می برد و کارهای خدماتی در دفتر و حزب انجام می داد».

بر اساس خاطرات اعضای حزب جمهوری اسلامی، کلاهی  برای شرکت افراد در جلسه آن شب به همه زنگ زده و دعوت شان کرده بود. حتی بعد از برگزاری جلسه نیز افراد بیشتری را برای حضور ترغیب می کرد. به گفته برخی بازماندگان نظیر اسدالله بادامچیان، کلاهی در تماس تلفنی به اعضاء گفته بود اگر میهمان هم داشتید با خود به جلسه حزب بیاورید!

وی بمب مورد نظر را زیر پای شهید بهشتی کار گذاشته بود. حجت الاسلام همدانی در این باره می گوید: «او پیش از برگزاری جلسه کارتنی را زیر تریبون آیت الله بهشتی قرار داده بود، دوستان و همکاران در حزب حدس زدند که کار او بوده است. بعد هم که بررسی ها صورت گرفت، مشخص شد عامل انفجار کلاهی است».

حجت الاسلام ناطق نوری در بخشی از کتاب خاطرات خود درباره شیوه منافقین برای بمب گذاری در ساختمان حزب توضیح می دهد: «ضد انقلابیون سرمایه گذاری کردند تا فراکسیون شهید بهشتی را از هم بپاشند. چند روز قبل از حادثه ، به بهانه درست کردن کولر نیروهای فنی خودشان را آورده بودند به پشت بام ساختمان حزب و محاسبه کردند که چه مقدار مواد منفجره قدرت تخریب ساختمان را دارد. شبی که جلسه حزب تشکیل شده بود این ملعون [کلاهی] به تمام دوستان شهید بهشتی تلفن زده و گفته بود حتما جلسه امشب را بیایید، خیلی مهم است».

کلاهی بعد از خروج از حیاط حزب به نگهبانان می گوید برای خرید بستنی جهت پذیرایی به بیرون می رود. او با موتورسیکلتش از حیاط حزب خارج می شود و بعبارتی از همان لحظه فرارش را آغاز می کند. وی پس از چندی زندگی مخفیانه توانسته بود از مرزهای غربی کشور فرار کرده و خود را به اردوگاه اشرف (مقر منافقین در عراق) برساند. بر اساس خاطرات «مسعود خدابنده» از اعضای ارشد جداشده از منافقین، «مسعود کشمیری»(عامل انفجار 8 شهریور) و محمدرضا کلاهی در مقر منافقین در بغداد به آنها می پیوندند و کلاهی با نام مستعار «کریم رادیو» بخاطر آشنایی به مسائل فنی به کارهای فنی رادیو مشغول می شود.

زندگی کلاهی در تشکیلات منافقین در عراق دوام زیادی نمی آورد، زیرا کلاهی بواسطه اقدام مهمی که برای این گروهک تروریستی انجام داده بود انتظار داشت در شرایطی بهتر از وضعیت دیگر اعضای منافقین زندگی کند و این مسأله نیز برای سران گروهک قابل تحمل نبود. باقی ماندن کلاهی در پادگان اشرف و مخالفت های هر روزه او و از سوی دیگر ترس منافقین از لو رفتن هویت و اطلاعات او درباره انفجار 7 تیرماه، موجب می شود به رفتن او از عراق و زندگی در اروپا رضایت دهند.

پس از چند دهه بی خبری از سرنوشت عامل انفجار 7 تیرماه، خبری در آذرماه سال 94 منتشر می شود که یک تکنیسین برق با تابعیت ایرانی- هلندی هدف گلوله 2 فرد ناشناس قرار گرفته است. این فرد «علی معتمد» نام داشت. وی از اواخر دهه 80 میلادی وارد هلند شده بود و در اوایل دهه 90 میلادی بعنوان پناهنده در این کشور پذیرفته می شود.

معتمد با زنی افغان ازدواج کرده بود و پسری 17ساله داشت. حساسیت های ویژه ای از سوی پلیس روی این قتل وجود داشت و ورود سازمان امنیت هلند به این پرونده نیز نشان از ویژگی های آن داشت. در حالی که پلیس هیچ جزئیاتی را درباره این پرونده به رسانه ها اعلام نمی کند اما سرانجام چندین ماه بعد فقط نام مقتول را علی معتمد اعلام می کند. ویژگی های معتمد و نشانه های مربوط به وی، گمانه هایی را در محافل ضدانقلاب خارج از کشور ایجاد کرد و همین مسأله باعث پیگیری رسانه های معاند در رابطه با هویت این فرد ایرانی- هلندی شد. در حالی که پرونده در دادگاه در حال پیگیری بود، پلیس در بخشی از بازجویی های خودش از زن و فرزند علی معتمد متوجه می شود نام اصلی مقتول محمدرضا کلاهی است که در حادثه ای تروریستی در ایران دخالت داشته و تاکنون با هویت جعلی در هلند زندگی می کرده است و این پایانی بود بر سرنوشت عامل ترور ده ها تن از مقامات ارشد جمهوری اسلامی.

اقتصاد اسلامی، ریاست جمهوری و ناگهان...

از مباحثی که در جلسه آن شب حزب بحث شد، مسأله اقتصاد اسلامی بود که از سوی شهید بهشتی مطرح شد و بعد از آن موضوع ریاست جمهوری آینده پیش کشیده شد. «مرتضی محمودی» بازمانده حادثه هفتم تیر می گوید: «با توجه به درخواست اعضا، رحمان استکی، دبیر جلسه پشت تریبون رفت و گفت، با توجه به اینکه بنی صدر عزل شده، بهتر است دستور جلسه را کنار بگذاریم. شهید بهشتی از او خواست تا رأی گیری کند. دبیر جلسه گفت: کسانی که موافق هستند دستور جلسه را کنار بگذاریم و درباره ریاست جمهوری آینده صحبت کنیم، دست شان را بالا ببرند. همه رأی دادند».

آیت الله شهید بهشتی بعنوان اولین سخنران تأکید داشت باید از تکرار مسأله بنی صدر جلوگیری شود و درباره جوانب حضور روحانیت در انتخابات نیز صحبت کرد. ایشان به صراحت درباره عدم تمایل خودش برای شرکت در انتخابات نیز صحبت می کند و دلیل ایشان نیز مطرح شدن نامش بعنوان اصلی ترین کسی که با بنی صدر مخالفت و مقابله کرد، بوده است.

در همین جلسه، آیت الله بهشتی، محمدعلی رجایی را برای ریاست جمهوری آینده پیشنهاد داد و در برابر اعتراض های افراد که «رجایی عضو حزب نیست و کاندیدا باید از اعضای حزب باشد»، پاسخ داد که «حزب جمهوری اسلامی، یک حزب اسلامی است و مانند حزب های غربی نیست که تنها به حزب خود نگاه کند و بسته باشد» که ناگهان صدای انفجار مهیبی شنیده شد و به همراه آن نور شدیدی در سالن مشاهده شد. لحظه ای بعد سقف سالن قدیمی حزب فروریخت و همه زیر آوار در تاریکی مطلق ماندند.

دقایقی قبل از انفجار شهید باهنر، بهزاد نبوی و مصطفی میرسلیم جلسه را ترک کردند. همچنین آیت الله خامنه ای که روز قبل از حادثه بر اثر انفجار بمب در مسجد ابوذر در بیمارستان بستری بودند، شهید رجایی، فخرالدین حجازی، آیت الله مهدوی کنی، حبیب الله عسگراولادی، آیت الله قدوسی، موسوی خوئینی ها و هاشمی رفسنجانی از جمله افرادی بودند که در جلسه شرکت نداشتند.

براساس گزارش روزنامه کیهان (8 تیر 60) از همان دقایق اولیه با تجمع مردم و نیروهای امدادی و نظامی، نجات مجروحان و تفحص پیکر شهدا آغاز شد. ساعت 24 همان شب از سوی بیمارستان های تهران که مصدومان و مجروحان را پذیرفته بودند اعلام شد به انواع گروه های خونی نیاز است و مردم در مقابل بیمارستان ها اجتماع کردند. مردم تجمع کننده نگران حال شهید بهشتی بودند که ساعت 9:30 فردای حادثه، پس از قطعی شدن شهادت شهید بهشتی غریو شیون ده ها هزار نفر از حاضران در خیابان های اطراف پزشکی قانونی بلند شد.

صبوری امام امت و ناکام ماندن شادی منافقین

ضدانقلاب و کشورهای معارض انقلاب اسلامی، تصور می کردند بعد از انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و کشتاری در این وسعت، بطور کلی کار نظام را یکسره خواهند کرد اما باز هم مدیریت امام (قدس سره) و بصیرت مردم ماجرا را طور دیگری رقم زد.

زهرا مصطفوی، دختر حضرت امام (قدس سره) درباره مواجهه ایشان با حادثه 7 تیرماه می گوید: «ایشان در مواجهه با این حادثه ناراحتی بسیاری تحمل کردند اما وقتی مسئولان برای گرفتن رهنمود خدمت ایشان رسیدند، حضرت امام (قدس سره) خیلی زود متوجه شدند مسئولان کشور نیاز به روحیه دارند و بر همین اساس سعی کردند به آنها روحیه بدهند تا هرچه زودتر و با انگیزه به سر کارهای شان بازگردند»

مرحوم «علی اکبر پرورش» قائم مقام دبیرکل حزب جمهوری اسلامی محتوای دیدار امام با مسؤولان کشور بعد از حادثه 7 تیرماه را چنین روایت می کند: «امام در این جلسه از سکوت حاضران متوجه شدند لازم است به افراد روحیه بدهند و به نقل خاطره ای پرداختند که در زمان قدیم در یک منطقه ای بیماری و با اتفاق افتاد، مردم گروه گروه می مردند و حتی مردم نمی رسیدند جنازه ها را دفن کنند و جنازه ها بر روی زمین مانده بود که منظره وحشتناکی داشت. اشخاص سالم نیز از دیدن آن منظره قهراً مریض می شدند. عالم آن منطقه وقتی چنین دید، آمد و دستور داد همه جمع شوند و برای آنها سخنرانی کرد و گفت که مردم چیزی واقع نشده، این همان مرگی است که هر روز در دنیا، هزارها واقع می شود و برای همه باید پیش آید، منتها در اینجا تقارب آجال شده. به جای اینکه یکی یکی بمیرند، یکجا می میرند. اینکه ترس و وحشت ندارد که شما دیگران را به وحشت می اندازید. چنان به مردم روحیه داد که مردم بطور کلی عوض شده و بر اثر همان روحیه بیماری هم کمتر و برطرف شد. اکنون آقایان هم باید از این حادثه زیاد نگران نباشند، بلکه به مردم روحیه بدهند. آقای موسوی اردبیلی را در جای آقای بهشتی منصوب کردم به کارشان برسند، قوه قضائیه به کار خود ادامه دهد. آقای رفسنجانی هم که رئیس مجلس هستند، دستور بدهند مجلس کارش را ادامه بدهد... همه باید بدون هیچ تعطیلی و اختلالی به کارشان ادامه دهند...»

شاید نواختن زنگ مجلس در روز 10 تیرماه را بتوان یکی از صحنه های غرورانگیز نظام دانست. از آنجا که از بین شهدای حادثه 7 تیرماه 27 تن نماینده مجلس بودند، 6 تن از مجروحان حادثه را که نماینده بودند بر روی برانکارد و صندلی چرخدار به مجلس آوردند تا با به حد نصاب رسیدن تعداد نماینده ها مجلس بتواند کار خود را آغاز کند. تشکیل مجلس 3 روز بعد از حادثه با حضور مجروحان مانع خوشحالی ضدانقلاب شد که رؤیای از کار انداختن نهادهای حکومت را در سر می پروراند.

محمدعلی سافلی، پژوهشگر تاریخ، وطن امروز